Εκτός από το εντυπωσιακό τους μέγεθος, εντυπωσιακή ήταν και η αρχιτεκτονική τους, με τα πολλά συμμετρικά παράθυρα στις όψεις, που είχαν πλαισιώσεις και έφεραν «κλειδί» στο πάνω μέρος τους, ενώ ανοιγόκλειναν με «καΐτια». Εντυπωσιακοί οι φεγγίτες στον όροφο, ενώ στο κέντρο του αετώματος υπήρχε πάντα ένα μεγάλο στρογγυλό άνοιγμα, το «μάτι του βοδιού», με κορνίζα από ομόκεντρους κύκλους διαφορετικής διατομής. Χαρακτηριστικές και οι δίφυλλες μεταλλικές πόρτες της κύριας εισόδου, διακοσμημένες κι αυτές με ρόμβους και μαργαρίτες στο κέντρο τους. Η επιμελημένη κατασκευή τους με το νεοκλασικό διάκοσμο ήταν δείγμα της ευμάρειας των καπνεμπορικών επιχειρήσεων που ήταν αρκετά προσοδοφόρες για ένα μεγάλο διάστημα από τις αρχές του 20ου αιώνα μέχρι τη δεκαετία του 1960.
Στην ιστορία αυτών των κτηρίων θα αναφερθώ πολύ συνοπτικά, αφού το fb δεν προσφέρεται για εκτενείς αναφορές, παρόλο που είναι και οι πιο ενδιαφέρουσες.
ΚΑΠΝΑΠΟΘΗΚΗ ΑΜΠΑΤΖΗ
Βρισκόταν στο Ο.Τ.50, στην οδό Πόντου αρ.3 και ιδιοκτήτη τον Αντώνη Αμπατζή που ήρθε από τη Στρώμνιτσα στο Κιλκίς το 1913. Στο συγκρότημα που το αποτελούσαν ένα διώροφο και ένα τριώροφο κτίριο, απασχολούνταν γύρω στα 150 άτομα. Η καπναποθήκη σταμάτησε τη λειτουργία της με την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου. Κατεδαφίστηκε το 1993.
ΚΑΠΝΑΠΟΘΗΚΗ «ΑΥΣΤΡΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ»
Βρίσκεται στο Ο.Τ. 124 επί της οδού Ν. Παναγιώτου αρ.50. Κτίσθηκε γύρω στο 1930 και ήταν ιδιοκτησία του Θεσσαλονικιού Εβραίου Δαυίδ Φαρατζή που είχε κτίσει πολλές καπναποθήκες και τις νοίκιαζε όλες στην «Αυστροελληνική Εταιρία Καπνού Α.Ε», που ήταν από τους μεγαλύτερους καπνεμπορικούς οίκους της Θεσσαλονίκης. Η καπναποθήκη είναι γνωστή και ως «Βιξ» από το όνομα του Γερμανού αρχιτέκτονα που την είχε σχεδιάσει. Διευθυντής της επιχείρησης ήταν ο Κωνσταντίνος Ζιώγας.
Η καπναποθήκη μέχρι τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο απασχολούσε γύρω στους 100 εργάτες. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής λειτούργησε σαν αποθηκευτικός χώρος ανεπεξέργαστων καπνών. «Στο πίσω μέρος της αποθήκης» μου είχε αφηγηθεί η Γεωργία Ζιώγα, «υπήρχε υπόγειο σκάμμα όπου φυλάσσονταν τα καπνά. Αυτός ο χώρος τις πρώτες μέρες του πολέμου λειτούργησε σαν καταφύγιο. Μόλις ηχούσαν οι σειρήνες του συναγερμού όλη η γειτονιά αναζητούσε προστασία εκεί. Στη διάρκεια της Κατοχής το πληθωριστικό χρήμα που προορίζονταν για τη μισθοδοσία των εργατών γέμιζε το υπόγειο του σπιτιού μας. Ο πατέρας μου έφερνε τα χαρτονομίσματα για την πληρωμή των εργατών σε τσουβάλια και την επόμενη μέρα αυτά είχαν χάσει την αξία τους. Έτσι η πληρωμή γινόταν σε είδος, συνήθως με ζάχαρη».
Μετά το 1943 στην καπναποθήκη φιλοξενήθηκαν πρόσφυγες, κυρίως από το νομό Σερρών, που κατέφυγαν εδώ όταν οι Γερμανοί παρέδωσαν περιοχές της Κεντρικής και Ανατολικής Μακεδονίας στους Βούλγαρους. Οι πρόσφυγες δημιούργησαν εσωτερικά χωρίσματα με χαρτοκιβώτια και έτσι διαμοιράστηκε σε μικρά δωμάτια ο ενιαίος χώρος της καπναποθήκης.
Σήμερα η καπναποθήκη αποτελεί ιδιοκτησία του Υπουργείου Πολιτισμού και η χρήση της για πολιτιστικές λειτουργίες παραχωρήθηκε στο Δήμο Κιλκίς. Το κτήριο χαρακτηρίσθηκε ως διατηρητέο με απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού (ΦΕΚ 1600/Β/4-12-2001) στην οποία αναγράφεται: «Χαρακτηρίζουμε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο το κτίριο της Καπναποθήκης που βρίσκεται επί της οδού Παναγιώτου 50, στην πόλη του Κιλκίς (Ν. Κιλκίς), ιδιοκτησίας του Δήμου Κιλκίς, διότι αποτελεί αξιόλογο κτίσμα του μεσοπολέμου, σημαντικό για τη μελέτη της αρχιτεκτονικής των βιομηχανικών κτιρίων. Η παραπάνω Καπναποθήκη έχει συνδεθεί με τις ιστορικές μνήμες των κατοίκων της περιοχής διότι για έναν σχεδόν αιώνα έχει συνδεθεί με τις πλέον σημαντικές στιγμές της πόλης και των κατοίκων της».
ΚΑΠΝΑΠΟΘΗΚΗ ΒΟΓΙΑΤΖΗ
Βρισκόταν στο Ο.Τ. 153, επί της οδού Κ. Μακούλη αρ.5 και αποτελούνταν από δυο κτήρια. Κτίστηκε γύρω στο 1930-32 και σταμάτησε να λειτουργεί το 1958. Ιδιοκτήτες ήταν οι αδελφοί Βογιατζή, ο Χρυσόστομος, ο Κώστας και ο Δημητρός. Απασχολούσε γύρω στους 50-60 εργάτες και κατεδαφίστηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1980. Στη διάρκεια της Κατοχής η καπναποθήκη επιτάχθηκε από τους Γερμανούς για το στρατωνισμό των δυνάμεων τους. Ο Λύσανδρος Φάσσος καταγράφει ως εύθυμο περιστατικό την προσπάθεια ενός εκ των αδερφών που δεν γνώριζε γερμανικά να συνεννοηθεί με κάποιον αξιωματικό των στρατευμάτων κατοχής: «Εκεί στις αποθήκες του Βογιατζή, ειπώθηκαν από τον ίδιο κι έμειναν «ιστορικές» οι φράσεις: - «Καμαράτ, η αποθήκη μ’ απάν’ ταμπάκ, κατ’ ταμπάκ, στη μέση ταμπάκ», θέλοντας να πει ότι είναι καπναποθήκη».
ΚΑΠΝΑΠΟΘΗΚΗ ΜΟΣΚΩΦ
Η Καπναποθήκη βρίσκονταν στο Ο.Τ. 117, ανάμεσα στις σημερινές οδούς 21ης Ιουνίου, Μοσκώφ και Παπαθεοφίλου. Οι διαστάσεις του κτιρίου ήταν 14Χ28 μ., ενώ οι όψεις του ορόφου ήταν διακοσμημένες με ψευτοπαραστάδες που τόνιζαν τις ακμές του κτιρίου και περίτεχνα πλαίσια που περιέγραφαν τα ορθογωνικά ανοίγματα των παραθύρων. Η στάθμη του ορόφου καθώς και το στηθαίο της στέγης, που είχε ύψος ενός μέτρου και ήταν κατασκευασμένο από συμπαγή τούβλα, τονιζόταν με επάλληλες κορνίζες. Σε κάθε όψη υπήρχε μικρό μπαλκονάκι με σιδερένια κάγκελα. Ο φέρων οργανισμός ήταν από οπτοπλινθοδομή και ξύλινες δοκούς. Τα πατώματα, τα κουφώματα και η σκάλα που συνέδεε τους δυο ορόφους ήταν ξύλινα, ενώ οι κολόνες ήταν κατασκευασμένες από συμπαγή τούβλα.
Το κτίσμα ανεγέρθηκε το 1926 από τον καπνεμπορικό Οίκο Μοσκώφ που τον αποτελούσαν αρχικά ο Νικόλαος και ο Κωνσταντίνος Μοσκώφ. Η χωρητικότητα της καπναποθήκης ήταν 250.000 οκάδες και απασχολούνταν 250 εργαζόμενοι. Η καπναποθήκη αυτή κατεδαφίστηκε το 1989.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ
Περισσότερα άρθρα και φωτογραφίες στην ιστοσελίδα και στο fb του τεχνικού γραφείου K4station.
