Τα θέματα αυτά είναι αδύνατον να συζητηθούν και να παρατεθούν ακόμη, σε ένα απλό άρθρο. Αξίζει όμως να παραθέσουμε εδώ, κάποιες σκόρπιες σκέψεις.
Στο έργο του “Πολιτεία”, στο κεφάλαιο 509Β, ο Πλάτωνας αναγνωρίζει το συμβολικό ρόλο που παίζει ο ήλιος στην πνευματική συγκρότηση του ανθρωπίνου όντως. Σε μία ελεύθερη απόδοση του σχετικού αποσπάσματος, διαβάζουμε πως “ο ήλιος χαρίζει στα όντα που βλέπουμε, όχι μονάχα την δύναμη να γίνονται ορατά, αλλά και την γέννηση και την αύξηση και την τροφή, χωρίς να είναι ο ίδιος ο ήλιος γέννηση”.
Αντίστοιχα και παρόμοια με τον ήλιο, η παρουσία του καλού στην συνείδησή μας, σύμφωνα με τον Πλάτωνα, φωτίζει τα αντικείμενα της γνώσης μας, “και δεν τους χαρίζει μονάχα την ιδιότητα του να γίνονται ορατά, αλλά τους προσθέτει και την ύπαρξη και την ουσία τους, χωρίς το ίδιο το καλό να είναι ουσία. Το καλό, κρατεί μια θέση ανώτερη από την ουσία, τόσο σε ό,τι αφορά την παλαιότητά του, όσο και κατά την δύναμη, τοποθετημένο ακόμα, πέραν της ουσίας”.
Με απλά λόγια, ο Πλάτωνας αναγνωρίζει για παράδειγμα, πως όλοι οι άνθρωποι έχουν την ίδια φύση, αλλά όχι και την ίδια ουσία, δηλαδή το ίδιο περιεχόμενο, την ίδια ψυχική ποιότητα. Η φύση ενός ανθρώπου, η φύση του κόσμου που μας περιβάλλει, είναι δεδομένη. Εάν την ψάξει κανείς, θα ανακαλύψει μία αξιοθαύμαστη τάξη και οργάνωση. Τι συμβαίνει ωστόσο με έναν εγκληματία; Ο γιατρός που θα τον εξετάσει, θα διαπιστώσει στο σώμα του εγκληματία την ίδια ομορφιά του φυσικού κόσμου. Η ιδέα του Αγαθού ωστόσο, και πολύ περισσότερο η παρουσία του Καλού στον κόσμο, θα καταδείξει ότι η ουσία του ανθρώπου αυτού, “η ψυχική του ποιότητα”, ανήκει σε μία τάξη κατώτερη. Και θα το πετύχει, διότι το Αγαθό είναι αρχαιότερο από την φύση των όντων, και ισχυρότερο από τις ποιότητες που τα όντα αυτά θα έχουν αναπτύξει.
Απ' την αρχή της γέννησης της θρησκευτικής σκέψης, το ανθρώπινο πνεύμα συλλαμβάνει την ιδέα των θεών, ως όντων με φύσεις που υπερβαίνουν την πεπερασμένη φύση του ανθρώπου. Οι θεοί είναι αθάνατοι, είναι πανίσχυροι, δεν υπόκεινται στη φθορά. Στις πλέον εξελιγμένες μορφές της θρησκευτικής σκέψης και της πνευματικής φιλοσοφίας, ο θεός εμφανίζεται και ως μακάριος. Είναι τόσο μεγάλος, τόσο αναλλοίωτος και πνευματικός, που βρίσκεται σε μία κατάσταση μόνιμης μακαριότητας. Για ποιον λόγο ένα τέτοιο Ον να ασχολείται με τον παροδικό, ανθρώπινο κόσμο της θλίψης και της φθοράς; Και για ποιον λόγο ένας σοφός που εξερευνά τη φύση ενός τέτοιου Όντος, να επηρεάζεται από έναν τέτοιο κόσμο;
Τέτοιες προσεγγίσεις υπήρξαν πολλές στην ιστορία της θρησκευτικής σκέψης και φιλοσοφίας του ανθρώπου. Τις βρίσκουμε από τη Δύση ως την Ανατολή, από τον Παρμενίδη έως τον Λάο Τσε και τις υψηλότερες κορυφές της πνευματικής σκέψης του Βραχμανισμού και του Βουδισμού.
Αν εφαρμόσει κανείς τη σκέψη του Πλάτωνα ωστόσο, εάν αναγνωρίσει ότι πέραν της απέραντης και παντοδύναμης θείας “φύσης”, υπάρχει και ένα περιεχόμενο στον ίδιο τον θεό – και αν το περιεχόμενο αυτό είναι περιεχόμενο καλοσύνης και αγάπης, τότε ο Θεός αυτός είναι δυνατόν να συμπάσχει, είναι δυνατόν ακόμα και να κλαίει. Να κλαίει σαν βρέφος που μόλις έρχεται στον κόσμο.