Όσοι υποστηρίζουν κάτι τέτοιο ξεχνούν ότι δημοκρατία δεν είναι να διαλέγουμε κάθε τέσσερα χρόνια αυτόν που θα αποφασίζει για εμάς για τα επόμενα τέσσερα χρόνια. Δημοκρατία σημαίνει να είναι οι ίδιοι οι πολίτες συμμέτοχοι στη ΛΗΨΗ ΤΩΝ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ.
Δεν υποστηρίζω επιστροφή στην άμεση δημοκρατία της κλασικής Αθήνας. Κάτι τέτοιο ούτε δυνατό θα ήταν ούτε σκόπιμο. Αυτό που υποστηρίζω είναι το «μπόλιασμα» της σημερινής μας, αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, με στοιχεία της άμεσης.
Με αφορμή λοιπόν την πρόσφατη αναθεώρηση του Συντάγματος, προτείνω για συζήτηση και προβληματισμό τις εξής αλλαγές:
Α. Η υποψηφιότητα για το βουλευτικό αξίωμα να μην δίνεται από τον αρχηγό του κόμματος αλλά από τους ίδιους τους πολίτες με ψηφοφορία στις τοπικές κοινωνίες. Διότι αλλιώς καλούμαστε να εκλέξουμε πρόσωπα ήδη επιλεγμένα από έναν ελάχιστο αριθμό ανθρώπων, μερικές φορές ίσως και εξωθεσμικών.
Β. Αξιολόγηση υπουργών από τους πολίτες με ψηφοφορία στο τέλος κάθε έτους ή το αργότερο κάθε τρία εξάμηνα. Ο υπουργός που θα συγκεντρώνει αρνητικές γνώμες σε ποσοστό από 55% και άνω, να οδηγείται σε αναγκαστική παραίτηση.
Γ. Ίδρυση Συνταγματικού Δικαστηρίου ώστε να καταστεί πολύ δύσκολο για την εκάστοτε κυβέρνηση να παραβιάζει το σύνταγμα τόσο ασύστολα όσο συνέβη τα τελευταία δέκα χρόνια, στο όνομα αντιμετώπισης της κρίσης. Επίσης, είναι αδιανόητο η ανώτατη ηγεσία της Δικαιοσύνης (ο πρόεδρος του Αρείου Πάγου) να διορίζεται από τον πρωθυπουργό, όπως συμβαίνει στην Ελλάδα, διότι έτσι η λεγόμενη «ανεξαρτησία της δικαιοσύνης», όπως και η διάκριση των εξουσιών, απλά είναι ανέκδοτα. Την ηγεσία της Δικαιοσύνης πρέπει να την εκλέγει το ίδιο το δικαστικό σώμα.
Δ. Τέλος, διεξαγωγή δημοψηφίσματος για ένα ζήτημα αν το ζητούν ενυπόγραφα πεντακόσιες χιλιάδες πολίτες και άνω. Δημοψήφισμα του οποίου το αποτέλεσμα θα είναι υποχρεωτικό και όχι απλά «συμβουλευτικό», δηλαδή εκ των προτέρων ακυρωμένο επί της ουσίας.
Ας μη βιαστούν κάποιοι να χαρακτηρίσουν τις παραπάνω προτάσεις ουτοπικές ή μη πραγματοποιήσιμες. Ας μην ξεχνάμε ότι κάποτε ακόμη και το δικαίωμα της καθολικής ψηφοφορίας θεωρείτο ουτοπικό, ακόμη και επικίνδυνο.
Απαντώντας λοιπόν στο ερώτημα που έθεσα στην αρχή («είναι ο ελληνικός λαός έτοιμος και ώριμος για πραγματική δημοκρατία;») θα έλεγα ότι, όπως τόνιζε και ο Αριστοτέλης, γινόμαστε καλοί σε κάτι ΑΣΚΩΝΤΑΣ ΤΟ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ. Ο ελληνικός λαός λοιπόν θα καταστεί ώριμος για πραγματική δημοκρατία μόνον αν του δοθεί η δυνατότητα να την ασκήσει. Όπως ένας εκπαιδευτικός δεν μπορεί να γίνει επαρκής ακόμη κι αν έχει παρακολουθήσει εκατοντάδες σεμινάρια, αν δεν ασκήσει το επάγγελμά του μέσα στη σχολική τάξη και μάλιστα για αρκετά χρόνια, έτσι κι ένας λαός δεν γίνεται να καταστεί έτοιμος για πραγματική δημοκρατία μόνο «μέσω της παιδείας», όπως μας κανοναρχεί η επικοινωνιακή καραμέλα δεκαετιών. Η παιδεία φυσικά είναι εκ των ων ουκ άνευ, αλλά στο ζήτημα που μας απασχολεί η καλύτερη παιδεία είναι η ίδια η άσκηση της δημοκρατίας στην πράξη.
Μακάρι να γινόμασταν πολίτες και όχι απλά καταναλωτές. Οι πολίτες αξιώνουν συμμετοχή στην εξουσία, οι καταναλωτές συμμετοχή στα αγαθά.
Ας σταματήσουμε λοιπόν το δημοφιλές σπορ των τελευταίων ετών: το μαζοχιστικό αυτομαστίγωμα. Το αυτομαστίγωμα έχει κάποια λογική και κάποια σκοπιμότητα μόνον αν συνοδεύεται από προτάσεις, από όραμα. Αν λείπει αυτό, τότε το αυτομαστίγωμα είναι απλά ένα άλλοθι για την οκνηρία, την παραίτηση και τελικά τη συλλογική αυτοκτονία μιας κοινωνίας κι ενός έθνους.
