Δυστυχώς η συμμετοχή στις μάχες δεν έχει ακόμη αξιολογηθεί όσο και όπως θα έπρεπε και η επίσημη Πολιτεία, όπως γράφει και ο δρ Ιστορίας Νημάς, δεν την έχει προβάλλει με αποτέλεσμα όλοι σχεδόν να την αγνοούμε. Ελάχιστα από την μεγάλη συμβολή και προσφορά του Κιλκίς είναι γνωστά, όχι μόνο στο Πανελλήνιο, αλλά και σε εμάς που καταγόμαστε από το Κιλκίς! Το έπος αυτό το δημιουργήσανε απλοί άνθρωποι των πόλεων και των χωριών μας, πατέρες και πάπποι μας, οι περισσότεροι από τους οποίους ζήσανε ανάμεσά μας με ή χωρίς αναγνώριση.
Γι’ αυτό θεωρώ ως εκπλήρωση ιερού χρέους και απότιση ελάχιστου φόρου τιμής και ευγνωμοσύνης προς τους Κιλκισιώτες ήρωες και αγωνιστές με την σημερινή μικρή μου αναφορά στον τρίτο λόχο του 13ου Συντάγματος, όπως την αντλώ από την καταγραφή του διοικητή του Νικολάου Μπουραζέλη, συνταγματάρχη ε.α., στο τεύχος 22 του περιοδικού ‘’η Φάρις’’ Ξηροκαμπίου Λακωνίας τον Μάρτιο του 1999.
Αναμνήσεις από το Αλβανικόν μέτωπον*
Είναι Μάρτιος του έτους 1941. Ευρίσκομαι εις το κεντρικόν μέτωπον της Αλβανίας, σε βάθος περίπου 70 χιλιομέτρων από την Ελληνοαλβανική μεθόριο. Φέρω τον βαθμό του Ανθυπολοχαγού και διοικώ τον τρίτον Λόχον του 13ου Συντάγματος Πεζικού, έδρα του οποίου ήτο το Κιλκίς.
Ο λόχος μου είχε δύναμιν (120) οπλιτών και (4) εφέδρων Αξιωματικών και ήτο ανεπτυγμένος στο ύψωμα 845 με αποστολήν να το υπερασπισθή.
Το εν λόγω ύψωμα αποτελούσε εξέχουσα στο όλο αμυντικόν μέτωπον της ΧΙ Μεραρχίας, Διοικητής της οποίας ήτο ο Συνταγματάρχης Ιππικού Δημάρατος Σωκράτης και είχε ανάπτυγμα η επ’ αυτού αμυντική διάταξις του Λόχου 400 μέτρα.
Το έδαφος έμπροσθεν του υψώματος ημιδασωμένον, εις δε το βάθος και εις απόστασιν περίπου 20 χιλ. διεκρίνετο η πόλις του Βερατίου. Επί του υψώματος αυτού επέπρωτο να υποστώ την σκληροτέραν δοκιμασίαν της ζωής μου.
Την 6ην πρωινήν ώραν της 9ης Μαρτίου ήρξατο σφοδρός βομβαρδισμός Πυροβολικού και όλμων επί του υψώματος. Ο βομβαρδισμός επεκτείνετο εις ολόκληρον το μέτωπον της Μεραρχίας με την αυτήν σφοδρότητα. Επρόκειτο περί της μεγάλης εαρινής επιθέσεως των Ιταλών, την οποίαν παρακολουθούσε και ο ίδιος ο Μουσολίνι.
Ο καιρός ήτο βροχερός. Η βροχή παρόλον που ήτο ελαφρά μας δημιούργησε σοβαρότατο πρόβλημα. Τα νεοσκαμμένα χώματα έμπροσθεν των χαρακωμάτων, βάθους 2 μέτρων, επί των θέσεων αμύνης είχον μεταβληθεί εις λασπώδη πολτόν. Ο πολτός αυτός αναμειχθείς αναποφεύκτως με τα χέρια των οπλιτών υπήρξε αιτία σοβαρών εμπλοκών κατά την χρήσιν του οπλισμού. Σχεδόν κανένα όπλον δεν ήτο δυνατόν να χρησιμοποιηθή εκτός δύο οπλοπολυβόλων. Ο λόχος διέθετε 10 οπλοπολυβόλα και 110 τυφέκια.
Ταυτόχρονα δε με την βροχήν πυκνή ομίχλη εκάλυψε το ύψωμα, η δε ορατότης περιορίσθη στα δέκα μόνον μέτρα. Εν τω μεταξύ το σφυροκόπημα του εχθρικού Πυροβολικού εσυνεχίζετο αμείωτον. Η ομίχλη δεν του απετέλεσε εμπόδιο, καθότι εκ των προηγουμένων βολών του είχον επισημανθή αι θέσεις μας.
Προς στιγμήν η βροχή σταμάτησε, η δε ομίχλη ήρχισε να διαλύεται. Αμέσως σταμάτησε και ο βομβαρδισμός.
Η ώρα ήτο 8η πρωινή. Την στιγμήν αυτή αντίκρυσα εκ του παρατηρητηρίου μου, ευρισκομένου εις το μέσον της αμυντικής διατάξεως και εις απόστασιν περίπου 200 μ. από τους ερχομένους για την κατάληψιν του υψώματος Ιταλούς στρατιώτας. Ένας Ιταλός Αξιωματικός, προφανώς ο διοικητής των, τους παρότρυνε για το τελευταίον άλμα εφόδου. Η δύναμίς των, ως μεταπολεμικώς διάβασα στην ‘’Στρατιωτική Ιστορία’’, ήτο Τάγμα.
Οι δύο αγγελιοφόροι μου μέσω χαρακωμάτων διεβίβασαν την κάτωθι διαταγήν μου: ‘’Στρατιώται, οι Ιταλοί επωφελούμενοι της ομίχλης μας έχουν, όπως βλέπετε, πλησιάσει στα 200 μ.. Ο οπλισμός μας όπως ξέρετε δεν λειτουργεί. Να είθε έτοιμοι δια την αντιμετώπισίν των δια της λόγχης’’.
Οι στρατιώται μου, στο σύνολο σχεδόν Πόντιοι, εφάνησαν άξιοι καθόλα. Το ηθικόν των στην δύσκολη αυτή κατάσταση όχι δεν εκάμφθη, αλλά απεναντίας παρουσίασε έξαρσιν. Με έξαλλες φωνές προκαλούσαν τους Ιταλούς να πλησιάσουν για τον συστάδην αγώνα. Ουδέποτε έως ότου είμαι εν τη ζωή θα λησμονήσω την στάσιν των αυτήν. Πολέμησαν σαν λιοντάρια. Εντω μεταξύ ουδεμία περαιτέρω κίνησις των Ιταλών. Ούτοι αφού διεπίστωσαν μετά την διάλυσιν της ομίχλης, ότι υπάρχουν επιζώντες επί του υψώματος, παρά το επί δίωρον βομβαρδισμόν του, εκάμφθησαν και ουδεμίαν διάθεσιν είχον να συνεχίσουν. Η κατάστασις αύτη εσυνεχίσθη επί ημίσειαν ώραν περίπου.
Η αγωνία μου είχε κορυφωθεί και αναζητούσα κάποιο πρόσθετο μέσο αποκρούσεώς των. Η επικοινωνία μου με το Σύνταγμα είχε διακοπεί. Διοικητής του Συντάγματος ήτο ο Αντισυνταγματάρχης Καμπάνης Βασίλειος. Η έρπουσα τηλεφωνική γραμμή είχε τελείως καταστραφεί εκ των οβίδων Πυροβολικού και Όλμων. Ουδεμία επικοινωνία με το Σύνταγμα είχον.
Συνέλαβα ένα απλό σχέδιο. Απέστειλα δια δευτέραν φοράν τους δύο αγγελιοφόρους με νέα Διαταγή. ‘’Στρατιώται, με το σάλπισμα ΠΡΟΧΩΡΕΙΤΕ – ΠΡΟΧΩΡΕΙΤΕ, πουθα σημάνει ο σαλπιγκτής θα φωνάξετε δυνατά ΑΕΡΑ και θα εκδηλώσετε τάσιν αντεπιθέσεως με βολήν των δύο μόνον λειτουργούντων οπλοπολυβόλων’’.
Το σχέδιον επέτυχε. Ο σαλπιγκτής τον οποίον ουδέποτε αποχωριζόμην έδωσε την λύσιν στην κρίμον κατάστασιν που είχε ευρεθεί ο Λόχος. Οι Ιταλοί έχοντες πικράν πείραν εκ προηγουμένων επιθετικών μαχών του Στρατού μας, του σαλπίσματος ΠΡΟΧΩΡΕΙΤΕ απεσύρθησαν αμέσως επί τω ακούσματί του εις τας αρχικάς των θέσεις, ευρισκομένας εις απόστασιν 600 μ. Το ύψωμα 845 παρέμεινε στην κατοχή του Λόχου ως καθωρίζετο υπό της διαταγής του Συντάγματος.
Την παρούσαν περιγραφή αφιερώνω εις μνήμην των τριών αγαπημένων μου στρατιωτών: 1) Μπαχαρίδη Δημ., 2) Μουσμουλίδη Ιωάν. Και 3) Χαραλαμπίδη Ισαάκ, θυμάτων του βομβαρδισμού, που έμειναν παντοτεινά επί του υψώματος 845 υπερασπισταί της αιωνίου ΕΛΛΑΔΟΣ.**
Νικόλαος Μπουραζέλης, Συνταγματάρχης ε.α.
* Διατηρήθηκε το γλωσσικό ύφος και η ορθογραφία της εποχής.
** Ο Μουσμουλίδης Ιωάννης, ήταν δεκανέας από το Δροσάτο
Ο Μπαχαρίδης Δημ., Αναφέρεται από την Αγία Κυριακή(;)
Ο Χαραλαμπίδης Ισαάκ, Αναφέρεται να προέρχεται από την Τέρπυλλο(;).
