Η Στρώμνιτσα
Η Στρώμνιτσα βρίσκεται τις υπώρειες της βορειοδυτικής προεκτάσεως της Κερκίνης. Στην αρχαιότητα, στην ίδια θέση βρισκόταν η αρχαία ελληνική πόλη των Παιόνων, που ονομαζόταν Αστραίον ή Αιστραίον ή και Αστέριον. Κατά τον 3ο π.Χ. αιώνα μετο-νομάσθηκε σε Καλλίπολη.
Η επόμενη ονομασία της πόλης είναι Τιβεριούπολη, που προήλθε κατά την περίοδο όπου δύο αυτοκράτορες του Βυζαντίου είχαν το όνομα Τιβέριος. Ο πρώτος βασίλευσε λίγο μετά τον Ιουστινιανό (578-582 μ.Χ) και ο δεύτερος αργότερα (689-705 μ.Χ).
Το πιθανότερο είναι να δόθηκε επί του πρώτου Τιβερίου. Από τον 11ο
αιώνα έως τον 13ο αιώνα η πόλη καθίσταται αντικείμενο έριδος μεταξύ Βυζαντινών και Βουλγάρων, ως παραμεθόριο κάστρο.
Στα χρόνια της Σερβοβουλγαρικής κατοχής της πόλης, η Τιβεριούπολη έλαβε την ονομασία «Στρώμνιτσα».
Η ονομασία αυτή προήλθε από τον ποταμό Στρυμώνα ο οποίος ονομάζεται από τους Βουλγάρους «Στρούμα».
Την περιοχή της Στρώμνιτσας διαρέει ομώνυμος παραπόταμος του Στρυμώνα, τον οποίο οι Βούλγαροι ονομάζουν «Στρούμιτζα» ή «Στρώμνιτσα».
Έτσι διατηρήθηκε η ονομασία Στρώμνιτσα και η πόλη κατοικείται από ανθηρό Ελληνισμό όλη την περίοδο της αιχμαλωσίας του Γένους στους Οθωμανούς ως το 1913.
Οι Πεντεκαίδεκα Μάρτυρες θεωρούνταν οι πολιούχοι της Στρώμνιτσας, έως την αποχώρηση των Ελλήνων από την πόλη και την εγκατάστασή τους στο Κιλκίς. Για την Ορθόδοξη Εκκλησία ο εορτασμός στη μνήμη τους πραγματοποιείται στις 28 Νοεμβρίου.
Οι Πεντεκαίδεκα Μάρτυρες
Βρισκόμαστε στο 363 μ. Χ και αυτοκράτορας στην Κωνσταντινούπολη είναι ο Ιουλιανός ο Παραβάτης.
Οι ειδωλολατρικές πεποιθήσεις του, τον κάνουν να ανοίγει ξανά ναούς των ειδώλων, επιστρέφει η προσφορά δημοσίων θυσιών, ενώ ταυτόχρονα τάσσεται κατά των Χριστιανών, «των Γαλιλαίων» όπως περιφρονητικά τους αποκαλούσε.
Τους απομάκρυνε από τα δημόσια αξιώματα, τους απαγόρευσε να φοιτούν στις διάφορες σχολές, αντικατέστησε τα χριστιανικά σύμβολα με ειδωλολατρικά.
Είναι τόσο εξαγριωμένος εναντίον των Χριστιανών, που προστάζει τους διοικητές των πόλεων, να συλλαμβάνουν τους Χριστιανούς και αν δεν αρνούνταν το Χριστό και να τους βασανίζουν μέχρι θανάτου.
Από τη Θεσσαλονίκη με προορισμό την Τιβεριούπολη, κατέφυγαν λόγω των διωγμών οι τέσσερις πρώτοι Ιερομάρτυρες Τιμόθεος, Κομάσιος, Ευσέβιος και Θεόδωρος.
Τους ακολουθούν ακόμη έντεκα ιερείς και μοναχοί της Τιβεριούπολης, απαρτίζοντας «την Τρίτη πεντάδα» των πιστών δούλων και εργατών του «αμπελώνος Χριστού».
Τα ονόματα των άλλων αγίων είναι: Πέτρος, Ιωάννης, Σέργιος, Θεόδωρος, Νικοφόρος οι ιερείς, Βασίλειος και Θωμάς διάκονοι, Ιερόθεος, Δανιήλ, Χαρίτων και Σωκράτης.
Η ιεραποστολική και χριστιανική δράση των «Δεκαπέντε» ακούγεται μέχρι τη Θεσσαλονίκη.
Οι διοικητές Ουάλλης και Φίλιππος, φανατικοί ειδωλολάτρες, τους κατηγορούν, τους συλλαμβάνουν και πραγματοποιούν δημόσια δίκη, ώστε να απαρνηθούν το Χριστό.
Η αρνητική τους απάντηση εξοργίζει τους δυο διοικητές οι οποίοι αποφασίζουν τη θανάτωση των αγίων.
Το κομμένο χέρι του Πέτρου
Ένας από τους Πεντεκαίδεκα αγίους, ο ιερεύς Πέτρος, δέχθηκε ανελέητα χτυπήματα με ραβδιά πεσμένος, ενώ αργότερα πριν τον θανατώσουν του έκοψαν τα χέρια και τα πέταξαν στα σκυλιά.
Ένα από αυτά, το δεξί χέρι έπεσε στα πόδια μιας εκ γενετής τυφλής, η οποία μόλις το αντιλήφθηκε το πήρε στο σπίτι της και το φρόντισε. Λέγεται πως τότε έγινε το μεγάλο θαύμα ανοίξανε τα μάτια της και βρήκε το φως της.
Το άγιο αυτό λείψανο, η ευσεβής γυναίκα το εναπέθεσε αργότερα στη Θεσσαλονίκη, στον Ιερό Ναό της καλλινίκου μάρτυρος Αναστασίας, το οποίο όμως αργότερα επέστρεψε στην Στρώμνιτσα.
Εξαιτίας βαρβαρικών αλώσεων και καταστροφών τα λείψανα των αγίων χάθηκαν και μόνο το δεξί χέρι του Ιερομάρτυρα Πέτρου διασώθηκε, το οποίο επεστράφη στην Στρώμνιτσα και το κρατούσαν οι ευσεβείς Έλληνες της Στρώμνιτσας.
Η αποχώρηση των Ελλήνων από τα πάτρια εδάφη
Κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Βαλκανικού Πολέμου, στις 26 Ιου-νίου του 1913 ο Ελληνικός στρατός, απελευθερώνει και την Στρώμνιτσα από τον βουλγαρικό ζυγό.
Δυστυχώς όμως με τη συνθήκη του Βουκουρεστίου στις 26 Ιουλίου του 1913 η πόλη επιδικαζόταν στους Βουλγάρους.
Οι Έλληνες της Στρώμνιτσας εγκαταλείπουν την πατρίδα τους και καταφεύγουν στην Ελλάδα, αφού πρώτα κάψουν τα σπίτια και τα ακίνητα υπάρχοντά τους, για να μην βρουν τίποτε οι Βούλγαροι.
Πολλοί από τους πρόσφυγες Στρωμνιτσιώτες εγκαταστάθηκαν στην ερειπωμένη από τον πόλεμο πόλη του Κιλκίς (περίπου 3.500) την οποία γρήγορα να ανοικοδομούν, ενώ άλλοι εγκαθίστανται στην Θεσσαλονίκη.
Οι Στρωμνιτσιώτες έφεραν μαζί τους στο Κιλκίς ως ιερά κειμήλια μια παλαιά εικόνα των Πεντεκαίδεκα ιερομαρτύρων, την οποία εναπόθεσαν σ’ έναν παλαιό ναό της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος κοντά στο Κοιμητήριο, τον οποίο μετονόμασαν σε ναό των Πεντεκαίδεκα Ιερομαρτύρων και μια παλιά Εικόνα του Αγίου Δημητρίου, την οποία εναπόθεσαν επίσης σε έναν παλαιό ναό του Αγίου Αθανασίου, που μετονόμασαν και αυτόν σε ναό του Αγίου Δημητρίου λόγω του ότι και στην Στρώμνιτσα υπήρχε ναός προς τιμήν του Μεγαλομάρτυρος Δημητρίου ο οποίος μάλιστα, ήταν ο Μητροπολιτικός ναός της πόλεως.
Ο μεγαλύτερος θησαυρός όμως που έφεραν από την πατρίδα είναι το ιερό λείψανο, το δεξί χέρι του Ιερομάρτυρα Πέτρου του Πρεσβυτέρου.
Το 1967 με ενέργειες του τότε Μητροπολίτη Πολυανής και Κιλκισίου Χαρίτωνα Συμεωνίδη του Ποντίου, προς την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδας και προς το αρμόδιο Υπουργείο, καθιερώθηκε με Βασιλικό Διάταγμα της 19ης Ιουλίου 1967 να εορτάζονται επίσημα ως πολιούχοι της πόλεως Κιλκίς και η ημέρα της γιορτής τους (28 Νοεμβρίου) ως αργία για τον τόπο.
Στα επόμενα χρόνια όμως ο παλαιός ναός έπαθε σημα-ντικές ζημιές από σεισμούς και γκρεμίσθηκε.
Στις 12 Ιουνίου 1977 θεμελιώθηκε ο σημερινός περικαλλής ναός των αγίων, από τον Σεβασμιώτατο Μη-τροπολίτη Αμβρόσιο Στάμενα, τον μετέπειτα Παροναξίας, ιερατεύοντος του π. Σταματίου Χατζοπούλου.
Τα θυρανοίξια του νέου ναού έγιναν στις 27 Νοεμβρίου 1989, ενώ τα Εγκαίνια στις 21 Οκτωβρίου 1990 ιερατεύοντος του π. Σταύρου Χριστοφορίδη.
Στο νέο πλέον ναό, βρίσκεται θησαυρισμένο και το ιερό λείψανο και η παλαιά εικόνα.
Ο ευσεβής λαός του Κιλκίς, κάθε χρόνο στις 28 Νοεμβρίου, τιμά και γεραίρει την μνήμη των πολιούχων και προστατών του Πεντεκαίδεκα Ιερομαρτύρων.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ:
Η πρώτη Ακολουθία αποτελεί ποίημα του Κωνσταντίνου Καβάσιλα, ο οποίος διετέλεσε Μητροπολίτης Τιβεριουπόλεως.
Η Ακολουθία αυτή τυπώθηκε για πρώτη φορά το 1744 στη Μοσχόπολη της Βορείου Ηπείρου. Μετατύπωση της εν λόγω Ακολουθίας έγινε το 1830 στον Γαλατά Κωνσταντινουπόλεως από τον Γρηγόριο Βυζάντιο, ο οποίος ήταν προηγουμένως Μητροπολίτης Τιβεριουπόλεως και εν συνεχεία Μητροπολίτης Ανδριανουπόλεως.
Τα τελευταία έτη συντάχθηκε και μελοποιήθηκε, νέα Ασματική Ακολουθία των Πεντεκαίδεκα Μαρτύρων την οποία συνέθεσε ο Μητροπολίτης Εδέσσης Πέλλης και Αλμωπίας κ. Ιωήλ η οποία και εφαρμόζεται.
Αυτή περιλαμβάνει και τα εξής νέο Απολυτίκιο των Αγίων, σε Ήχο Α΄:
«Πεντεκαίδεκα άνδρας, πολυάθλους τιμήσωμεν
Τιβεριουπόλεως πάσης τα αρχαία καυχήματα
Ομού δε και προστάτας του Κιλκίς
Τους σκέποντας λαόν τον ευσεβή
Τον τιμώντα την επέτειον και οστά
Αυτών, και αναμέλποντα:
Δόξα των ενισχύσαντι υμάς
Δόξα των στεφανόσαντι
Δόξα τω ενεργούντι δι’ υμών
Πάσιν ιάματα»
Το παλαιό Απολυτίκιο των Αγίων εψάλλετο σε Ήχο Γ' κατά το «Θείας πίστεως» ή κατά το «Μέγαν εύρατο» και είχεν ως εξής:
«Μέγα καύχημα η Τιβερίων
Και οχύρωμα τους Ιεράρχας
Ιερείς τε και Λευϊτας κατέχουσα
Ούτοι δαιμόνων
αποσοβούντες φάλαγγας
ρώσιν δωρούνται
Πιστοίς οι Πεντεκαίδεκα»
Ο αείμνηστος Αρχιμανδρίτης πατήρ Γερμανός Κομνηνός είχε συντάξει και το εξής Απολυτίκιο των Αγίων στις 23 -11- 2003
Ήχος Α"
«Πεντεκαίδεκα Μάρτυρες αξιόγαστοι,
Της Στρωμνίτσης προστάται και πολιούχοι Κιλκίς,
Μεγαλύνομεν Υμάς και μακαρίζομεν
Ότι εδείχθητε τρανώς,
νικηταί των ασεβών
Του Πνεύματος τη δυνάμει
Και νυν πρεσβεύσατε τω Κυρίω
Ελεηθήναι τας ψυχάς ημών»
Είθε να έχουμε τη χάρη των Αγίων μας και την προστασία τους!
