Άμεση ήταν η κινητοποίηση της κρατικής μηχανής. Πραγματοποιείται γενική επιστράτευση.  Κλήθηκαν πολλές κλάσεις, οι περισσότερες του Κιλκίς να έχουν γεννηθεί στις ‘’πατρίδες’’, που ξέρουν την αξία της ελεύθερης πατρίδας. Σχεδόν όλοι του στρατού ξηράς. Εξαιρούνταν οι ‘’αγύμναστοι’’ και οι πολύτεκνοι. Επιτάσσονταν ακόμη οχήματα και άλογα.
   Μετά το αρχικό μούδιασμα οι Κιλκισιώτες προσήλθαν με πολλή προθυμία, θάρρος και ενθουσιασμό για στρατολόγηση. Καμιά 40ριά  παλληκάρια από την Νέα Σάντα κατεβαίνουν με την λύρα μπροστά στον Γαλλικό τραγουδώντας, για να πάρουν το τραίνο, που θα τους οδηγήσει στο μέτωπο! Σε πολλά κέντρα και χωριά του νομού η 28η Οκτωβρίου γίνεται ημέρα πανηγυριού. Παρά την τραγικότητα της στιγμής η επιστράτευση στο νομό θύμιζε πανηγύρι. Έβλεπες τα χαρίσματα της φυλής στα πρόσωπα των αντρειωμένων παλληκαριών. Πήγαιναν στον πόλεμο λες και πήγαιναν σε χαρά, αλλού λες και πήγαιναν σε γάμο…
   Οι πιο πολλοί Κιλκισιώτες επάνδρωσαν το 13ο Σύνταγμα Πεζικού. Αρκετοί το 67ο  της XI Μεραρχίας. Λιγότεροι λόγω ειδικότητας βρέθηκαν αλλού. Πρωταγωνίστησαν στις μάχες του Μόροβα και Ιβάν στις 9 – 12 Νοεμβρίου,  στην κατάληψη της Κορυτσάς στις 22 Νοεμβρίου, βρέθηκαν στο Πόγραδετς, το Τεπελένι και δώσανε τα περισσότερα θύματα στο Μάλι Σπαντάριτ  και Μπούμπεσι κοντά στο ύψωμα 731 κατά την primavera (εαρινή επίθεση) του Μουσολίνι. Στα Τρία Αυγά τους βρήκε η οπισθοχώρηση. Τις νίκες μας στην Αλβανία τις διαδέχθηκε η σκλαβιά από τους Γερμανούς και τους ηττημένους Ιταλούς. Από Νικητές οι στρατιώτες μας βρεθήκανε Αιχμάλωτοι!
    Αλλά ας αφήσουμε να μας τα πουν οι πρωταγωνιστές!
    (Από τις σημειώσεις του έφ. Ανθ/γού Ευάγγελου Γοργία, δ/τού Μεταγωγικών μάχης του 3ου Τάγματος     του 13ου Συντάγματος Πεζικού).*
   … Νομίζω ότι ήταν χθες που, παρά τα 43 χρόνια μου, περιβλήθηκα την στολήν του έλληνος αξιωματικού μέσα στο ηρωικό Κιλκίς … και με ενθουσιασμό ανέλαβα υπηρεσία στο ΙΙΙ Τάγμα του 13ου Συν/τος Πεζικού.
   … Το πλείστον του Συν)τος αποτελείτο από άνδρας της περιοχής Κιλκίς και Λαγκαδά.  Πόντιοι το πλείστον, με ιδιάζουσα προφορά και με τα δημοτικά τραγούδια του Πόντου.
   Στρατιώται, όχι και τόσο πειθαρχικοί, όχι τόσο πρόθυμοι, κούρασι σωστή των νεύρων των αξιωματικών, οι οποίοι όμως (οι αξιωματικοί) είχαν την πεποίθηση στους άνδρες αυτούς, τους ψημένους, τους ηλιοκαμένους, ότι θα πολεμούσαν με ψυχραιμία, με θάρρος, ανδρεία και αυταπάρνηση. Είχαν την πεποίθηση ότι το μίσος και η εκδίκηση, που φούσκωνε τα στήθια τους, θα τους μετέτρεπε σε ήρωας. Και πραγματικά έγιναν ήρωες, έχυσαν το αίμα τους επάνω στ’ Αλβανικά βουνά και οι περισσότεροι δεν επέστρεψαν. Είναι δόξα πραγματική που η νεωτέρα γενεά θα υπερηφανεύεται γι’ αυτούς.
   Οι αξιωματικοί του Τάγματος εκλεκτοί, πρόθυμοι και φιλότιμοι.
   Διοικητής του ΙΙΙ Τάγματος ο Ταγματάρχης κ. Τσιτσεκλής Β.
   … Το Σύνταγμα με Διοικητήν τον Αντισυνταγματάρχην Συνιώρην και με τα Ι και ΙΙ Τάγματα με Ταγματάρχας  Κολιόν  και  Σταύρου,  έφυγε προς τα σύνορα την 30 – 10 – 40.
   Το Τάγμα μας ανεξάρτητο πια, που ωνομάσθηκε Τάγμα Τσιτσεκλή, αφήκε το Κιλκίς το βράδυ στις 2 Νοεμβρίου, με ελπίδες να γυρίση γρήγορα γεμάτο με δάφνες νίκης για τον δίκαιο αγώνα που ανέλαβε η πατρίδα. Και άρχισαν οι πορείες οι μεγάλες, μέσα σε ήλιο, μέσα σε σκόνι, μέσα σε βροχές, μέσα στη λάσπη, μέσα στον ανεμοστρόβιλο, με λίγα τρόφιμα, μα με θάρρος και αυτοπεποίθησι.
   Φιλόξενα τα ελληνικά χωρία. Δεν ήξευραν πως θα περιποιηθούν τα παιδιά που πάνε να σκοτωθούν για την Πατρίδα.
   Πολύ πρωί φθάσαμε εις τους Κουμενάδες. Είναι τα παλιά σύνορα της Αλβανίας, είναι η μεθόριος, ένα βήμα και θα προχωρήσουμε στο Αλβανικό, αφήνοντας πίσω την Ελλάδα, τα φιλόξενα ελληνικά προσφυγικά χωριά και κάθε αγάπη και στοργή προς πρόσωπα και πράγματα.
   Πόσοι άραγε θα έχουν την ευτυχία να ξαναγυρίσουν, να σφίξουν τη μάνα τους, τον πατέρα, τη γυναίκα τα παιδιά τους, να διουν ξανά την οικογενειακή φωλιά, τα χωράφια, που με ιδρώτα έγιναν καρποφόρα.
   Μέσα στην καρδιά όλων μας είχαμε ένα παράπονο που δεν βλέπαμε εχθρό. Μια μανία μας είχε πιάσει, θέλαμε να αναμετρηθούμε με κείνους που θελήσαν να μας προσβάλλουν, να προσβάλλουν την εθνική υπόσταση, την ελευθεριά μας.
   … Ο εχθρός ήταν δυνατός, με άπειρα πυρομαχικά, εργατικός, έσκαφτε τη γη, έκαμε χαρακώματα τέλεια και πιο τέλεια πολυβολεία, είχε άπειρα πολυβόλα και καλό πυροβολικό.
   Γενναίος εχθρός, μα πιο γενναίος ο έλλην στρατιώτης, χωρίς πυρομαχικά, χωρίς τροφή, με λίγα πολυβόλα, με καλό πυροβολικό μα πτωχό στα πυρομαχικά…
   (οι σημειώσεις του εφ. Ανθ)γού Ευάγγελου Γοργία συνεχίζονται)
• Διατηρήθηκε η ορθογραφία και η σύνταξη της εποχής.
Κιλκίς Νοέμβριος 2016                                          Α.Α