Παρασκευή, 29 Μαρτίου 2024, 8:59:26 πμ
Δευτέρα, 15 Δεκεμβρίου 2014 18:03

Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΠΟΥ ΔΙΕΞΗΓΑΓΑΝ ΟΙ ΝΕΟΤΟΥΡΚΟΙ ΗΤΑΝ ΠΟΛΕΜΟΣ «ΕΘΝΙΚΟΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΟΣ» Ή ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΩΝ;

Επιμέλεια Δημήτρης Αγαθόπουλος

Συνεχίζοντας τα δημοσιεύματα για τους πρόσφυγες της Ανατολής στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και το ζήτημα της Γενοκτονίας των Ποντίων, ξεκινάμε με άρθρα Τούρκων Ιστορικών που περιγράφουν και αναλύουν με την δική τους ματιά τα γεγονότα μιας ταραγμένης περιόδου που άλλαξε την ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλη την Βαλκανική χερσόνησο και την Μικρά Ασία.


Για να γίνουν πιο κατανοητά τα γεγονότα που ακολούθησαν πρέπει να ξεκινήσουμε από την Γαλλική Επανάσταση. Η εξέγερση των μεσαίων αστικών στρωμάτων κατά των πλουσίων και των μέχρι τότε μορφών εξουσίας που αντιπροσώπευαν  συνοδεύτηκε και από την τάση των λαών να συγκροτούν  τα κράτη –έθνη. Αυτή η εξέλιξη διαμόρφωσε έναν νέο χάρτη, όχι μόνο στον Ευρωπαϊκό χώρο αλλά και σε όλη σχεδόν την λεκάνη της Μεσογείου. Διαδικασία που διήρκεσε κάποιους αιώνες και σε ένα βαθμό ακόμη και σήμερα έχουμε την δημιουργία νέων κρατών για λόγους φυλετικών διακρίσεων ή πολιτικοοικονομικών διαφορών.
Η κατάρρευση των παλιών δομών εξουσίας επηρέασε και την Οθωμανική Αυτοκρατορία που εκτεινόταν από την Αυστρία μέχρι και τα Αραβικά κράτη της Μεσογείου. Απόρροια αυτής της τάσης ήταν και ο ξεσηκωμός των Ελλήνων με την Επανάσταση του 1821. Η κατάρρευση όμως της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ήταν σταδιακή και διήρκεσε μέχρι τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο με την δημιουργία του σημερινού κράτους της Τουρκίας.
Επειδή σε αυτήν την σειρά των άρθρων εξετάζουμε τα γεγονότα των προσφύγων της ανατολής πρέπει να απαντηθεί ένα βασικό ερώτημα από τους ιστορικούς. Πάνω σε ποια βάση συγκροτήθηκε το Τουρκικό κράτος, ποια ήταν η γεωγραφία των λαών που το συγκροτούσαν  και ποια ήταν η οικονομική ραχοκοκαλιά αυτού του κράτους.
Σε αυτά τα ερωτήματα ενδιαφέρον έχουν οι απαντήσεις που δίνει, με το παρακάτω άρθρο του, ένας Τούρκος αριστερός μελετητής ο Attila Tuygan απόφοιτος της Σχολής Ξένων Σπουδών της Κωνσταντινούπολης. Για τις απόψεις του πολλές φορές συνελήφθη και φυλακίστηκε μετά το πραξικόπημα του Σεπτεμβρίου του 1980.    
 
Γενοκτονία για την «ιερή πατρίδα»
Ο 19ος αιώνας σε παγκόσμιο επίπεδο υπήρξε η περίοδος της μετάβασης από τα πολυεθνικά κράτη στα έθνη-κράτη με την ιδεολογία της Γαλλικής Επανάστασης. Ως συνέπεια αυτής της τάσης, άρχισαν να εμφανίζονται έθνη-κράτη και στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Σε συνθήκες καταπίεσης και διωγμών άρχισαν να επαναστατούν οι λαοί της Βαλκανικής και παράλληλα το αραβικό έθνος στις περιοχές του Λιβάνου, της Συρίας, της Υεμένης, της Αιγύπτου, της Σαουδικής Αραβίας και της Ιορδανίας. Ιδιαίτερα, η απόκτηση ανεξαρτησίας από τους βαλκανικούς λαούς και η συρρίκνωση της Αυτοκρατορίας είχε εξοργίσει όλους και περισσότερο τους Ενωτικούς (του Κομιτάτου «Ένωση και Πρόοδος»). Είχε εμφανιστεί ένας μιλιταριστικός εθνικισμός, που είχε υιοθετήσει ριζοσπαστικούς και βίαιους τρόπους για τη λύση των ζητημάτων που ανάφερα. Καθ’ όσον έρχονταν στρατιωτικές ήττες και χάνονταν εδάφη, για να σωθεί το κράτος έπρεπε να δημιουργηθεί στη βάση του ρατσιστικού, μιλιταριστικού εθνικισμού ένα αίσθημα «ανωτερότητας».  Το αίσθημα αυτό, όπως έγραφε ο Husein Tzahit στην εφημερίδα «Tanin», διατυπωνόταν ως εξής: «Το τουρκικό  Έθνος (millet) είναι το κυρίαρχο έθνος και έτσι θα μείνει για πάντα».
Το πλαίσιο αυτό υιοθετήθηκε από το Κομιτάτ ο «Ένωση και Πρόοδος» ως πολιτική της εξουσίας κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Συνταυτιζόμενοι με την ιμπεριαλιστική Γερμανία πίστευαν ότι θα επιλύσουν τα ζητήματα και θα αποφύγουν τις διεθνείς πιέσεις για μεταρρυθμίσεις. Έχοντας υπόψη την πιθανότητα ότι ο πόλεμος μπορούσε να οδηγήσει σε κατά κράτος ήττα, έγιναν καλά σχεδιασμένες προετοιμασίες στις τέσσερεις γωνιές της χώρας για την αντιμετώπιση μιας ολοκληρωτικής κατάληψης.
Αποθηκεύτηκαν σε κρυψώνες όπλα, πολεμοφόδια και στάλθηκαν οργανωτικά στελέχη ανταρτοπολέμου. Για τους ηγέτες των Ενωτικών που διέθεταν κομιτατζίδικο παρελθόν, αυτό ήταν κάτι γνώριμο. Στις αντάρτικες αυτές ομάδες (σ.τ.μ. τσέτες) είχαν οργανωθεί δεκάδες χιλιάδες άτομα. Οι ανθρώπινοι πόροι προήλθαν από τις φυλακές. Ακόμα και ποινικοί, καταδικασμένοι σε  θάνατο, ορκίστηκαν και εντάχθηκαν στις ομάδες αυτές.
Επίσης συμμετείχαν και πρόσφυγες απ’ τα Βαλκάνια που ήθελαν να εκδικηθούν για τον πόνο τους, πληθυσμοί που είχαν μεταναστεύσει στην Ανατολή και οι κουρδικές φυλές που φοβήθηκαν ότι θα αναγκαζόντουσαν να επιστρέψουν τις περιουσίες που είχαν λεηλατήσει την εποχή των άτακτων ταγμάτων Χαμιντιγιέ.

Η οικονομική διάσταση των γεγονότων        
Για το Κομιτάτο «Ένωση και Πρόοδος» η προετοιμασία για μια μελλοντική κατάληψη της χώρας δεν ήταν η μοναδική έννοια. Ο πλέον επείγων σκοπός ήταν η εξόντωση των μη-Μουσουλμάνων, αρχίζοντας από τους Αρμένιους. Η μυστική πολεμική οργάνωση των Ενωτικών, η Teskilat-I Mahsusa οργάνωσε τους τσέτες, οι οποίοι είχαν βαρύνοντα ρόλο στην Αρμενική Γενοκτονία αρχίζοντας από το 1914. Επί πλέον, η οργάνωση αυτή αποτέλεσε τη ραχοκοκαλιά του κινήματος αντίστασης υπό την ηγεσία του Μουσταφά Κεμάλ αργότερα.
Κατά την τελευταία οθωμανική περίοδο, στο χώρο της οικονομίας επικρατούν οι μειονότητες. Οι τέχνες και το εμπόριο είναι στα χέρια αυτών των κοινοτήτων. Οι Αρμένιοι, οι Ρωμιοί και οι Εβραίοι αστοί είναι τα πιο οικονομικά ισχυρά στοιχεία της κοινωνίας στο οθωμανικό κράτος. Ως συνέπεια, ο πλούτος αυτών των μειονοτήτων είναι πηγή φθόνου για το κράτος που έχει αποφασίσει να αναπτύξει μια μουσουλμανο-τουρκική αστική τάξη. Στην κατεύθυνση αυτή της πολιτικής για εθνική οικονομία, υιοθετήθηκε η αρπαγή του πλούτου των μειονοτήτων. Επί της ουσίας, πρόκειται για μια προσπάθεια οικονομικής ισχυροποίησης των Μουσουλμάνων Τούρκων, σκοπός των οποίων ήταν να καταλάβουν τη θέση των μη-Μουσουλμάνων με τη δημιουργία μιας νέας εμπορικής τάξης.
Με το Νόμο Εκτοπισμών του  Μαΐου του 1915, οι Αρμένιοι από τη Δύση μέχρι και την Ανατολή και από το Νότο μέχρι το Βορρά εκτοπίστηκαν απ’ όλες τις πόλεις, κωμοπόλεις και χωριά της επικράτειας. Στις εξορίες αυτές συμπεριλήφθηκαν και οι Έλληνες του Πόντου, της παραλίας του Αιγαίου και της Προποντίδας (Μαρμαρά) με τη πρόφαση ότι δήθεν διενεργούν κατασκοπεία υπέρ των δυνάμεων της Αντάντ.
Ως συμπέρασμα, σήμερα γνωρίζουμε ότι τα χρήματα που εισπράχθηκαν από την εκποίηση των περιουσιών που εγκαταλείφθηκαν και τα ποσά που συγκεντρώθηκαν σε λογαριασμό «Εγκαταλειμμένων Περιουσιών», μετά από ένα διάστημα πήγαν ως έσοδο του κρατικού προϋπολογισμού. Όπως αναλύει ο Nevzat Onaran στο έργο του Emval-i Metruke Olayi (Το γεγονός των εγκαταλειμμένων περιουσιών), με νόμο που εκδόθηκε το 1928 τα ποσά που συγκεντρώθηκαν στα ταμεία μεταφέρθηκαν στον προϋπολογισμό. Με πρόχειρους υπολογισμούς, τα ποσά αυτά σε τιμές του 2008  ανέρχονται σε 150 δισ. ευρώ ( 300 δισ. Νέες Λίρες Τουρκίας).
Συμπερασματικά λοιπόν, συνεχίζοντας την εισαγωγή μου, μπορούμε να πούμε ότι αυτό το οποίο ισχυρίζονταν οι νεότουρκοι ότι ο πόλεμος τον οποίο διεξήγαγαν ήταν «εθνικοαπελευθερωτικός» και δόθηκε κατά του ιμπεριαλισμού άλλων κρατών, δεν θεμελιώνεται από πουθενά. Αντίθετα, όπως διαπιστώνει ένας άλλος Τούρκος καθηγητής ο Taner Aksam, ο απελευθερωτικός πόλεμος «δεν δόθηκε κατά των εισβολέων αλλά κατά των μειονοτήτων». Τα σωματεία Άμυνας-Δικαίου (Mudafai Hukut) που υπήρξαν η ατμομηχανή του «εθνικού αγώνα», ιδρύθηκαν καθαρά κατά της απειλής των Ρωμιών και των Αρμενίων.
Στα πρώτα αυτά σωματεία που ιδρύθηκαν μετά από την ανακωχή του Μούδρου, τα τρία ήταν κατά των Αρμενίων και τα δύο κατά των Ρωμιών. Εξάλλου ο ίδιος ο Κεμάλ Ατατούρκ, τον Ιούλιο του 1919, όταν έστειλε την παραίτησή του από την θέση του αξιωματικού στον Σουλτάνο τόνιζε ανοιχτά τα εξής: « Η στρατιωτική μου ιδιότητα άρχισε να γίνεται εμπόδιο στον εθνικό αγώνα που ξεκινήσαμε για σώσουμε την «ιερή πετρίδα» και το έθνος από την διάσπαση και να μην θυσιάσουμε την πατρίδα στις επιδιώξεις των Ελλήνων και των Αρμενίων».

Υ.Γ – Στο επόμενο η συνέχεια του άρθρου από τον ίδιο μελετητή με τίτλο:
Η μεταχείριση των Ελλήνων της Ανατολής από τους Νεότουρκους.