Παρασκευή, 29 Μαρτίου 2024, 10:41:18 πμ
Τρίτη, 08 Αυγούστου 2017 08:50

Ινδία - Πακιστάν: 70 χρόνια μίσους και συγκρούσεων

Βαθιές προκαταλήψεις, αμοιβαία δυσπιστία, θρησκευτικές συγκρούσεις και εθνικός ανταγωνισμός. Για να μη μιλήσουμε για μόνιμη εχθρότητα που γίνεται μίσος κάθε φορά που πολεμούν για το διαφιλονικούμενο Κασμίρ. Φαίνεται ότι επτά δεκαετίες δεν είναι αρκετές για να ξεχαστεί μία από τις μεγαλύτερες και πιο αιματοβαμμένες μετακινήσεις πληθυσμού στην Ιστορία, μια σκληρή κληρονομιά που χωρίζει ακόμα Ινδούς και Πακιστανούς στη στρογγυλή επέτειο των 70 ετών της ανεξαρτησίας τους από τη βρετανική αποικιοκρατία.


Η τραγωδία που στιγμάτισε τη διχοτόμηση και τη γέννηση των δύο κρατών στις 15 Αυγούστου του 1947 ρίχνει βαριά τη σκιά της και στην εφετινή επέτειο. Εκδηλώσεις συμφιλίωσης δεν προβλέπονται, ούτε υπάρχουν μνημεία για τους νεκρούς της διχοτόμησης: και όμως, εκείνο το καλοκαίρι 12 εκατομμύρια άνθρωποι έγιναν πρόσφυγες, και περί το ένα εκατομμύριο σκοτώθηκε, θύματα μιας άγριας σεχταριστικής βίας.

Στα 70 χρόνια από τότε που η Ινδία και το Πακιστάν απέκτησαν την ανεξαρτησία τους έχουν κάνει τρεις πολέμους, αν και όταν οι στρατοί τους πολέμησαν για τελευταία, τέταρτη, φορά το 1999 δεν υπήρξε επίσημη κήρυξη πολέμου.
Η μόνιμη ένταση μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν είναι ένα από τα μεγάλα γεωπολιτικά μέτωπα του κόσμου. Εχει οδηγήσει και τις δύο χώρες να αναπτύξουν τα δικά τους πυρηνικά όπλα, προκαλώντας μια επικίνδυνη κούρσα εξοπλισμών στη Νότια Ασία.

Ολα άρχισαν στις 15 Αυγούστου 1947. Ινδία και Πακιστάν κέρδισαν την ανεξαρτησία τους την ίδια στιγμή, όταν η βρετανική κυριαρχία στην Ινδία, τη μεγαλύτερη αποικία της αυτοκρατορίας, έληξε επισήμως εκείνη την ημέρα. Μετά από μήνες πολιτικού αδιεξόδου η Βρετανία συμφώνησε να διαιρέσει τη χώρα στα δύο.

Ετσι δημιουργήθηκε ένα ξεχωριστό και κυρίως μουσουλμανικό έθνος, το Πακιστάν, για να αντιμετωπιστούν οι ανησυχίες ότι η μεγάλη μουσουλμανική μειονότητα θα βρισκόταν σε μειονεκτική θέση στην ινδουιστική κατά πλειονότητα ανεξάρτητη Ινδία.

Αποτέλεσμα ήταν να διαιρεθούν δύο από τις μεγαλύτερες επαρχίες της Ινδίας, το Πουντζάμπ και η Βεγγάλη. Οι λεπτομέρειες για το πού βρίσκονταν τα νέα διεθνή σύνορα δημοσιοποιήθηκαν μόλις δύο ημέρες μετά την ανεξαρτησία.
Η βιαστική διχοτόμηση και η βία που στιγμάτισε την αναγκαστική μετακίνηση τόσο πολύ κόσμου, προκάλεσαν μία από τις μεγάλες καταστροφές της σύγχρονης εποχής. Κανένας δεν γνωρίζει τους ακριβείς αριθμούς, αλλά περίπου 12 εκατομμύρια άνθρωποι έγιναν πρόσφυγες, καθώς προσπάθησαν απεγνωσμένα να μετακινηθούν από το ένα νέο ανεξάρτητο κράτος στο άλλο.

Η σφαγή του 1947

Ο ξεριζωμός έμεινε στην Ιστορία για την τρομερή σφαγή στην οποία επιδόθηκαν όλες οι κύριες θρησκευτικές και εθνοτικές ομάδες, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν ένα εκατομμύριο άνθρωποι. Δεκάδες χιλιάδες γυναίκες απήχθησαν, συνήθως από άνδρες διαφορετικής θρησκείας.

Ειδικά στο Πουντζάμπ, όπου οι ινδουιστές, οι μουσουλμάνοι και οι σιχ είχαν ζήσει μαζί για γενιές και μιλούσαν την ίδια γλώσσα, δημιουργήθηκε έντονος διαχωρισμός, καθώς οι μουσουλμάνοι κατευθύνονταν δυτικά προς το Πακιστάν και οι ινδουιστές και οι σιχ διέφευγαν ανατολικά προς την Ινδία.

Η καταστροφή δεν ήταν ούτε εμφύλιος πόλεμος με μέτωπα μάχης και αντίπαλους στρατούς, αλλά ούτε και ξέσπασμα αυθόρμητης βίας. Τοπικές πολιτοφυλακές και ένοπλες συμμορίες από κάθε πλευρά ξέσπασαν με ανείπωτη αγριότητα στους εχθρούς τους.

Τραύματα τόσο ωμής εμφύλιας βίας δεν επουλώνονται εύκολα. Πόσο μάλλον που δεν υπήρξε ποτέ διαδικασία συμφιλίωσης - για μεγάλο χρονικό διάστημα, η προφορική ιστορία και οι μαρτυρίες όσων έζησαν το δράμα πνίγηκαν στην απόλυτη σιωπή.

Οι ιστορικοί επικεντρώθηκαν στην πολιτική της διχοτόμησης και όχι στη ζωντανή εμπειρία αυτής της βαθιάς και ματωμένης ρήξης. Αλλά σχεδόν όλοι συμφωνούν σήμερα πως ήταν εκείνη η ματωμένη διχοτόμηση που έχει δηλητηριάσει τις σχέσεις Ινδίας - Πακιστάν, διαστρεβλώνοντας τη γεωπολιτική της Νότιας Ασίας στο σύνολό της.
Μόνιμη εστία σύγκρουσης είναι βέβαια το διαφιλονικούμενο Κασμίρ, στους πρόποδες των Ιμαλαΐων με μεγάλο μουσουλμανικό πληθυσμό. Ο ινδουιστής μαχαραγιάς του αποφάσισε ότι έπρεπε να γίνει μέρος της Ινδίας, και μέσα σε λίγους μήνες ινδικά και πακιστανικά στρατεύματα άρχισαν να πολεμούν για τον έλεγχο του Κασμίρ.

Σύγκρουση πολύπλοκη, που αναζωπυρώνεται κατά καιρούς και παραμένει ανεπίλυτη μέχρι σήμερα, προκαλώντας προβλήματα στις σχέσεις των δύο χωρών.

Η Ινδία κατηγορεί επίσης το Πακιστάν ότι υποστηρίζει οργανώσεις που έχουν πραγματοποιήσει τρομοκρατικές επιθέσεις σε ινδικές πόλεις. Το Πακιστάν καταγγέλλει ότι η Ινδία συνδράμει αποσχιστικά κινήματα σε περιοχές όπως το Βαλουχιστάν.

Πολιτικοί ηγέτες των δύο χωρών έχουν συναντηθεί κατά διαστήματα, αλλά οι περιστασιακές ελπίδες για κάποια σημαντική βελτίωση έχουν διαψευστεί και, προς το παρόν, οι σχέσεις είναι ξεκάθαρα παγωμένες.

Η Ινδία, ας πούμε, έχει πολύ περισσότερες εμπορικές συναλλαγές με χώρες όπως η Νιγηρία, το Βέλγιο και η Νότια Αφρική παρά με το γειτονικό Πακιστάν.

Εύθραυστες σχέσεις

Αν και η επιτυχημένη κινηματογραφική βιομηχανία της Ινδίας - γνωστή ως Bollywood - είναι εξαιρετικά δημοφιλής στο Πακιστάν και τηλεοπτικές σαπουνόπερες από το Πακιστάν γνωρίζουν επιτυχία στην Ινδία, οι πολιτιστικές σχέσεις παραμένουν εύθραυστες. Οταν αυξάνονται οι πολιτικο-στρατιωτικές εντάσεις, κάτι που συμβαίνει τακτικά, κάθε πτυχή των σχέσεων υποφέρει.

Ινδοί και Πακιστανοί δεν είναι καλά πληροφορημένοι για το τι συμβαίνει στην άλλη πλευρά των συνόρων. Ακούγεται απίστευτο αλλά κανένας σημαντικός ινδικός ή πακιστανικός οργανισμός ειδήσεων δεν έχει σήμερα ανταποκριτή στην πρωτεύουσα της άλλης χώρας. Προκαταλήψεις και εθνικιστική προπαγάνδα ανθούν σε τέτοιο περιβάλλον, καθώς ούτε το ταξίδι στην άλλη χώρα είναι εύκολη υπόθεση για Ινδούς και Πακιστανούς. Αλλο απίστευτο; Απευθείας πτήση μεταξύ Δελχί και Ισλαμαμπάντ δεν υπάρχει.

Δεν είναι μόνο η δυσκολία να πάρει κανείς τη βίζα και η έλλειψη απευθείας πτήσεων μεταξύ των δύο πρωτευουσών, που απέχουν περί τα 700 χλμ. Παρά τα μεγάλα κοινά σύνορα, δεν υπάρχει σχεδόν κανένα σημείο οδικής διέλευσης.
Στο Πακιστάν, ο στρατός και οι υπηρεσίες πληροφοριών είναι μακράν οι ισχυρότεροι θεσμοί. Η διαρκής αίσθηση της στρατιωτικής απειλής από τον πολύ μεγαλύτερο γείτονα έχει ενισχύσει τη δύναμη των ενόπλων δυνάμεων, οδηγώντας συχνά σε στρατιωτικές δικτατορίες, που έχουν εμποδίσει την ανάπτυξη μιας ώριμης δημοκρατίας.

Και η θρησκευτική δημογραφία δεν προοιωνίζεται μείωση των εντάσεων στο μέλλον. Το Πακιστάν έχει σήμερα πληθυσμό περίπου 200 εκατομμυρίων - κυρίως μουσουλμάνων. Στην Ινδία ζουν 1,3 δισεκατομμύρια και περίπου ένας στους επτά πιστεύει στο Ισλάμ. Με άλλα λόγια, η Ινδία έχει ήδη τόσους μουσουλμάνους όσους και το Πακιστάν. Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, μέχρι το 2050 η Ινδία θα ξεπεράσει την Ινδονησία και θα γίνει η χώρα με τον μεγαλύτερο μουσουλμανικό πληθυσμό στον κόσμο. Αλλά οι μουσουλμάνοι υποεκπροσωπούνται ακόμα εντυπωσιακά στο κοινοβούλιο της Ινδίας και υφίστανται διακρίσεις σε πολλούς άλλους τομείς της δημόσιας ζωής.

Πηγή: Το Βήμα