Να όμως που με τον πρωτοφανή θρίαμβο της Αουνγκ Σαν Σούου Κίι στις κάλπες η Μιανμάρ μπορεί επιτέλους να ελπίζει σε καλύτερες μέρες.
Νομπελίστρια Ειρήνης, «Κυρία της Δημοκρατίας», «Μητέρα του έθνους», η 70χρονη ηγέτις της αντιπολίτευσης σάρωσε στις πρώτες ελεύθερες εκλογές σε 25 χρόνια. Τα περισσότερα από αυτά τα πέρασε έγκλειστη, σε φυλακές και σε κατ' οίκον περιορισμό. Αλλά δεν λύγισε. Με έμπνευση τη μη βίαιη αντίσταση του Μαχάτμα Γκάντι και την πολιτική ανυπακοή του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, έχει ένα όνειρο για την πατρίδα της: «Δημοκρατία, ειρήνη και ελευθερία για τον λαό» είπε με δάκρυα στα μάτια στην ομιλία της για τη νίκη. Πολλοί λένε ότι η Μιανμάρ ζει σήμερα μαζί της μια στιγμή που θυμίζει Νότια Αφρική και τη δικαίωση του Νέλσον Μαντέλα.
Γιατί δεν μπορεί να γίνει πρόεδρος
Ζωντανό σύμβολο ενός αγώνα εν προόδω, η Σούου Κίι ζητεί εθνική συμφιλίωση, ξέροντας ότι ο δρόμος είναι πολύ ανηφορικός. «Κάναμε μόνο το πρώτο βήμα. Το μέλλον είναι δύσκολο, αλλά μας ανήκει» είπε.
Τι και αν κέρδισε τις εκλογές; Πρόεδρος δεν πρόκειται να γίνει. Το Σύνταγμα του 2008, κομμένο και ραμμένο στα μέτρα των στρατηγών, την αποκλείει από το ύπατο αξίωμα, για τεχνικούς λόγους, επειδή οι δύο γιοι της είναι ξένοι υπήκοοι. Εχουν βρετανικό διαβατήριο γιατί ο πατέρας τους ήταν Αγγλος - τεχνικό κώλυμα που «φωτογραφίζει» τη Σούου Κίι και δεν της επιτρέπει να κυβερνήσει.
Χούντα διά του Συντάγματος
Στη Μιανμάρ ισχύει ένας μόνιμος στρατιωτικός νόμος, διά του Συντάγματος. Το 25% των εδρών της βουλής καταλαμβάνεται, υποχρεωτικά, από μη εκλεγμένους στρατιωτικούς. Και το Ανώτατο Συμβούλιο Αμυνας και Ασφάλειας διορίζει στρατηγούς στα κρίσιμα υπουργεία Αμυνας, Εσωτερικών, Δικαιοσύνης, Οικονομικών και Δικαιοσύνης. Αλλά η Σούου Κίι δεν πτοείται. «Θα είμαι πάνω από τον πρόεδρο» λέει με αυτοπεποίθηση. Πραγματικά, η χώρα ζει στον αστερισμό της «amay». Ετσι, «μαμά», τη φωνάζουν μικροί και μεγάλοι. Η οικογένειά της έχει παίξει ιστορικό ρόλο στη ζωή του τόπου. Κόρη του στρατηγού Αουνγκ Σαν, εθνικού ήρωα της ανεξαρτησίας από τους βρετανούς αποικιοκράτες και εκ των ιδρυτών της σύγχρονης Μιανμάρ (πρώην Βιρμανίας), η Σούου Κίι έχει πολιτική συνείδηση από τα γεννοφάσκια της.
Βλέπουν ένα δυσοίωνο déjà vu
Τον πατέρα της τον δολοφόνησαν όταν εκείνη ήταν μόλις δύο ετών. Μεγάλωσε στην εξορία, στην Ινδία και στη Βρετανία. Σπούδασε στην Οξφόρδη, παντρεύτηκε βρετανό καθηγητή και μεγάλωσε τα παιδιά της εκεί. Γύρισε στη Μιανμάρ στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και ίδρυσε το κόμμα Εθνική Ενωση για τη Δημοκρατία (NLD) σε μια εποχή λαϊκής διαμαρτυρίας, όταν φοιτητές, εργάτες και βουδιστές μοναχοί είχαν βγει στους δρόμους κατά της χούντας.
Πολλοί βλέπουν στα γεγονότα που ακολούθησαν τότε ένα δυσοίωνο déjà vu. Γιατί και τον Μάιο του 1990 η Σούου Κίι είχε κερδίσει την απόλυτη πλειοψηφία στις κάλπες, αλλά ο στρατός ακύρωσε το αποτέλεσμα και την έριξε στη φυλακή. Μαζί με εκατοντάδες άλλα μέλη του NLD, με το πρόσχημα ότι είναι κομμουνιστές και απειλή για την εθνική ασφάλεια. Εναν χρόνο αργότερα η Σούου Κίι τιμήθηκε με το Νομπέλ Ειρήνης, βραβείο το οποίο παρέλαβε αυτοπροσώπως μόλις το 2012, όταν οι στρατηγοί την άφησαν για πρώτη φορά ελεύθερη να ταξιδέψει στο εξωτερικό..
Η απομόνωση, η χούντα και οι στρατηγοί
Μπαχ και γαλλικά
Δύο τα ανοιχτά μέτωπα: το κράτος δικαίου και ο εμφύλιος
«Η Μιανμάρ δεν είναι Νότια Αφρική, ούτε η Σούου Κίι είναι Μαντέλα, επειδή όσα προσπαθεί να κάνει στη Μιανμάρ είναι από τη φύση τους πολύ πιο δύσκολα» λέει μιλώντας στο «Βήμα» ο Λεξ Ρίφελ, αναλυτής στο κέντρο αναλύσεων Brookings στην Ουάσιγκτον. «Πάρτε το παράδειγμα του κράτους δικαίου. Οταν τελείωσε το απαρτχάιντ, η Νότια Αφρική ήταν δεκαετίες μπροστά από ό,τι η Μιανμάρ σήμερα στην εγκαθίδρυση του κράτους δικαίου. Η επόμενη κυβέρνηση, υπό την ηγεσία του κόμματος NLD κατά πάσα πιθανότητα, θα αντιμετωπίσει τεράστιες δυσκολίες και σε αυτό το μέτωπο. Θα πρέπει να διεξαγάγει πολιτικό διάλογο, να στηρίξει τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός (η οποία υπεγράφη τον περασμένο μήνα με περίπου τις μισές από τις ένοπλες εθνοτικές ομάδες) και να φέρει ένα τέλος στον εμφύλιο πόλεμο που μαστίζει τη χώρα από την ανεξαρτησία της, το 1948» τονίζει ο Ρίφελ.
Η απομόνωση, η χούντα και οι στρατηγοί
Μπαχ και γαλλικά
Με διαλογισμό, γαλλικά και σονάτες του Μπαχ πέρασε τα ατελείωτα χρόνια της απομόνωσης η Σούου Κίι. Δεξιοτέχνις στο πιάνο, τελειοποίησε τα γαλλικά της διαβάζοντας, κυρίως Ιστορία και φιλοσοφία. Εχει γράψει δύο βιβλία και είναι ευλαβής βουδίστρια. Το μόνο που της έχουν προσάψει είναι ότι δεν έχει δείξει αρκετή ευαισθησία για τη μουσουλμανική μειονότητα της Μιανμάρ.
Πεκίνο και χούντα
«Μεγάλος αδελφός» του καθεστώτος είναι η Λαϊκή Κίνα. Από εκεί, και δευτερευόντως από την Ινδία, η χούντα προμηθεύτηκε όπλα, τεχνολογία και αγαθά για μια ελίτ που νέμεται την εξουσία με τη δύναμη της βίας πάνω σε έναν λαό που πεινάει. Το 70% του πληθυσμού ζει κάτω από τα όρια της φτώχειας.
Φόβος και διαφθορά
Οι στρατηγοί δημιούργησαν ένα αστυνομικό κράτος στα πρότυπα του Τσαουσέσκου. Μισό εκατομμύριο φαντάροι και αστυνομικοί έγιναν φόβητρο για 50 εκατομμύρια εξαθλιωμένους κατοίκους. Η διαφθορά και η ληστρική εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πηγών οδήγησαν σε εξέγερση το 2007, με αφορμή τον πενταπλασιασμό των τιμών του πετρελαίου. Η χούντα την έπνιξε στο αίμα..
Δύο τα ανοιχτά μέτωπα: το κράτος δικαίου και ο εμφύλιος
«Η Μιανμάρ δεν είναι Νότια Αφρική, ούτε η Σούου Κίι είναι Μαντέλα, επειδή όσα προσπαθεί να κάνει στη Μιανμάρ είναι από τη φύση τους πολύ πιο δύσκολα» λέει μιλώντας στο «Βήμα» ο Λεξ Ρίφελ, αναλυτής στο κέντρο αναλύσεων Brookings στην Ουάσιγκτον. «Πάρτε το παράδειγμα του κράτους δικαίου. Οταν τελείωσε το απαρτχάιντ, η Νότια Αφρική ήταν δεκαετίες μπροστά από ό,τι η Μιανμάρ σήμερα στην εγκαθίδρυση του κράτους δικαίου. Η επόμενη κυβέρνηση, υπό την ηγεσία του κόμματος NLD κατά πάσα πιθανότητα, θα αντιμετωπίσει τεράστιες δυσκολίες και σε αυτό το μέτωπο. Θα πρέπει να διεξαγάγει πολιτικό διάλογο, να στηρίξει τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός (η οποία υπεγράφη τον περασμένο μήνα με περίπου τις μισές από τις ένοπλες εθνοτικές ομάδες) και να φέρει ένα τέλος στον εμφύλιο πόλεμο που μαστίζει τη χώρα από την ανεξαρτησία της, το 1948» τονίζει ο Ρίφελ.
Επίσης ο Γιούργκεν Χάακε, ειδικός σε θέματα Μιανμάρ στη London School of Economics, αναφέρει: «Ο βαθμός εκδημοκρατισμού της Μιανμάρ θα διαμορφωθεί από τη δυναμική της σχέσης της Σούου Κίι με τον στρατό». Και εξηγεί: «Το Σύνταγμα του 2008 θεσπίζει ένα προεδρικό σύστημα στο οποίο ο στρατός διατηρεί σημαντικό ρόλο στην εθνική πολιτική και παραμένει θεσμικά αυτόνομος. Με 25% των εδρών στη Βουλή, ο στρατός μπορεί επίσης να μπλοκάρει ορισμένες σημαντικές συνταγματικές τροποποιήσεις, ακόμη και προτού τεθούν σε δημοψήφισμα. Επομένως, η πολιτική κυβέρνηση που θα προκύψει από τις πρόσφατες εκλογές δεν θα ασκεί έλεγχο επί του στρατού, ακυρώνοντας ένα σημαντικό χαρακτηριστικό γνώρισμα των σύγχρονων δημοκρατιών. Οι στρατηγοί έχουν δηλώσει ότι θα αποχωρήσουν τελικά από την πολιτική, αλλά λένε ότι η χώρα δεν είναι αρκετά "ώριμη" για να συμβεί αυτό. Και όσο συνεχίζονται οι μάχες στο βόρειο τμήμα της Μιανμάρ ενάντια σε έναν αριθμό ένοπλων εθνοτικών ομάδων, ο στρατός θα είναι απρόθυμος να ακυρώσει τον συνταγματικά κατοχυρωμένο ρόλο του».
Πηγή: Το Βήμα
