Εκτύπωση αυτής της σελίδας
Κυριακή, 01 Δεκεμβρίου 2019 19:15

Το καρεκλάκι της σκέψης

Γράφει η Βίκυ Καλφοπούλου, Ψυχολόγος-Παιδοψυχολόγος, Δημητράκου 21 Α Κιλκίς, τηλ. 2341028087, facebook: Βικυ Καλφοπούλου.

 

Σε μία πρόσφατη συνεδρία μια μαμά με ρώτησε αν η τιμωρία στο καρεκλάκι έχει επιπτώσεις στην ψυχοσύνθεση του παιδιού της. Ενώ διαπιστώνει διόρθωση στη συμπεριφόρα του, παρόλα αυτά ανησυχεί μήπως η μέθοδος δρα αρνητικά παρά θετικά.
Για να είμαι ειλικρινής, ως τεχνική θεωρείται ξεπερασμένη, αντιπαιδαγωγική και αναποτελεσματική. Παρόλα αυτά, ακόμη κάποιοι την υποστηρίζουν φανατικά. Αρχικά, ο σκοπός της καρέκλας, ήταν να απομονώσει το παιδί για μικρό διάστημα, ώστε να μην εισπράτει θετική ενίσχυση από τον περίγυρό του για κάποια άσχημη συμπεριφορά. Το παιδί πρέπει να πάρει το μήνυμα, οτι στην άσχημη συμπεριφορά κανένας δεν μου δίνει προσοχή. Απεναντίας, μπορεί να την έχει, όταν δείξει τη σωστή του συμπεριφορά.


Η τιμωρία δεν διδάσκει, απλά διακόπτει την μη επιθυμητή συμπεριφόρα που είχε προηγηθεί. Το παιδί μέσα στην αναστάτωση του δεν σκέφτεται τι έχει πράξει λάθος για να το διορθώσει, γιατί εκείνη τη στιγμή είναι μόνο του, πληγωμένο και θυμωμένο. Είναι η στιγμή που επιβεβαιώνει στον εαυτό του οτι όντως είναι κακό και του αξίζει η απομόνωση.
Η απομόνωση με τη σειρά της δημιουργεί σύγχυση, απόγνωση και φόβο. Προφανώς τα συναισθήματα που βιώνει εκείνη τη στιγμή είναι τόσο έντονα, επίπονα και τρομακτικά που επιλέγει να συμμορφωθεί για χάρη της αγκαλιάς. Θεωρώ οτι το παιδί πρέπει να αντιμετωπίζει τη συνέπεια της αρνητικής του συμπεριφοράς, αλλά όχι να τιμωρείται. Είμαι υπέρ του “time out” σε συγκεκριμένες καταστάσεις, όταν κριθεί αναγκαίο. Λέγοντας “time out” δεν εννοώ το καρεκλάκι, εννοώ τον χρόνο που θα αφιερώσουμε στο παιδί για να το βοηθήσουμε να καταλάβει την πράξη του. Για παράδειγμα, σε μια σχολική αίθουσα δεν είναι κατάλληλο να αφήσουμε ένα παιδί να χτυπάει τα άλλα παιδιά. Θα πρέπει να πράξουμε άμεσα ωστε να διακόψουμε την αρνητική συμπεριφορά του παιδιού, και να προστατέψουμε τα υπόλοιπα παιδιά της τάξης.
Είναι γεγονός οτι η απομόνωση μέσα στην τάξη στιγματίζει το παιδί, και το αρνητικό του ξέσπασμα επιδεινώνει επιπλέον την αρνητική εικόνα που έχουν οι άλλοι για αυτό. Η κόρη μου σχέδον κάθε μέρα μου λέει για τον Βασίλη, που η κυρία τον βάζει στο καρεκλάκι και αυτός χτυπιέται και φωνάζει. Επί λέξει μου είπε, “μαμά ο Βασίλης φωνάζει πολύ και τσιρίζει και δεν θέλω να κάνω παρέα μαζί του”. Σίγουρα δεν θα ήθελε να ήταν στη θέση του και το δηλώνει. “Εγω είμαι καλή, δεν θέλω να κάτσω στο καρεκλάκι ποτέ”. Μπορούμε μέσα απο τα λόγια της να καταλάβουμε πως βλέπουν όλοι τον Βασίλη και πόσο αρνητική είναι στα μάτια των παιδιών η απομόνωση και η τιμωρία.
Επομένως, προτού κορυφωθεί η αρνητική συμπεριφορά, προτείνουμε στο παιδί να βγεί με κάποιον έξω. Ένα ήρεμο και ασφαλές περιβάλλον, είναι σίγουρα καλύτερο απο ένα καρεκλάκι στη γωνία της τάξης με όλα τα βλέμματα στραμμένα επάνω του. Ο άνθρωπος που είναι με το παιδί αναφέρεται στη συμπεριφορά λέγοντας “θύμωσες πολύ που ο Κώστας δεν σου επέστρεψε το παιχνίδι σου και τα χέρια σου έχασαν τον έλεγχο. Έχασαν τον έλεγχο και πόνεσαν τον Κώστα. Ο Κώστας τώρα είναι τρομαγμένος και λυπημένος από τα χεράκια σου”. Με αυτόν τον τρόπο βοηθάμε το παιδί να συνειδητοποιήσει την πράξη του, να εντοπίσει το συναίσθημα του, και τι ένιωσε το άλλο παιδί. Αφήνουμε το παιδί να εκφραστεί και το βοηθάμε να βρει υγιείς τρόπους να εκδηλώσει τον θυμό του απέναντι στο συμμαθητή του. Επομένως το “time out” δίνει χρόνο στο παιδί να επεξεργαστεί την πράξη του, να κατευνάσει το ξέσπασμα, να καταπραύνει τα αρνητικά του συναισθήματα, να αποφύγει το χλευασμό, να σκεφτεί υγιείς τρόπους για να επιλύσει το πρόβλημα και να νιώσει ικανοποίηση απο τον σωστό χειρισμό που θα επιλέξει να δοκιμάσει. Κατά τον ίδιο τρόπο, κάνει “time out” και η υπόλοιπη τάξη απο την αρνητική συμπεριφορά του παιδιού.
Όταν η συμπεριφορά έχει επανάληψη, τότε χρήζει επιπλέον διερεύνηση και διαφορετική αντιμετώπιση. Επομένως το καρεκλάκι λειτουργεί αρνητικά στα παιδιά γιατί είναι μια επώδυνη διαδικασία, που οχι μόνο δεν εκπαιδεύει, αλλά συμβάλει αρνητικά στην ψυχοσύνθεση τους.