Κυρία Κωνσταντινίδου, μιλήστε μας πρώτα για εσάς, για να σας γνωρίσουν οι θεατές μας.
- Γεννήθηκα στο Norrkoping Σουηδίας και η καταγωγή μου είναι από το Χωρύγι Κιλκίς. Έχω σπουδάσει Ελληνική Φιλολογία με ειδίκευση στην Κλασική Φιλολογία και το μεταπτυχιακό μου είναι στη Διδακτική της Γλώσσας και της Λογοτεχνίας. Είμαι πιστοποιημένη εκπαιδεύτρια της Ποντιακής Διαλέκτου από το Ινστιτούτο Νεολαίας και Δία Βίου Μάθησης και μαζί με τον πατέρα μου, εκπαιδευτικό Νίκο Κωνσταντινίδη, έχουμε γράψει το βιβλίο «Οι ρίζες μας: Πόντος-Καύκασος-Χωρύγι Κιλκίς» και σε λίγους μήνες πρόκειται να κυκλοφορήσει το επόμενο βιβλίο μας, το οποίο έχει θέμα την παρουσία του Ποντιακού Ελληνισμού στο Κυβερνείο του Καρς κατά τα χρόνια 1878-1920.
Πώς πρόεκυψε το ενδιαφέρον σας για την ποντιακή διάλεκτο;
- Αφορμή για την επιστημονική μου ενασχόληση με την ποντιακή διάλεκτο στάθηκε μια εργασία στο μάθημα της Νεοελληνικής Διαλεκτολογίας, όταν ακόμη ήμουν φοιτήτρια. Καταγράφοντας κι ερευνώντας λέξεις της ποντιακής διαλέκτου, έμαθα πως η λέξη «παλαλός», που χρησιμοποιούμε στην ποντιακή για τον τρελούτσικο, τον ένθερμο, προέρχεται από τη μτχ. «απολωλώς» του ρ. απόλλυμαι στη Μέση Φωνή. Η διαπίστωση αυτή με εντυπωσίασε και μου κίνησε το ενδιαφέρον για να ασχοληθώ πιο επισταμένα με την ποντιακή διάλεκτο.
Τα μαθήματα ποντιακής διαλέκτου πώς προέκυψαν; Γίνονται υπό την αιγίδα κάποιου επίσημου φορέα;
- Η πρωτοβουλία για τη διεξαγωγή μαθημάτων της ποντιακής διαλέκτου υπό την αιγίδα ενός επίσημου φορέα, του Ινστιτούτου Νεολαίας και Δια Βίου Μάθησης ανήκει στον Πανελλήνιο Σύνδεσμο Ποντίων Εκπαιδευτικών κατόπιν ενεργειών του οποίου εντάχθηκε η διδασκαλία της Ποντιακής Διαλέκτου στα προσφερόμενα από το ΙΝΕΔΙΒΙΜ προγράμματα. Στον δήμο Κιλκίς, η διδασκαλία της ποντιακής διαλέκτου προσφέρθηκε ως πρόγραμμα το 2014-2015 και μάλιστα είχαν δημιουργηθεί τρία τμήματα, δύο στο Κιλκίς και ένα στη Μεγάλη Βρύση.
Γίνεται να διδαχθεί η ποντιακή διάλεκτος; Εννοώ ότι μέχρι στιγμής μεταδιδόταν από τη μία γενιά στην άλλη προφορικά;
- Βεβαίως και γίνεται να διδαχθεί η ποντιακή διάλεκτος με μεθοδολογία που ανήκει στη διδακτική των ζωντανών γλωσσών. Η ποντιακή διάλεκτος, άλλωστε έχει ένα από τα καλύτερα λεξικά, συγκριτικά με τις άλλες διαλέκτους της νεοελληνικής και γραμματική και συντακτικό. Η διδασκαλία οφείλει να προσαρμόζεται κάθε φορά σε πολλές παραμέτρους: την προϋπάρχουσα γνώση της ποντιακής που έχουν οι διδασκόμενοι ή όχι, το επίπεδο της γλωσσικής κατάρτισης στη νεοελληνική, τις ενδοδιαλεκτικές διαφοροποιήσεις που υπάρχουν αλλά και το ανομοιογενές επίπεδο των διδασκομένων. Επίσης, πρέπει να ληφθούν υπόψην και κοινωνιογλωσσικές παράμετροι, όπως το γεγονός ότι η ποντιακή ήταν ένας προφορικός κώδικας επικοινωνίας, που μιλήθηκε σε ένα αγροτικό περιβάλλον, γι’ αυτό και το λεξιλόγιο της περιλαμβάνει λέξεις και νοήματα που καλύπτουν αυτές τις ανάγκες. Για παράδειγμα, για τα είδη των αχλαδιών αναφέρονται 15 διαφορετικές λέξεις στο διήγημα «Οι κλωστοί» του Παντελή Μελανοφρύδη.
Απ’ όσο ξέρουμε έχετε ξεκινήσει μία πρωτοβουλία για τη διδασκαλία της ποντιακής σε ευρωπαϊκό επίπεδο σε συνεργασία με την Νεολαία της Ομοσπονδίας Συλλόγων Ελλήνων Ποντίων Ευρώπης...
- Ακριβώς, από τον Απρίλη έχουμε ξεκινήσει μαθήματα ποντιακής διαλέκτου σε ευρωπαϊκό επίπεδο με τη βοήθεια της τεχνολογίας. Τα μαθήματα πραγματοποιούνται σε διαδικτυακή πλατφόρμα, η οποία επιτρέπει την αλληλεπίδραση σε συνδυασμό με τη βοήθεια μεθόδων κριτικού γραμματισμού, όπως είναι η παρακολούθηση βίντεο, κινουμένων σχεδίων αλλά και η συνδρομή της μουσικής, για να εξοικειωθούν πιο πολύ οι διδασκόμενοι στα πρώτα στάδια εκμάθησης της διαλέκτου. Η διδασκαλία, ωστόσο, δεν παύει να είναι ιδιαίτερα απαιτητική, γιατί πραγματοποιείται μέσω της διαγλωσσικότητας, δηλαδή, μέσω της μεταφοράς γραμματικών και συντακτικών όρων, από την ποντιακή όχι μόνο στην κοινή νεοελληνική, αλλά και στη γερμανική, δεδομένου ότι οι περισσότεροι μαθητές έχουν δύο μητρικές γλώσσες, την ελληνική και τη γερμανική.
Μας προξενεί μεγάλη εντύπωση το γεγονός ότι η ποντιακή διάλεκτος αποτελεί αυτόνομο πανεπιστημιακό μάθημα. Για δεκαετίες, μας έλεγαν να μην μιλάμε ποντιακά, για να μπορέσουμε να προχωρήσουμε στο σχολείο και στις σπουδές μας και τώρα γίνεται πανεπιστημιακό μάθημα;
- Ακριβώς, κ. Παγλαρίδη, σε προηγούμενες δεκαετίες, που τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, η επικοινωνία δεν ήταν άμεση κι εύκολη όπως σήμερα, αλλά και οι γονείς της τότε σχολικής νεολαίας ίσως να μην ήξεραν να μιλήσουν καλά την κοινή Νεοελληνική, οι δάσκαλοι έλεγαν στα παιδιά να μην μιλούν ποντιακά, γιατί θα αποτελούσαν εμπόδιο για μετέπειτα σπουδές, Πολλοί ηλικιωμένοι μοιράζονται τα βιώματά τους μαζί μας λέγοντας ότι έχουν φάει και ξύλο, γιατί μιλούσαν την ποντιακή. Ευτυχώς, η νοοτροπία του κόσμου αλλά και οι επιστημονικές αντιλήψεις έχουν αλλάξει. Οι γλωσσικές ποικιλίες θεωρούνται πλούτος και η κατοχή τους ενισχύει τις γλωσσικές δεξιότητες του ομιλητή. Η διδασκαλία της ποντιακής, σε πανεπιστημιακό επίπεδο πλέον, στο Τμήμα Γλώσσας, Φιλολογίας και Πολιτισμού Παρευξεινίων Χωρών σε προπτυχιακό επίπεδο από τον Αναπληρωτή Καθηγητή Ηλία Πετρόπουλου και την Αναπληρώτρια Καθηγήτρια στο Cambridge, Ιωάννα Σιταρίδου ανοίγει νέες προοπτικές στον χώρο της έρευνας και της επιστήμης. Έχω την τιμή και τη χαρά να διδάσκω κι εγώ επικουρικά.
Κλείνοντας, κ. Κωνσταντινίδου, πείτε μας με συντομία λίγα λόγια για το καινούργιο βιβλίο που γράφετε με τον πατέρα σας και πρόκειται να κυκλοφορήσει σε λίγο καιρό.
- Το βιβλίο μας θα αφορά τον ποντιακό πληθυσμό στο Καρς, με αναφορά σχεδόν σε κάθε χωριό μέσα από προσωπικές μαρτυρίες ηλικιωμένων που έλκουν την καταγωγή τους από τα χωριά. Διαφωτίζει ιστορικά τη διαχρονική παρουσία των Ελλήνων στα προμηθεϊκά μέρη του Καυκάσου και γίνεται περιγραφή της εξόδου, του ερχομού των Καρσλήδων στην Ελλάδα και των δυσκολιών που αντιμετώπισαν τόσο κατά την αποχώρηση από το Καρς όσο και κατά την εγκατάσταση στην Ελλάδα. Είναι γεγονός πως δεν υπάρχει μέχρι στιγμής ένα πόνημα με τέτοιο περιεχόμενο και ήδη πολύς κόσμος μας έχει ενημερώσει ότι το περιμένει με ενδιαφέρον.
Εύχομαι να είναι καλοτάξιδο το βιβλίο σας! Σας ευχαριστώ για τη συνέντευξη!
- Εγώ σας ευχαριστώ.
