Πέμπτη, 28 Μαρτίου 2024, 7:40:59 μμ
Πέμπτη, 09 Οκτωβρίου 2008 05:13

Νίκος Κωνσταντινίδης : “Ελένης Εγκώμιον”

Ο Γοργίας ήταν ένας δεινός ρήτορας κι ένας καλός δάσκαλος του λόγου, που έζησε στην Αθήνα τον τέταρτο αιώνα π.Χ. Κάποτε, θέλοντας να δοκιμάσει τη δύναμη της ρητορικής τέχνης, έγραψε το βιβλίο, με τον τίτλο, «Ελένης εγκώμιον». Εκείνο που ήθελε, κυρίως, να πετύχει, ήταν να σταθεί απέναντι στην κοινή κατακραυγή του κόσμου, που πίστευε, ότι η ωραία Ελένη ήταν η αιτία του Τρωικού πολέμου.


Το ερώτημα που έθεσε ήταν απλό: Αν ο Έρωτας που «έπληξε» την Ελένη, όταν αντίκρισε τον Πάρη, ήταν κάτι το παράλογο ή κάτι το φυσιολογικό. Με δεδομένο επίσης, ότι ο Έρωτας είναι θεός, πώς είναι τότε δυνατόν, απέναντι στην ένθεη αυτή ορμή να αντισταθεί η θνητή  Ελένη;  
Η αλήθεια - συνεχίζει ο Γοργίας - για τον κάθε ερωτευμένο βρίσκεται στις αισθήσεις του κι όχι στη νόηση. Όσο πιο δυνατό είναι το αίσθημα, τόσο πιο αποδυναμωμένη είναι η νόηση. Κι αφού, ο ερωτικός πόθος έχει θεϊκή προέλευση, πώς γίνεται τότε η κάθε αδύναμη Ελένη να αντισταθεί στο δυνατό Θεό_
Εξάλλου, γνώριζε ο Γοργίας, ότι, όταν ο Στησίχορος τόλμησε να  κατακρίνει την Ελένη, εκείνη θύμωσε και τον τύφλωσε. Τότε, για να ξαναβρεί το φως του έγραψε την  «Παλινωδία», όπου και τα παίρνει όλα πίσω, λέγοντας πως δεν ήταν η Ελένη που πήγε στην Τροία, αλλά το είδωλό της.
Παράξενο ή όχι, κάτι ανάλογο συμβαίνει και στη σημερινή πολιτική ζωή του τόπου. Ρήτορας δεινός ή αν θες υπουργός γερός, είναι ο κάθε Πάρης. Ενώ, ωραία Ελένη, κόρη δηλαδή του Δία, είναι κάθε αιρετή εξουσία  Αυτή, που πολλοί την ορέγονται αλλά λίγοι την γεύονται.
Από τη μια, δηλαδή  η κοινωνία και η  επικοινωνία και από την άλλη ο πόθος και η εξουσία. Το δίδυμο επομένως, Πάρη και Ελένης υπάρχει πάντα μαζί, σε κάθε μάχη, που αντί για Τροία, την λέμε τώρα ζωή.
Όντως, ο «Λόγος», όπως και η ομορφιά, έχει  διάσταση συμπαντική. Κινεί και συγκινεί. Γητεύει και γοητεύει. Ξεγελά και πείθει.
Η «κοινωνία» όμως, ή αν θες αλλιώς, η Ελένη, εκτός από ομορφιά έχει και ψυχή, που υποφέρει όταν δεν έχει τα όσα θέλει για να ζήσει.
Όσο και να είναι, ο «ρητορικός λόγος» ή ο κάθε Πάρης, καλός, όταν η κοινωνία βουλιάζει, θα πάρει μαζί της και την κάθε Ελένη, αφήνοντας ολομόναχο τον Πάρη.
Δεν γίνεται να έχεις από τη μια μεριά τα Golden boys της πολιτικής,  που απολαμβάνουν τη χλιδή του συστήματος κι από την άλλη, τους πολλούς «στημένους», στους τοίχους της σύγχρονης Καισαριανής.
Δεν το αντέχεις άλλο να βλέπεις το χαρμάνι της φτηνής φιλοσοφίας και το αρμάνι της πολιτικής αναλγησίας, να πάνε μαζί, σ’ έναν προσωπικό αγώνα, που τον λένε αόριστα πολιτική.
Δυστυχώς, γιατί σε αντίθεση με τον έρωτα, στην πολιτική,  κεραυνοβόλο βλέμμα δεν υπάρχει. Η αντίδραση έρχεται από το λαό αργά. Μερικές φορές θέλει και δύο ή περισσότερες τετραετίες.
Κρίμα, γιατί όσο υπάρχει Πάρις θα υπάρχει και Τροία. Κρίμα, γιατί όσο υπάρχει Ελένη, θα υπάρχει και Οδύσσεια. Γιατί, όσο υπάρχουν ναυαγοί, θα υπάρχει πάντα και μία Ιθάκη…
Το ζητούμενο είναι, αν η σημερινή Ελένη, αν δηλαδή η κοινωνία,  μπορεί να τιμωρήσει τον κάθε πολιτικό Στησίχορο. Αυτόν που άλλα γράφει κι άλλα εννοεί. Που άλλα υπόσχεται κι άλλα κάνει.  
Αναρωτιέμαι, αν η κάθε Ελένη μπορεί να αλλάξει χούι, για να εκδικηθεί όποιον την «βιάζει». Αν μπορεί να αντιληφθεί πως άλλο είναι το κόμμα, κι άλλο να είσαι η ίδια ένας «κόμματος» … Να ξυπνήσεις και να γίνεις από μύθος, θρύλος. Για να βάλεις ξανά στη ζωή σου προσδοκίες, όταν εκείνοι που σου τις έταξαν, σε πρόδωσαν.
Όταν η μοναχική ζωή ξεπερνά σε άνεση την κοσμική. Για εκείνον τουλάχιστον τον καλόγερο που με ελικόπτερο μετακινείται για να έχει,  όπως λέει, περισσότερο χρόνο για προσευχή.
Και σκέψου, όλα ετούτα να συμβαίνουν τις μέρες εκείνες του χρόνου, που ο Χριστός, επί πώλου όνου καθήμενος, μπαίνει στα Ιεροσόλυμα. Την ίδια ώρα που ο υψιπετής μοναχός, «πετά στα σύννεφα», κάνοντας το σταυρό του!
Αναλογίζομαι: Πώς άραγε θα περιέγραφε τη σημερινή κατάσταση, ο ποιητής του έμμετρου λόγου, Γοργίας; Τώρα, που οι (α)δέξιοι ρήτορες έχασαν την φωνή τους. Τώρα  που τα φουσκωμένα, προεκλογικά τύμπανα σιγούν. Την ίδια ώρα που γουργουρίζουν τα άντερα της φτώχειας ξεφουσκωμένα.
Τι έχουν να μας πουν για όλα αυτά οι ειδήμονες της νεοφιλελεύθερης  πολιτικής; Γιατί εξαφανίσθηκαν από τα παράθυρα; Γιατί από ρήτορες λαγνολόγοι έγιναν άρρητοι λόγοι;
Γι’ αυτό σου λέω αδερφέ μου: Δεν φταίει η Ελένη. Την τύχη του δεν την ορίζει κανείς. Ακόμη κι αν είχε για πατέρα του το Δία.
Κι αν πάλι εκείνη σαγηνεύτηκε από τα λόγια του Πάρη, κακό δεν έκανε σε κανένα. Γι’ αυτό και είναι αθώα, συνεχίζει ο Γοργίας, στο βιβλίο του «Ελένης Εγκώμιον».
Άλλο όμως ο Έρωτας κι άλλο η ψήφος. Πόσες φορές χρειάζεται να την πατήσει κανείς, για να μάθει να ψηφίζει; Και μη μου πεις ότι στις ψηφοφορίες μπερδεύονται ακόμη και οι βουλευτές! Μη μου πεις ότι το ψηφοδέλτιο που μπήκε στην τσέπη κάποιου βουλευτή έγινε κατά λάθος;
Γι’ αυτό σου λέω, αν κάποιος πρέπει να τιμωρηθεί είναι ο Πάρις. Αυτός άρπαξε. την Ελένη. Εκείνη δεν φταίει σε τίποτα. Είναι άξια λύπης. Άρα και αθώα, γράφει ο Γοργίας.
Και κάτι τελευταίο, που θα ήθελα να ξέρεις είναι, ότι η λέξη αθώος σημαίνει απαλλαγμένος από ποινή. Και κατά μία άλλη ερμηνεία αθέατος. Που δεν εθεάθη κάπου τη δεδομένη στιγμή. Και που έχει επομένως άλλοθι.
Όταν όμως οι αποφάσεις παίρνονται με ψήφο κι όχι με βία, τότε ούτε η Ελένη είναι αθώα, γιατί δεν έχει κανένα άλλοθι…