Πέμπτη, 28 Μαρτίου 2024, 2:07:59 μμ
Τρίτη, 04 Οκτωβρίου 2011 23:11

Θεοφύλακτος Παγλαρίδης: " Μαθήματα Ιστορίας"

paglaridis
Τέσσερα «κόμματα» διαγκωνίζονταν στον Ιππόδρομο της Κωνσταντινούπολης. Οι Γαλάζιοι, οι Πράσινοι, οι Κόκκινοι και οι Λευκοί. Παθιάζονταν με τις ιπποδρομίες, είχαν τα λάβαρά τους, τραγουδούσαν τα τραγούδια τους, είχαν και τις κοινωνικές και θρησκευτικές τους ιδιαιτερότητες.Σχεδόν κανονικά κόμματα σαν τα συγκαιρινά. Μόνο που τότε η αφετηρία ήταν τα άλογα για να απλωθεί  η φωνή των φατριών και στα  μύρια καθημερινά τους πάθη μέχρι και στα κουτσομπολιά της αυλής.
Τον φαύλο και μέθυσο Φωκά,,  τον διακωμωδούσαν στον Ιππόδρομο με το δηλητηριώδες «Πάλιν στον καύκον έπιες, πάλιν τον νουν απώλεσας» Και τον γυναικά Κοπρώνυμο  (Κωνσταντίνο τον Ε’) που έμπλεξε με κυρία παρελθόντων ετών ενέπαιζαν «Η Γηραγάθη εγήρασεν,  συ δε ταύτην ανενέωσας».
Έτσι είναι ο λαουτζίκος. Ο όχλος όπως τον θέλουν οι δυνατοί,  όταν τους χειροκροτεί  και τον ελεεινολογούν, όταν τους κράζει.
Σκοτώνονταν στον Ιππόδρομο οι τέσσερις φατρίες (δήμοι).  Και τότε δυο ήταν τα «κόμματα εξουσίας» Οι Πράσινοι και οι Γαλάζιοι ή Βένετοι.  Κόκκινοι και Λευκοί ήταν κάπως τη σημερινή ελάσσονα αντιπολίτευση.
Και τότε  οι φατρίες νόμιζαν πως είχαν σοβαρές διαφορές. Για να μείνουμε στα χρόνια του Ιουστινιανού οι Γαλάζιοι επρόσκειντο, κατά πως θα λέγαμε σήμερα,   με τους  Ορθόδοξους, όπως καθορίστηκε η Ορθοδοξία από τις δυο πρώτες οικουμενικές συνόδους (της Νίκαιας το 325 και της Κωνσταντινούπολης το 381)). Οι Πράσινοι υποστήριζαν τους Μονοφυσίτες. Χάος ανάμεσά τους. Ετούτη είναι πανθομολογούμενη διαφορά. Υπάρχει όμως και δεύτερη, πιο «μαρξιστική». Όπως συμφωνούν οι ιστορικοί – κολώνες της βυζαντινής ιστοριογραφίας- Βασίλεφ και Οστρογκόρσκι οι Γαλάζιοι εξέφραζαν κοινωνικά την τάξη των «δυνατών».
Οι Πράσινοι ήταν με τους αδύνατους.
Στην εποχή των πολέμων ήταν ακόμα, κάπου στην πέμπτη δεκαετία του έκτου αιώνα.  όταν το κρατικό ταμείο που άφησε ακμαιότατο – σε εκατοντάδες τόνους το χρυσάφι που κατέλιπε - ο συνετός  Αναστάσιος κόντευε να αδειάσει.  Οι  φοροεισπράχτορες θέριζαν ήδη και ο λαός υπέφερε. Λίγα χρόνια αργότερα ο Ιωάννης ο Λυδός θα έγραφε πως περισσότερο τρόμο προκαλούσαν στον λαό οι φοροεισπράχτορες παρά οι κατακτητές! Καπάκι ήρθαν και οι σκληροί νόμοι του Τριβωνιανού. Ο νομομαθής (συμπτώσεις να σου πετύχουν…) μαζί με τον Ιωάννη Καππαδόκη μπήκαν στο στόχαστρο του λαού. Προσθέστε και τους επίγονους του Αναστάσιου που ήθελαν πίσω το στέμμα.
Κάποτε το κακό παράγινε. Η πίεση έσπασε την χύτρα και ο όχλος βγήκε στους δρόμους. Όχι για να σκοτωθούν μεταξύ τους, όπως το συνήθιζαν. Αλλά μεμιάς λησμόνησαν και τις συνόδους και τον μονοφυσιτισμό. Και τα κλισέ των «δυνατών»  και τα αντίστοιχα των αδυνάτων. Και όρμησαν ενάντια σε εκείνον που εξέφραζε την «κεφαλή» των προβλημάτων τους. Στο παλάτι και στον Ιουστινιανό. Διέλυσαν την χώρα τους γιατί κι εκείνη δεν τους σεβάστηκε.  Βγήκε ο όχλος στους δρόμους και κατέλαβε την Πόλη. Κι αν δεν ήταν η Θεοδώρα – η εταίρα- ο Ιουστινιανός θα είχε αποπλεύσει κάπως σαν τους Ρώσους Πρίγκηπες των Ρομανόφ.
Τον έσωσαν η Θεοδώρα κι ο Βελισάριος,  ο «μέγας»  Βελισάριος που κατέσφαξε πάνω από 30.000 κόσμο – μέχρι 50 χιλιάδες ανεβάζουν διάφοροι ιστορικοί τα θύματά του- μέσα στον Ιππόδρομο.
Έτσι γλίτωσε ο Ιουστινιανός και λούφαξαν για λίγα χρόνια οι επιζήσαντες από τους εξεγερμένους των φατριών. 

Ιδού όμως η αψευδής απόδειξη  πως και η αδέκαστη κατά τα άλλα Ιστορία αδικεί. Μέγας υποτίθεται ο Ιουστινιανός ο Α’, αλλά μπροστά στα επιτεύγματα του Ιουστινιανού του Β’, ενάμιση αιώνα μετά τη Στάση του Νίκα, στο λυκόφως του 7ου αιώνα, φαντάζει σαν πρωτοετής φοιτητής Οικονομικών  μπροστά στον …Κρούγκμαν.
Τι έκανε ο Ιουστινιανός ο Βήτα; . Ανέθεσε τα καθήκοντα του γενικού λογοθέτη – του υπουργού Οικονομικών – στον μοναχό Θεόδοτο.  Και τούτος ο ερίφης εξασφάλισε πόρους στα ταμεία της αυτοκρατορίας βασανίζοντας τους φοροεισπράχτορες,  αλλά και τους πλούσιους! Δηλαδή εκείνους εκ των πλουσίων  που εφάρμοζαν τη συνταγή  που τόσο θαυμάσια απέδωσε   ο Ολυμπιόδωρος, ένα αιώνα νωρίτερα ως διευθυντής της Σχολής της Αλεξάνδρειας:  «Θαυμαστόν τι εφεύρεν η Φύσις μηχάνημα: Ένδειαν πλουτούσαν και πλούτον υποκρινόμενον ένδειαν».
Καλό είναι κάποτε να διδασκόμαστε από την Ιστορία. Συν τοις άλλοις δεν είναι πάντα εύκαιροι οι Βελισσάριοι και οι Θεόδοτοι. Σε εποχές μάλιστα όπου οι φατρίες ξεχνούν όσα τους χωρίζουν. Τότε ξεκίνησαν από τα άλογα και βγήκαν στους δρόμους. Σάμπως και τώρα …άλογα δεν είναι όσα βιώνει ο λαός; Ή μήπως  οι Ιουστινιανοί με τα τρανταχτά δεν αποδείχθηκαν  παντελώς …εύκαιροι; (με την εννοιολογική απόχρωση που αποδίδουν στη λέξη οι Πόντιοι)