Το εύρημα ξαφνιάζει αρχικά. Οι ευαγγελικές εκκλησίες, από τον φόβο της εικονολατρείας δεν διαθέτουν εικόνες και αγάλματα - κι οι πολύ σπάνιες εξαιρέσεις απεικονίζουν συνήθως τον Χριστό. Πώς να βρέθηκε στον αγγλικανικό καθεδρικό άραγε, μία ορθόδοξη εικόνα της Παναγίας;

Ας σκεφτούμε λοιπόν μια μάνα που έχει χάσει το παιδί της, στη γέννα ή λίγο αργότερα - ένα παιδί στο οποίο εναπόθεσε ελπίδες και πόθους μιας ζωής πριν καν η ίδια το γνωρίσει. Ας σκεφτούμε μια γυναίκα που η ζωή της φάνηκε ψυχρή, η μοίρα σκυθρωπή και που η πίστη της στη Δικαιοσύνη του Θεού δοκιμάζεται σκληρά. Πώς θα αντίκριζε μια εικόνα ενός άνδρα στη θέση του Θεού, (ή έστω του θεανθρώπου), χωρίς να τον ρωτήσει ένα πικρό “γιατί”; Πώς θα απέφευγε η Εκκλησία, το ενδεχόμενο μια ήσυχη γωνιά της - γωνία προσευχής και στοχασμού – να μετατρεπόταν σε χώρο πίκρας και επίκρισης;

Ο Χριστός δεν όρισε γυναίκες ανάμεσα στους δώδεκα αποστόλους, και η Εκκλησία μας έκτοτε περιορίζει το ιερατικό λειτούργημα στους άνδρες. Η θεολογία μας θέλει και τον Θεό “πατέρα”, απηχώντας ενδεχόμενα και την παραδοσιακή θέαση της εβραϊκής θρησκείας που διαδέχθηκε. Πού βρίσκει θέση η Γυναίκα σε ένα τέτοιο κοσμοείδωλο; Στην έννοια της Ψυχής, όπως καλλιεργήθηκε ιδίως απ' τους αρχαίους Έλληνες, στην ιδέα της Εκκλησίας ως “νύμφης του Χριστού” και στην εικόνα της μητέρας του Ιησού. Στην πορεία των χρόνων, η επίδραση της ελληνικής φιλοσοφίας στην διατύπωση της χριστιανικής θεολογίας, θα ταυτίσει τις τρεις αυτές συλλήψεις: Η μητέρα του Ιησού, θα γίνει η “Πλατυτέρα των Ουρανών” για να συναντήσει την Ψυχή του Κόσμου του Πλάτωνα και του Πλωτίνου, άμωμη και αναμάρτητη όπως την φαντάζονταν οι αρχαίοι φιλόσοφοι. Η ταπεινή παρθένα της Ναζαρέτ θα γίνει η υπεραγία κι η “υπερτέρα των αγγέλων”. Η αγράμματη παιδούλα θα γίνει η “των σοφών σοφωτέρα”.

Δεν ήταν πάντα έτσι. Έξω απ' τα Ευαγγέλια, η Παναγία απουσιάζει. Δεν την μνημονεύουν οι απόστολοι στις επιστολές τους, ούτε καν ο άγιος Ιάκωβος που θεωρείται θετός γιος της. Από τους Πατέρες της Εκκλησίας δεν πέρασαν απαρατήρητα και κάποια σύννεφα που σκίασαν κατά καιρούς τη σχέση της με τον υιό της. Αν κάτι δικαίωσε την Γυναίκα, ήταν πρώτιστα ο Χρόνος: Γυναίκες βρίσκουν πρώτες τον ανοιγμένο τάφο του αναστημένου Ιησού. Γυναίκες αγκαλιάζουν πρώτες το κήρυγμα του Ευαγγελίου, η Φοίβη, η Πρίσκιλλα, η Κλαυδία – και οι πληβείοι, οι δούλοι βέβαια – κάνοντας τους διώκτες του χριστιανισμού να μιλούν με περιφρόνηση γι' αυτή τη νέα θρησκεία. Γυναίκες γεμίζουν τα μαρτυρολόγια, όπως η Περπέτουα – μια Αντιγόνη του χριστιανικού κόσμου. Ο Μέγας Αθανάσιος, εξορίστηκε από την πόλη του την Αλεξάνδρεια επί Ιουλιανού, όταν τόλμησε να προσηλυτίσει δύο ευγενείς Ελληνίδες. Και την ώρα που οι πιστοί πλέον, θα συναθροιστούν ελεύθεροι στους ναούς τους, θα αναζητήσουν ανάμεσα στις βλοσυρές και αυστηρές εικόνες των αγίων και των μαρτύρων, την εικόνα της Παναγίας, την εικόνα της συγκατάβασης και της αξιοπρεπούς θλίψης. Την αίσθηση της επούλωσης των πληγών και της παρηγοριάς, όπως την γνωρίσαμε, όχι στην αποκάλυψη ενός δίκαιου Πατέρα, μα στην καρδιά της Φύσης του Κόσμου.