Τρίτη, 19 Μαρτίου 2024, 12:18:30 μμ
Παρασκευή, 21 Απριλίου 2017 20:36

Τα καλά και συμφέροντα ταις ψυχαίς ημών...

Γράφει ο
Θεοφύλακτος Παγλαρίδης.

Συγχωρέστε με για την παρέκκλιση από τη συνήθη θεματολογία της στήλης.  Άγιες μέρες που είναι όμως ας αποστούμε από την τύρβη της καθημερινότητας.
 “Τα καλά και συμφέροντα ταις ψυχαίς ημών και ειρήνην τω κόσμω παρά του Κυρίου αιτησώμεθα” προσκαλεί τους πιστούς στη Θεία Λειτουργία του ο ιερός Χρυσόστομος. Μια πρόσκληση που ξενίζει για το εκ πρώτης ακρόασης περιεχόμενό της. Να ζητάς από τον Κύριο να σου εξασφαλίσει τα συμφέροντα- έστω της ψυχής-  ακούγεται σαν παράκληση   στον Σόιμπλε να συγκατανεύσει σε μείωση του δημόσιου χρέους.


Τι είδους συμφέροντα είναι τούτα που για χάρη τους πρέπει να δεόμεθα στον Κύριο; Η Εκκλησία έχει την απάντησή της. Προφανώς δεν αναφέρονται στα πεζά συμφέροντα που κανοναρχούν το βίο και τη συμπεριφορά ημών των πλειόνων.
Αλλά ούτε σκοπεύω, ούτε την κατάρτιση διαθέτω  για να εισπηδήσω σε ξένα χωράφια. Αφορμή μόνο λαμβάνω για να ιχνηλατήσω τις υπόγειες διαδρομές που συνδέουν τον χριστιανικό λόγο των Ελλήνων Θεολόγων με την αρχαία φιλοσοφία. Απόρροια της τεράστιας επίδρασης  του αρχαιοελληνικού πνεύματος στο λόγο των μορφωμένων ελλήνων θεολόγων του 4ου και 5ου αιώνα μετά Χριστόν. Δεν είναι πολλά τα χρόνια που τους χώριζαν. Από τον νεοπλατωνικό Πλωτίνο τα ιερά κείμενα απέχουν από ένα έως ενάμιση αιώνα. Και δεν είναι μόνο η γνώση της αρχαίας σοφίας που μεταδιδόταν από τις ακμάζουσες ακόμη φιλοσοφικές σχολές των Αθηνών και της Αλεξάνδρειας. Είναι το νήμα που συνδέει τον ελληνικό λαό στους αιώνες, ως στάση ζωής και τρόπος σκέψης. Υπενθυμίζω μια εξαιρετική  ανάλυση που  παρακολουθήσουμε στο Κιλκίς πριν κάμποσους μήνες όταν ο σοφός Χρήστος Γιανναράς παρουσίασε το τελευταίο βιβλίο του.
Αλλά ας επιστρέψουμε  στα "συμφέροντα". Παρεξηγημένη λέξη και έννοια. Μόνο που οχτώ αιώνες πριν τον Ιερό Χρυσόστομο,  ο μέγιστος των Ελλήνων, ο θείος Πλάτων,  όριζε στον "Κρατύλο" του ως εξής το συμφέρον:  "ουδέν γαρ άλλο δηλοί ή την άμα φοράν της ψυχής μετά των πραγμάτων" Την αρμονία δηλαδή (του κόσμου)  της ψυχής με τον σύμπαντα κόσμο των πραγμάτων.
Στον  "Φαίδρο" του πάλι ο Πλάτων ολοκληρώνει το διάλογό του με την προσευχή του Σωκράτη στον Πάνα.  Με το γιο της μαίας να εύχεται "...έξωθεν δε όσα έχω, τοις εντός είναι μοι φίλια..."
Μια απλή αντιπαραβολή της πλατωνικής σκέψης με το του Χρυσοστόμου "Τα καλά και συμφέροντα ταις ψυχαίς ημών ...παρά του Κυρίου αιτησώμεθα" και ιδού  ευδιάκριτο  το νήμα που ενώνει το βιωματικό λόγο των πατέρων του ελληνισμού ανά τους αιώνες.
Λεπτομέρεια: Ο Χρυσόστομος πέθανε διωγμένος από την αυτοκρατορική αυλή της Βασιλεύουσας, επειδή καυτηρίαζε τις ανομίες της. Ήταν τα τρέχοντα "πεζά συμφέροντα" κατά πως τα εννοούμε σήμερα, ουδεμίαν σχέση έχοντα με τα  προειρημένα "συμφέροντα ταις ψυχαίς ημών",  εκείνα που δεν άντεχαν την κρίση του.
Είναι κι αυτό - δυστυχώς- ένα διαχρονικό ...νήμα του ελληνισμού. Εκείνου που ασκεί κάθε φορά εξουσία.