Σάββατο, 20 Απριλίου 2024, 1:08:06 πμ
Παρασκευή, 14 Ιανουαρίου 2011 02:02

Νίκος Σιάνας : Οι Έλληνες της Αιγύπτου

sianasΜετά τη δραματική μείωση του ελληνικού πληθυσμού, ιδιαίτερα μετά το 1962, ακολούθησε η διάλυση ή η συγχώνευση κοινοτήτων και διαφόρων φορέων. Σήμερα, υφίστανται μόνον οι Κοινότητες του Καϊρου και της Αλεξάνδρειας, που παρουσιάζουν δράση και οι Κοινότητες του Πορτ Σάιτ της Ισμαηλίας και του Καφρ Ελ Ζαγιάτ, που υφίστανται με αλλά παραμένουν ανενεργές. Από το μεγάλο αριθμό σωματείων, εξάλλου, ελάχιστα συνεχίζουν τη δράση της Ελληνικής Κοινότητας Καϊρου.
Πριν την ίδρυση της το 1904 υπήρχε από το 1856 φορέας με το όνομα “Ελληνορθόδοξος Κοινότης”, ο οποίος συντηρούσε σχολείο αρρένων, θηλέων και νοσοκομείο. Τα μέσα της, όμως, ήταν πολύ περιορισμένα, καθώς δεν είχε σταθερούς πόρους και η διατήρηση των ιδρυμάτων της ήταν προβληματική. Οι πλούσιοι ομογενείς του Καϊρου ήταν επιφυλακτικοί στο να χρηματοδήσουν φορέα, ο οποίος κινδύνευε να διαλυθεί από τη μια μέρα στην άλλη. Έτσι, τον Απρίλιο του 1904 διοργανώθηκε γενική συνέλευση, η οποία αποφάσισε την ίδρυση της Ελληνικής Κοινότητας Καϊρου κατά το πρότυπο της Κοινότητας της Αλεξάνδρειας, που λειτουργούσε με επιτυχία ήδη από τα μέσα του 19ου αιώνα. Σε σύντομο διάστημα, χάρη στη γεναιόδωρη οικονομιή υποστήριξη των εύπορων παροίκων, η Κοινότητα απέκτησε μεγάλο αριθμό ιδρυμάτων. Κοινότητες ιδρύθηκαν και στα προάστια του Καϊρου, στην Ηλιούπολη, στη Σούμπρα, στο Ζεϊτουν και στο Χελουαν. Από τα κοινοτικά ιδρύματα, λειτουργεί μέχρι σήμερα η Αχιλλοπούλειος Σχολή που ιδρύθηκε το 1905. Σήμερα λειτουργεί ως δημοτικό σχολείο. Το Ελληνικό Νοσοκομείο ιδρύθηκε επίσης με χορηγία του ευεργέτη Ε. Αχιλλόπουλου το 1912. Την περίοδο ακμής της παροικίας υπήρξε ένα από τα σημαντικότερα κοινωφελή ιδρύματα του Καϊρου, στο νοσοκομεί είναι ενταγένο και γηροκομείο. Το 1861 ιδρύθηκε από τους αδελφούς Αμπετ η Αμπέτειος Σχολή, οργανωμένη με ιδιαίτερο τρόπο, σήμερα, το ελληνικό τμήμα (γυμνάσιο-λύκειο) συστεγάζεται με την Αχιλλοπούλειο Σχολή, το δε αραβικο τμήμα στο κτίριο της σχολής στο Ναρ Ελ Μαλακ. Η Ένωση Ελλήνων αποφοίτων της άνω Σχολής διατηρεί από το 1932 εντευκτήριο με πλούσια βιβλιοθήκη στο κέντρο του Καϊρου.
Ο Ελληνικός Ναυτικός Όμιλος Καϊρου, ιδρύθηκε το 1930 διατηρεί αθλητικές εγκαταστάσεις και εντευκτήριο στις όχθες του Νείλου, στο κέντρο του Καϊρου, ιδρύθηκε το 1923, η πλούσια δράση το κατατάσσει σε πρωτεύουσα θέση μεταξύ των φορέων, που ίδρυσε η παροικία. Από τον παλαιό θαλερό ελληνισμό της Αιγύπτου, επιβιώνουν σήμερα στο Κάιρο, η Αδελφότητα Χιωτών “Ο Όμηρος”, η Αδελφότης Κυπριωτών, ο Σύλλογος Λημνίων, ο Πανηπειρωιτκός Σύλλογος, ο Σύνδεσμος Ελλήνων Πολεμιστών Καϊρου, το Ελληνικό Κέντρο Καϊρου, το Ελληνορθόδοξο Πνευματικό Κέντρο Πατριαρχείου.

Ελληνική Κοινότητα Αλεξάνδρειας
Η ίδρυσή της το 1846 θεωρείται γεγονός σημαντικό, γιατί σηματοδοτεί την έναρξη της συλλογικής δράσης του Ελληνισμού της Αιγύπτου, δίνοντας το παράδειγμα και στους Έλληνες των άλλων πόλεων να οργανωθούν σε Κοινότητες.
Οι Έλληνες της πόλης, στις αρχές του 19ου αιώνα ήταν συσπειρωμένες γύρω από την εκκλησία της Μονής του Αγίου Σάββα. Τα πρώτα ιδρύματα, που οργάνωσαν και λειτούργησαν με τη χορηγία των αδελφών Τοσίτσα  και Στουρνάρα, ήταν το Νοσοκομείο των Γραικών (1817). Το 1847 ανεγέρθηκε ο μεγάλος ναός του Ευαγγελισμού, στο προάστιο Ιμπραήμια ιδρύθηκε το 1903 Κοινότητα, η οποία πολύ γρήγορα απέκτησε σημαντική κοινωφελή ιδρύματα. Το 1830, πριν την ίδρυση της Κοινότητας, στην Αλεξάνδρεια λειτουργούσε σε ενοικιαζόμενο σπίτι το “Σχολείο των Γραικών”, με πρωτοβουλία των αδελφών Τοσίτσα και Στουρνάρα. Το 1854, όταν το σχολείο απέκτησε μόνιμη κοινοτική στέγη, ονομάστηκε “Τοσιτσαία Σχολή”, το κτίριο αυτό, στεγάζει σήμερα το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας. Από το 1878 άρχισε να λειτουργεί γυμνάσιο, που το 1886 ονομάστηκε “Αβερώφειο” προς τιμή  του μεγάλου ευεργέτη Γ. Αβέρωφ. Ο οίκος ευγηρίας Αντωνιάδη-Κανισκέρη ιδρύθηκε το 1925 με δωρά του Μ. Σαλβάγου. Η Κοινότητα λειτουργεί σήμερα στις εγκαταστάσεις ξενώνα, στον οποίο φιλοξενούνται επιστημονικές και ερευνητικές αποστολές, επίσης στις εγκαταστάσεις της Κοινότητας έχει την έδρα ο συντονιστή Ασίας-Αφρικής του Συμβουλίου Απόδημου Ελληνισμού. Σήμερα στην Αλεξάνδρεια δραστηριοποιούνται, η Αδελφότητα Κυπρίων, Ο Μικρασιατικός Σύλλογος, το Σώμα Ελλήνων Προσκόπων, Σώμα Ελληνίδων Οδηγών, το Ελληνικό Σωματείο “Αισχύλος-Αριων” ο σύνδεσμος Ελληνο-Αιγυπτιακής φιλίας, Ελληνικό Εμπορικό Επιμελητήριο Αλεξάνδρειας, κ.ο. ο Ελληνικός Ναυτικός Όμιλος με εγκαταστάσεις στο ανατολικό λιμάνι, ο Σύλλογος Ελλήνων Επιστημόνων “Πτολεμαίος Α’” που ιδρύθηκε το 1909 κ.α.
Από το 1994 λειτουργεί στην Αλεξάνδρεια το παράρτημα του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού, δείγμα του ενδιαφέροντος της ελληνικής πολιτείας για την Αλεξάνδρεια, την πόλη που κατέχει ξεχωριστή και σημαντική θέση στην ιστορία του Ελληνισμού. Μια πόλη η οποία και σήμερα καλωσορίζει τους  επισκέπτες της στα ελληνικά.
Το παράρτημα στεγάζεται στο μεγαλόπρεπο κτίριο του πρώην Αβερώφειου Παρθεναγωγείου, που βρίσκεται στο Ιστορικό Κέντρο της πόλης.
Από το 1998 η Κοινότητα έχει μεταβιβάσει στην Ελληνική Κυβέρνηση τα κτίρια των εκπαιδευτηρίων της. Από το 1992, το σπίτι όπου έζησε την τελευταία περίοδο της ζωής του ο μεγάλος ποιητής Κ. Καβάφης, μετατράπηκε σε μουσείο. Στην Αλεξάνδρεια εδρεύει το Ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής, είναι μια αυτοκέφαλη Ορθόδοξη εκκλησία που υπηρετεί τις πνευματικές ανάγκες όλων των ορθόδοξων χριστιανών σε όλη την αφρικανική ήπειρο. Τα τελευταία χρόνια σημαντικό είναι και το φιλανθρωπικό έργο που προσφέρει σε διάφορες περιοχές της Αφρικής.

συνεχίζεται

Βιβλιογραφία:
“Ο Ελληνισμός της Διασποράς”
Στάθη Πελαγίδη
Εκδόσεις: Αφοι Κυριακίδη
“Άτλας Ελληνικής Διασποράς”
Εκδόσεις: Αλέξανδρος