¨Εύθυμα ιατρικά και άλλα ενθυμήματα» είναι ο τίτλος του 450 σελίδων βιβλίου του όπου περιέχονται όσα κατά καιρούς εξόχως ενδιαφέροντα ενθυμήματα δημοσιεύτηκαν στις εφημερίδες ΕΙΔΗΣΕΙΣ και ΠΡΩΙΝΗ.
Είχα την τιμή να γράψω λίγα λόγια ως εισαγωγή και δανείζομαι από εκεί μερικές παραγράφους δηλωτικές του περιεχομένου και της αξίας του.
«Ο γιατρός Αναστάσιος Αμανατίδης ύστερα από πενήντα χρόνια μάχιμης ιατρικής σε κάθε γωνιά του ν. Κιλκίς "πολλών ανθρώπων ίδεν άστεα και νόον έγνω". Γνώρισε ανθρώπους, συνήθειες, προλήψεις, νοοτροπίες σε ένα περιβάλλον που απέχει έτη φωτός από το σημερινό κι ας το χωρίζουν λίγες μόλις δεκαετίες.
Προικισμένος με μία σπάνια παιδεία, διαβάζοντας ακόμα και σήμερα με όρεξη εφήβου, ο δικός μας Τάσος Αμανατίδης δικαιούται τον τίτλο του ιατροφιλόσοφου. Του γιατρού με σύνολη παιδεία, που δύναται από το μερικό, την ειδική περίπτωση, να ερμηνεύει και να παρουσιάζει τη γενική εικόνα του ανθρώπου, του τόπου, της εποχής.
Συνέγραψε, λοιπόν, μία σειρά ενθυμημάτων από τη διαδρομή των πενήντα και τόσων χρόνων του στην ενάσκηση της Ιατρικής και όχι μόνο. Διότι ασχολήθηκε ενεργά και με τα κοινά, την αυτοδιοίκηση, τον πολιτισμό, τον αθλητισμό...
Τα κείμενά του, που ερείδονται σε πραγματικά περιστατικά, γραμμένα συνήθως με χιουμοριστική διάθεση, αναδεικνύουν -κι αυτό είναι το μεγάλο χάρισμα του γιατρού- το ανθρωπογεωγραφικό πανόραμα του ν. Κιλκίς. Τα μικρά κείμενά του λειτουργούν ως ψηφίδες οι οποίες συνολικά απεικονίζουν και διασώζουν εις το διηνεκές τα ήθη των ανθρώπων που μπορεί να απέχουν μόλις μια δυο γενιές από το σύγχρονο αναγνώστη, αλλά καταγράφουν ξεχασμένες συνήθειες, συμπεριφορές, νοοτροπία, προλήψεις των κατοίκων του ν. Κιλκίς και μαζί φωτογραφίζουν το περιβάλλον όπου έζησαν.
Η θεία αγαθότητα και το κοφτερό μυαλό των ανθρώπων εναλλάσσονται μέσα από τους διαλόγους για να αποδώσουν το μέγα πλούτο του Κιλκίς. Την πολιτιστική και λαογραφική πολυχρωμία των κατοίκων του, ντόπιων και προσφύγων. Πόντιων και Θρακιωτών. Ντόπιων και Σαρακατσάνων και Βλάχων...Ένα ανθρώπινο ‘ανάγλυφο’ που μέσα από την καταγραφή της καθημερινότητάς του σφραγίζει την προαιώνια συνέχεια, το αόρατο νήμα που συνέχει τους Έλληνες στους αιώνες των αιώνων.
Φαντάζει απίθανο πως όλο ετούτο το ανθρωπομάνι του ν. Κιλκίς, ντόπιο και συναγμένο από τα τέσσερα σημεία όπου κάποτε επιβίωνε ο Ελληνισμός μεταφέρει στο νου, στην καρδιά και στο λόγο του εκείνα τα στοιχεία του πολιτισμού που έλκουν την καταγωγή τους χιλιάδες χρόνια πριν.
Μόνο που οι καιροί είναι βουρλισμένοι πια και η καλπάζουσα τεχνολογία, οι επιρροές από ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον, απειλούν να ισοπεδώσουν όσα διασώθηκαν στους αιώνες. Η καταγραφή, λοιπόν, όπως την αποτυπώνει ο γιατρός Τάσος Αμανατίδης λειτουργεί και παιδευτικά. Θέτει στα μάτια του σύγχρονου αναγνώστη - Κιλκισιώτη τον ‘καθρέφτη’ του πατέρα και της μάνας του, του παππού και της γιαγιάς του, του υπενθυμίζει, εν τέλει, τη δική του ρίζα…»
Το βιβλίο επιμεληθήκαμε και εκδώσαμε στις ΕΙΔΗΣΕΙΣ και την κάλυψη της δαπάνης έκανε ο κ. Θανάσης Κουκάκης, της πασίγνωστης κιλκισιακής εταιρείας γαλακτοκομικών, που εξελίσσονται – και χίλια μπράβο τους- σε σύγχρονους μαικήνες της πνευματικής παραγωγής του τόπου.
Θανάσης Κουκάκης
Ο κ. Θανάσης Κουκάκης στο σημείωμα που υπογράφει στην αρχή του πολυσέλιδου βιβλίου εξηγεί το γιατί:
«Ο γιατρός Αναστάσιος Αμανατίδης είναι ένας επιστήμονας, ενεργός πολίτης, πρώην δήμαρχος, που συγκεντρώνει στο πρόσωπό του σπάνιες για την ταυτότητα του τόπου μας ιδιότητες και χαρίσματα. Είναι δεύτερης γενιάς πρόσφυγας και επομένως κουβαλάει μνήμες νωπές από τις πατρίδες προέλευσης των κατοίκων του νομού. Μικρό παιδί άκουγε διηγήσεις, τραγούδια, ιστορίες, και κυρίως δράματα των προσφύγων.
Σε χρόνια δύσκολα, καθώς ξεχώρισε για την φιλομάθεια, την εξυπνάδα και την εργατικότητά του σπούδασε και άσκησε την επιστήμη του στο κατά βάση αγροτικό έστω και ημιαστικό νομό Κιλκίς. Όμως, η ενάσκηση της επιστήμης του συνδυάστηκε και με τη σπουδή των ανθρώπων του νομού. Μαζί και η έντονη κοινωνική του προσφορά στον αθλητισμό, τον πολιτισμό και την αυτοδιοίκηση. Όλα αυτά τα αποτύπωσε μέσα από τη στήλη του στις εφημερίδες του Ν. Κιλκίς, ΠΡΩΙΝΗ και ΕΙΔΗΣΕΙΣ, για περισσότερο από δυο χρόνια. Με την μοναδική του πένα ο συγγραφέας Αναστάσιος Αμανατίδης μεταδίδει όσα έζησε, ζωγραφίζει έναν χαρακτήρα και τη μεγαλοσύνη του, ένα έθος, μια κοινωνική ασθένεια, ένα κουσούρι, μια εποχή…
Καθώς λοιπόν απολάμβανα το έργο του, ένα ψηφιδωτό της ιστορίας του τόπου και των ανθρώπων μας, ένοιωσα την ανάγκη να καταστεί εσαεί κτήμα του Κιλκίς όλος αυτός ο ιστορικός, λαογραφικός και ανθρωπολογικός πλούτος. Και ως εταιρεία -γέννημα κατά βάση νοικοκύρηδων προσφύγων- με βαθύτατη επίγνωση της κοινωνικής μας ευθύνης, αναλάβαμε την έκδοση του παρόντος τόμου. Και από καρδιάς θεωρώ υποχρέωσή μας να ευχαριστήσουμε εμείς τον συγγραφέα Αναστάσιο Αμανατίδη για την τιμή που μας έκανε.
Με τη συλλογή των διηγήσεών του προσφέρει έργο ανεκτίμητο στον τόπο μας. Και μόνη ανταπόδοση την οποία τολμούμε να απαιτήσουμε από τον συγγραφέα είναι να συνεχίσει να γράφει. Διότι δεν είναι πολλοί εκείνοι που έχουν συνδυαστικά και τις εμπειρίες ζωής, τα βιώματα και εν ταυτώ την εξυπνάδα και την εξαντλητική μελέτη ακόμα και τώρα στα 70 …φεύγα του, δεν είναι πολλοί εκείνοι που γνωρίζουν ακόμα και κάθε πέτρα του νομού. Δεν είναι καν δικαίωμά του να συνεχίσει ή όχι. Έσωσε πολλών ανθρώπων τις ζωές ως γιατρός. Ως Αναστάσιος Αμανατίδης έχει το χάρισμα, τη γνώση και την απίστευτη αυτή πένα, να διασώσει πολύτιμο και ανεξερεύνητο από άλλους τμήμα της ιστορίας μας».
Άργησε ο συγγραφέας Τάσος Αμανατίδης να εκδώσει το πρώτο του βιβλίο. Και ως επανόρθωση έβαλε ήδη μπρος για την έκδοση του δεύτερου…Και το τρίτο το έχει σχεδόν έτοιμο.
Θυμάμαι πριν κάμποσους μήνες σε εκδήλωση του Ομίλου Ιστορίας του Κιλκίς με ομιλητή τον σπουδαίο ερευνητή της ιστορίας του τόπου, δάσκαλο με όλη τη σημασία της λέξης, Χρήστο Ίντο, συνεπαρμένος από τους καρπούς μιας ζωής αφιερωμένης στην μελέτη της τοπικής ιστορίας, είχα μόνο μια λέξη να πω: Δεν έχουμε δικαίωμα ως Κιλκισώτες να μην αξιοποιήσουμε στο έπακρον τις γνώσεις, τη σοφία, τα διδάγματα συμπολιτών μας όπως ο Χρήστος Ίντος καθώς σε κανένα σχολικό ή άλλο ιστορικό εγχειρίδιο δεν θα πληροφορηθούμε όσα οι ίδιοι συνέλεξαν, έμαθαν, αφομοίωσαν ύστερα από μελέτη μιας ζωής.
Το ίδιο συναίσθημα, η ίδια ανάγκη γεννήθηκε στην σκέψη μου σε μια εξόρμησή μας με τον συγγραφέα Τάσο Αμανατίδη στα χωριά των Κρουσίων. Όπου καθ’ οδόν ο γιατρός είχε να διηγηθεί την ιστορία κάθε …πέτρας που προσπερνούσαμε.
Πρόλογος Αν. Αμανατίδη
Αλλά αρκετά μιλήσαμε … Πριν σας ευχηθούμε καλή ανάγνωση, λάβετε μια πρόγευση από τον πρόλογο του συγγραφέα:
“Επιχείρησα με την ανά χείρας εργασία, μια προσπάθεια να επιστρατεύσω την μνήμη μου, μετά, από κοντά πενήντα χρόνια συνεχούς ιατρικής και άλλης παρουσίας μου στο Κιλκίς, με την καταγραφή και εξιστόρηση μικρών αυτοτελών γεγονότων, ιστοριούλες στην ουσία, με βάση κυρίως γύρω από το αντικείμενο και τις συνθήκες της ιατρικής εργασίας μου, ή άλλων δραστηριοτήτων μου, ως προέκταση αυτής, στα διάφορα χρονικά στάδια της. Αναφέρονται περιστατικά, (τα περισσότερα προ του 1990 και προ της δημαρχίας μου), με άμεση και πρωταγωνιστική παρουσία μου με την ιδιότητα του ιατρού ή και άλλη, που είχε πάντως σχέση με τον ιατρό!
Καταγράφονται περιστατικά, για τα οποία έκρινα, ότι αξίζει να γίνει αναφορά, διότι, εκτός των άλλων, δείχνουν το επίπεδο, την εικόνα και τις συνθήκες ζωής μιας κάποιας εποχής, (1960 – 2010). Περιστατικά μάλλον συνήθη, κατά την επαγγελματική διαδρομή ενός ιατρού στην επαρχία, κυρίως εύθυμα έστω και για λίγο γέλιο, αλλά και άλλα σοβαρά, που δείχνουν πόσο υπεύθυνα απαραίτητος είναι ένας γιατρός της πρωτοβάθμιας περίθαλψης στην επαρχία, όπως και μερικά τραγικά, που αφήνουν το αποτύπωμά τους στην κοινωνική ζωή του τόπου.
Αναπόφευκτη σε αυτές τις καταγραφές είναι η διολίσθηση σε περιγραφές όμοιες με τα πάμπολλα φαιδρά ιατρικά ανέκδοτα, που, όμως, εδώ είναι πραγματικά, γνήσια, αυθεντικά θα λέγαμε, εκφρασμένα από τους εξεταζόμενους ασθενείς και άλλους στην ντοπιολαλιά με πολύ αυθορμητισμό και αθωότητα, δείγμα του τρόπου με τον οποίο αντιμετωπίζει ο λαός μας, ο λαός αυτού του τόπου, τα θέματα της υγείας του και της παρεχόμενης σε αυτόν ιατρικής φροντίδας και περίθαλψης.
Συχνά παραθέτω στην αφήγησή μου λεπτομέρειες, που ίσως φανούν επουσιώδεις, ή παραθέτω περιστατικά, που έχουν πιο πολύ γραφικό, παρά ιατρικό ή ιστορικό χαρακτήρα. Όμως η λεπτομέρεια, οι συνθήκες, ή η ατμόσφαιρα μέσα στην οποία πραγματοποιούνται τα γεγονότα και το ‘ανέκδοτο’, φωτίζουν και διευκολύνουν τον αναγνώστη να αντιληφθεί καλύτερα, πώς σκέφτονται και ενεργούν οι απλοί άνθρωποι του καθημερινού βίου, ενώ αποκαλύπτουν ήθη και χαρακτήρες και ζωντανεύουν την ατμόσφαιρα, που περιέρρεε την συγκεκριμένη εποχή στην οποία αναφερόμαστε και μέσα στην οποία ζούσαν τόσον ο γιατρός όσον και οι ασθενείς του.
Το βιβλίο αυτό είναι απομνημονευματικό και αφηγηματικό. Αφηγούμαι περιστατικά στα τόσα χρόνια της ιατρικής μου παρουσίας στην επαρχία μας. Καλύπτει πάνω από 40 χρόνων ιατρικής εργασίας στον αγώνα της υποδοχής του ασθενή, της διάγνωσης της ασθένειας με τα μέσα που διέθετε, της αντιμετώπισης και δυνατής θεραπείας, της υποβοήθησης, διατήρησης, μέχρι και της διάσωσης της ζωής του άρρωστου ανθρώπου. Δεν θα βρει ο αναγνώστης στον αγώνα αυτόν, αν περισσεύουν οι νίκες από τις ήττες. Μπορεί να ήταν λίγες οι νίκες και περισσότερες οι ήττες! Προσπάθησα όμως για τις νίκες… Πολλές φορές έδινα μαζί με τους ασθενείς άνισο τον αγώνα με τον θάνατο. Κατέφευγα τότε στην ελπίδα. Πάντοτε δε με χαμόγελο και ανάλογη διαφοροποίηση του λόγου! Διότι πίστευα ότι ο γιατρός δίνει, περιεχόμενο στον ρόλο του όταν δίνει ελπίδα. Την ελπίδα που κάνει τη διαφορά στο δικό μας επάγγελμα! Διότι υπάρχει πάντα η ελπίδα για τη ζωή στον άνθρωπο!
Στην ζωή είσαι ό, τι έδωσες, λέγει κάπου Γεώργιος Σεφέρης. Ποτέ δεν είπα μπροστά στον άρρωστο, που διασταύρωνε το βλέμμα του με το δικό μου και κρέμονταν από τα χείλη μου, την λέξη καρκίνος, ή ότι ‘τελείωσε το λάδι της ζωής’, ή κάτι παρόμοιο που να αναφέρεται σε διαθήκες, εκκρεμότητες που αναμένουν κλπ, όπως κάμνουν πολλοί ‘ψυχροί’ ιατροί Αγγλοσξωνικών και Αμερικανικών σχολών … Βέβαια το πρώτιστο και θεμελιώδες για έναν γιατρό είναι να θεραπεύει το σώμα από την αρρώστια, αλλά εξ ίσου σημαντικό είναι, όταν δεν μπορεί, να μην πληγώνει τουλάχιστον και να τραυματίζει την ψυχή, λέγει ένας διάσημος σύγχρονος Γάλλος ογκολόγος ιατρός ο Νταβίντ Καγιάτ (David Khayat)…
Μέσα από πολλές ανάλαφρες ιστορίες, που συμπεριλαμβάνονται στο βιβλίο, διαφαίνεται ο ψυχισμός των ανθρώπων και το κοινωνικό, πνευματικό, οικονομικό επίπεδό τους, προβάλλει η φιλοπαίγμονα διάθεσή του, ή η γνήσια αθωότητά του, που πολλές φορές φθάνει τα όρια της αγαθότητας, πάντως της καλής.
Μερικές από αυτές τις ιστορίες έχουν σχέση και με τα ιδιαίτερα γλωσσικά ιδιώματα της περιοχής. Είναι πάντως ‘νόστιμα’.
Κατά την αφήγηση των ενθυμημάτων μου δεν ακολουθήθηκε χρονολογική σειρά, (δείγμα ότι δεν κρατήθηκαν ιδιαίτερες σημειώσεις), αλλά είναι μνήμες, που έμειναν αναλλοίωτες, διότι χαράχτηκαν βαθιά στο νου και την καρδιά του γιατρού κατά την μακρόχρονη άσκηση της πρωτοβάθμιας ιατρικής του.
Εκτός από τα ιατρικά μου ενθυμήματα στο βιβλίο αυτό συμπεριλήφθηκαν αρκετές, όχι πολλές, ‘νόστιμες’ ιστοριούλες από την ενεργό συμμετοχή μου στην κοινωνική, αθλητική και πολιτική ζωή του φτωχού νομού μας, όπως και λίγα από την στρατιωτική, που πάντως έχουν σχέση και με την ιατρική ιδιότητα. Πιστεύω, ότι θα αρέσουν σε μεγάλες μερίδες των αναγνωστών μας
Και κάτι ακόμη. Καμία πρόθεση δεν υπήρχε κατά την εξιστόρηση, να θιγεί κανένας. Εκ των πραγμάτων και για την οικονομία του περιστατικού αναφέρονται και ονόματα είτε φυσικών προσώπων, είτε χωριών, είτε ομάδων ανθρώπων, συντεχνιών και φυλών. Όμως οι χαρακτηρισμοί και οι περιγραφές δεν έχουν πρόθεση να θίξουν τα ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα κανενός ατόμου ή ομάδας ατόμων με ιδιαίτερη κοινή ιστορική και πολιτιστική καταγωγή…”
Κι ένα τελευταίο πλεονέκτημα για το βιβλίο: Όσο εύκολα και ευχάριστα διαβάζεται, τόσο πλούσιο είναι το αποτύπωμά του στη μνήμη και στην καρδιά του αναγνώστη.
Θα το βρείτε στα βιβλιοπωλεία του Κιλκίς:
ΕΠΙΛΟΓΕΣ, ΗΛΙΑΔΗΣ, ΣΥΜΜΕΤΡΟ, ΨΑΛΤΟΥ
και στα γραφεία των ΕΙΔΗΣΕΩΝ και της ΠΡΩΙΝΗΣ στο Μεταλικό, σε τιμή προσιτή, σχεδόν χαριστική. Αν ήταν να πλουτίσει ο Τάσος θα το έκανε όσο ήταν καιρός…
Καλή ανάγνωση
Θ.Π.
