Παρασκευή, 29 Μαρτίου 2024, 8:38:55 πμ
Τετάρτη, 23 Δεκεμβρίου 2009 05:12

Νίκος Μέρτζος : ΤΑ ΛΙΒΑΔΙΑ ΤΟΥ ΠΑΪΚΟΥ

…Είχα την τιμή και τη χαρά να προλογίσω το λεύκωμα και θα ήταν ασφαλώς ανιαρό να σας αναγνώσω έναν πρόλογο που έτσι κι αλλιώς θα έχετε ήδη διαβάσει ή θα διαβάσετε σύντομα. Επιτρέψτε μου, λοιπόν, να επεκταθώ ώστε, ψηλά από τις βουνοκορφές μας σκεπασμένες κιόλας με χιόνια, μαζί να ατενίσουμε τον συγκαιρινό μας ιστορικό ορίζοντα του ελληνισμού, του Βασιλικού Γένους των Ρωμαίων. ΄Αλλωστε, μόνον εμείς πιά από όλους τους ΄Ελληνες φέρουμε ακόμη, με δικαιολογημένη υπερηφάνεια και με βαρύτιμα δικαιώματα, το όνομα των Ρωμαίων.

Είμαστε  Αρμίνι, οι Αρμάνοι, όπως ακριβώς στην πατρώα μας Αυτοκρατορία επί χίλια εκατό συναπτά χρόνια, μέχρι και τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο, επονομάζονταν η επί της Γης ενσάρκωσή της και κεφαλή της, ο «πιστός εν Χριστώ Βασιλεύς και Αυτοκράτωρ Ρωμαίων».
Βίγλα αυτής της ιστορικής διαδρομής και κιβωτός της ζωντανής παράδοσης του ελληνικού ΄Εθνους είναι και τα Μεγάλα Λιβάδια. Το όμορφο τούτο χωριό, «χοάρα ατσεά μουσιάτα», όπως όλα τα βλαχοχώρια μας, ορίζει τα στρατηγικά περάσματα, εν προκειμένω στον αυχένα του Πάϊκου, τα περάσματα προς και από την κοιλάδα του Αξιού ποταμού, την παραδείσια λεκάνη της Καρατζόβας, τον πλούσιο κάμπο των Γιαννιτσών και τα Μυστικά του Βάλτου.Την ιστορία, την οικονομία και την κοινωνία αυτού του χωριού ιστορεί το παρουσιαζόμενο ταυτώνυμο λεύκωμά του.
Είναι ένα κεφάλαιο της ελληνικής Ιστορίας στο οποίο ιχνογραφείται αδρομερώς η συνόλω σχεδόν Ιστορία της Βλαχουργιάς μας και της περίδοξης κλεφτουργιάς. ΄Ισως γι’ αυτό και εντέλει πυρπολείται από τους τελευταίους κατακτητές, τους Γερμανούς. Δεν είναι τυχαίο ότι όλα σχεδόν τα βλαχοχώρια, το 90% αυτών, από τον Γράμμο έως το Καϊμακτσαλάν και το Πάϊκο, από την Πίνδο έως τον Αμβρακικό Κόλπο πυρπολήθηκαν από τους κατακτητές. Παρ’ ότι φρικτό, ήταν φυσικό γιατί όλα τα βλαχοχώρια μας ήσαν ταμπούρια της Εθνικής Αντίστασης, τροφοδότες της, καταφυγή της και οδηγοί της. ΄Ομως αποδείχτηκε και μοιραίο: πυρπολήθηκε ένα μοναδικό πολιτιστικό απόθεμα αρχοντιάς, κοινοτικού βίου, αυτοφυούς τέχνης, ομαδικής παραγωγής και ιστορικής συνεχείας που αλλού πουθενά δεν είχε ούτε, φυσικά, έχει να επιδείξει η Ελλάδα σε τέτοια μεγέθη τόσο αμιγή. Ας είναι, αν είναι για την Πατρίδα.

Ο Φώτης
΄Ιστωρ του λευκώματος, θα έλεγα μαΐστωρ, ο Φώτης Κιλιπίρης. Είναι ο ενδεδειγμένος για τρεις λόγους:
1ον  Είναι αφοσιωμένος έμπρακτα και ανύστακτα στο Γένος.
2ον Είναι ευπαίδευτος. Διαθέτει περγαμηνές σπουδών και διδασκαλιών αλλά, από πλείστους με αντίστοιχες κι ακόμη  ηχηρότερες περγαμηνές, εξ Εσπερίας ιδίως, τον διακρίνει το γεγονός ότι ο Φώτης είναι βαθύς ελληνομαθής και επί πλέον ελληνομανής. Γνωρίζει, ερευνά, ακολουθεί και θεραπεύει την μυχιαιτάτη πορεία και Ιστορία του Γένους. Δεν είναι ανελλήνιστος. Ούτε φραγκεμένος. Η διαφορά είναι ποιοτική γιατί είναι ηθική και βιωτική. Το ελληνικό πρόβλημα δεν είναι οι πανεπιστημιακοί τίτλοι. Το πρόβλημα της Ελλάδος είναι οι βαρύγδουπα σπουδαγμένοι που είναι συνάμα φραγκεμένοι και ανελλήνιστοι.
3ον Είναι ο επανειλημμένα αιρετός Πρόεδρος της Κοινότητος του ωραίου χωριού. Και άλλοι ήσαν. Η διαφορά έγκειται στο γεγονός ότι ο Φώτης είναι ο οραματιστής και ο αναμορφωτής του χωριού.
Φυσικά, αυτά τα τρία χαρίσματα έχουν βαρύ τίμημα. Διότι, σε επιβεβαίωση της προγονικής καταγωγής των Ελλήνων, μάλλον, ισχύει απαράβατη σχεδόν η αρχή ότι «ουδεμία πατριωτική πράξις παρέμεινε ποτέ…ατιμώρητος».
Ας είναι. Αξίζει.

Πρωταγωνιστές
…Βλαχόφωνοι, δηλαδή λατινόφωνοι στην λαλιά, ΄Ελληνες, εξ άλλου, συνδημιούργησαν την αστική τάξη της Θεσσαλονίκης και πρωταγωνίστησαν παντού μέχρι τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ενδεικτικά και παντελώς ελλειπτικά μνημονεύονται οι βλαχόφωνες οικογένειες Καυταντζόγλου, Καρίπη, Τάττη, Γκαρμπολά, Μπαλταδώρου, Ζάννα, Βόγα, Τορνιβούκα, Αθανασίου, Τριάρχου, Ντίνα Σωσσίδη, Κένα, Οικονόμου, Βελλίδη, Μπατρίνου, Ζουμετίκου, Παπαγεωργίου, Νάστου, Κράλλη, Νάλτσα, Τόττη, Κατσουγιάννη, Μίσσιου, Χρυσικοπούλου, Καζάζη, Μπουτάρη κ.λ.π, κ.λ.π
Δημιουργήματα αυτών και άλλων συγγενών μας είναι μεταξύ των άλλων τα πρώτα ελληνικά σχολεία, τα πρώτα ελληνικά Νεκροταφεία της Ευαγγελιστρίας και της Αγίας Παρασκευής, οι πρώτες ελληνικές εφημερίδες «Ερμής» και «Μακεδονία», το Καυταντζόγλειο Στάδιο, το Δημοτικό Νοσοκομείο, το πρώτο Μαιευτήριο, το Καρίπειον Μέλαθρον, το Μουσείο του Μακεδονικού Αγώνα κι ο ίδιος ο Μακεδονικός Αγώνας, τα πιο ονομαστά παλιά χάνια, τα πιο φημισμένα διεθνή ξενοδοχεία, τα μεγαλύτερα εμπορικά καταστήματα, τα πιο φημισμένα ζαχαροπλαστεία, μεγάλες βιομηχανίες, αλυσίδες με καπνομάγαζα παλαιότερα και σούπερ μάρκετ τώρα, τα πιο σπουδαία μέγαρα και οι πιο ωραίες επαύλεις.
Σε Αρμάνους οφείλεται, μετά το 1960, η ίδρυση της Πολυτεχνικής Σχολής με τον καθηγητή Γεώργιο Νιτσιώτα και η ανάπτυξη της Διεθνούς Εκθέσεως Θεσσαλονίκης με τον Κώστα Σαμαρά και τον Γιάννη Βελλίδη, του Φεστιβάλ Κινηματογράφου με τον Παύλο Ζάννα, του Κρατικού Θεάτρου Β.Ελλάδος με τον Νίκο Μπακόλα, δύο πρώτα κρατικά βραβεία λογοτεχνίας, πολλά.
Αρμάνοι είναι σήμερα στη Μείζονα Θεσσαλονίκη οι Δήμαρχοι του Ευόσμου, του Αξιού, του Ωραιοκάστρου και του Χορτιάτη, ένας Αντιδήμαρχος της Θεσσαλονίκης και ένας Αντινομάρχης Θεσσαλονίκης, δεκάδες καθηγητές των δύο Πανεπιστημίων, οι Πρόεδροι του ΙΜΧΑ καθηγητής Χαρ. Παπαστάθης, του Ιδρύματος Κύριλλος και Μεθόδιος καθηγητής Αντώνιος Αιμίλιος Ταχιάος, του Ιδρύματος Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα καθηγητής Γιάννης Χασιώτης και επί 34 συνεχή χρόνια οι δύο αλληλοδιάδοχοι Πρόεδροι της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών.
Αυτά αναφέρονται τελείως ελλειπτικά και περιορίζονται αποκλειστικά στη Θεσσαλονίκη όπου ενεργούν και δημιουργούν δεκάδες οικογένειες από τα Μεγάλα Λιβάδια μαζί με άλλες φαμίλιες Αρμάνων από το Μοναστήρι, το Κρούσοβο, τη Μοσχόπολη, το Βλαχολείβαδο, τον Κοκκινοπλό, τ’Ασπροπόταμο, τη Σαμαρίνα, το Περιβόλι, τη Σμίξη, την Αβδέλλα, την Κλεισούρα, το Πισοδέρι, το Μπλάτσι, το Νυμφαίον κ.α.

Τσίνταρ
Στον άξονα της εθνικής στρατηγικής της η Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών κυκλοφορεί σύντομα για πρώτη φορά στην ελληνική γλώσσα το βαρύτιμο επιστημονικό ερευνητικό έργο του αειμνήστου Ντούσαν Πόποβιτς, καθηγητού στο Πανεπιστήμιο του Βελιγραδίου, ο οποίος, υπό τον σερβικό τίτλο «Ο Τσιντσάριμα», έχει αποθησαυρίσει σε 500 περίπου σελίδες ανεκτίμητες πληροφορίες για τους Αρμάνους της Σερβίας.
Οι Σέρβοι και γενικά οι Σλάβοι των Βαλκανίων ονομάζουν Τσίνταρ τους Βλάχους. Είναι η ιστορική μνήμη της 5ης Ρωμαϊκής Λεγεώνας που τον 2ο αιώνα μετά Χριστόν δημιούργησε ο Αυτοκράτωρ της Ρώμης Αντωνίνος ο Ευσεβής από 16.000 αυτόχθονες Μακεδόνες οι οποίοι, έτσι, λαντινοφώνησαν στην προφορική τους λαλιά. Η 5η στα βλάχικα ονομάζεται Τσίντσι κι έτσι οι λατινοφωνήσαντες αυτόχθονες πρόγονοί μας επονομάσθηκαν από τους Σλάβους Τσίντσαρ -δηλαδή πεμπταίοι. Σχηματίσθηκαν επίσης αντίστοιχες Λεγεώνες στην ΄Ηπειρο, στη Θεσσαλία, στην Αιτωλία και στην Ακαρνανανία από αυτόχθονες σε κάθε τόπο ΄Ελληνες που επίσης λατινοφώνησαν.
Στο έργο του Πόποβιτς παραπέμπουν συνεχώς επί μακρές δεκαετίες δεκάδες επιστήμονες, ΄Ελληνες και ξένοι, για να επιλέξουν πληροφορίες για μας. 
Σας διαβάζω σποραδικά ορισμένες φράσεις του Πόποβιτς:
«…..Οι Τσιντάροι μαζί με τους ΄Ελληνες διέδιδαν το ελληνικό πνεύμα και τον ελληνικό πολιτισμό στη Δύση και ιδιαίτερα στη Βαλκανική Χερσόνησο. ΄Ετσι, στο πέρασμα των αιώνων, οι έννοιες ΄Ελλην και ελληνικό, τουλάχιστον στις δικές μας περιοχές, έγιναν σχεδόν συνώνυμες με τις έννοιες Τσίντσαρος και τσιντσαρικό….
Για τους Τσιντσάρους έχει παρατηρηθεί από παλαιά ότι εμφανίζονταν περισσότερο ΄Ελληνες και από τους γεννημένους ΄Ελληνες….
Την αξία και την σπουδαιότητα αυτών των ανθρώπων την πρόσεξαν ιδιαίτερα οι Αυστριακοί και έκαναν ότι μπορούσαν για να τους προσελκύσουν και να τους κρατήσουν στα εδάφη της Αυτοκρατορίας τους. Αυτοί οι άνθρωποι σήμαιναν κεφάλαιο, τέχνη, εμπόριο και βιομηχανία, με άλλα λόγια ότι χρειάζονταν για την ανάπτυξη και την ισχύ της χώρας….
Αυτοί, όπως φαίνεται από την απογραφή του 1715-1720, κρατούσαν στα χέρια τους το κύριο εμπόριο της Ουγγαρίας….
Στην Ουγγαρία, στη Σαξονία και σε ολόκληρη τη Γερμανία δεν υπήρχε καμμιά σημαντική πόλη όπου δεν τους έβρισκες ανάμεσα στους πρώτους εμπόρους….
Στη Σερβία κρατούν όλο το εμπόριο στα χέρια τους. Την εποχή εκείνη αποτελούν σημαντικό παράγοντα στην κοινωνία του Βελιγραδίου. Οι πασάδες του Βελιγραδίου δανείζονταν χρήματα από αυτούς…
Τα σπίτια τους ήταν σε πολλές περιπτώσεις πανέμορφα και πολλές φορές τακτοποιημένα σαν βασιλικά…
Η τσιντσαρική ευγένεια, καθώς ο ίδιος θυμάμαι, ερχόταν σε αντίθεση με την ακατέργαστη συμπεριφορά των Σέρβων συμπολιτών τους….
Στην εποχή τους μπορούμε να πούμε ότι επηρέασαν αποφασιστικά στη δημιουργία και στην εξέλιξη της σύγχρονης αστικής τάξης….»
….Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίον όλοι οι βαλκανικοί Λαοί τρέφουν βαθύ σεβασμό, ανάμικτο με δέος, για τους Αρμάνους. Γνωρίζουν με ποιούς έχουν να κάνουν, πόσα καλά έχουμε κάνει σ’αυτούς εμείς αλλά και πόσο επίφοβοι μπορεί να αποδειχθούμε όταν απειληθεί το Βασιλικόν Γένος των Ρωμαίων, ο ελληνισμός. Τούτο προφανώς γνωρίζει και η Νέα Τάξη: γι’αυτό αποτολμά να μας αποδομεί.
….Φύτρωσε, λοιπόν, σε δική του εύφορη γη το λεύκωμα για τα Μεγάλα Λιβάδια. Κυκλοφόρησε, προ πάντων, στον ώριμο χρόνο.