Θα γιορτάσουμε 200 χρόνια απελευθέρωσης από το Οθωμανικό ζυγό, την αναγέννηση, την αναδημιουργία και την ανάπλαση του. Στην πορεία αυτών των χρόνων το νεοσύστατο κράτος μας έζησε λαμπρές μα και δύσκολες στιγμές, γεμάτες δόξα, αλλά και καταστροφών.
Χωρίς αμφιβολία η Ελληνική επανάσταση από στρατιωτική άποψη ήταν ένδοξη, αν και δεν έλλειψαν οι μεανές σελίδες από πολιτική άποψη. Από την έναρξη της μέχρι την άφιξη του Καποδίστρια και από τον θάνατο του μέχρι την εγκατάσταση της Βασιλείας, η αναρχία, ο κομματισμός και η ατομική ιδιοτέλεια εμπόδισαν με πολλούς τρόπους την ανάπτυξη και την ευόδωση του έργου. Ενώ στην αρχή η επανάσταση είχε υψηλές βλέψεις, περιορίστηκε τελικά, σε πολύ λιγότερα. Μόνο στις μέρες του Καποδίστρια επικράτησε τάξη και δημιουργήθηκε κεντρική κυβέρνηση, η οποία πολύ γρήγορα και πρώιμα καταλύθηκε. Αν όμως σκεφτούμε ότι σε όλες τις μεγάλες μεταβολές των εθνών, η τάξη και η ευπείθεια εξαφανίζονται, αν αναλογιστούμε τις ιστορικές περιπέτειες του έθνους, τη μακραίωνη δουλεία, τις συνήθειες που αποκτήθηκαν υπό τον τουρκικό ζυγό, θα βρούμε την πιο φυσική δικαιολογία για τα θλιβερά συμβάντα εκείνης της περιόδου. Σε κάθε περίπτωση η επανάσταση αποκάλυψε τη μεγάλη ζωτικότητα, τον ακμαίο πατριωτισμό, την αυταπάρνηση και την αυτοθυσία του Έλληνα που θυσίασε τα πάντα για τη γλυκιά του πατρίδα. Ο χρόνος δεν θα καταφέρει να μειώσει την αίγλη της και θα κατέχει πάντα σελίδες τιμής, όχι μόνο στην ελληνικά αλλά και στην παγκόσμια ιστορία, ως ένα από τα μεγαλύτερα κατορθώματα πατριωτισμού και αγάπης προς την ελευθερία.
Το έτος που διανύουμε, πέρα από τις όποιες προγραμματισμένες εκδηλώσεις, μας καλεί σε άσκηση αυτογνωσίας, να αναλογιστούμε τον αγώνα επιβίωσης, την ανθεκτικότητα και την επιμονή των προγόνων μας, για να εγκαθιδρύσουν ένα οργανωμένο και σύγχρονο κράτος, μια νέα Ελλάδα, μέσα από τα ερείπια της παρακμασμένης και θνήσκουσας Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Το έργο που επιτελέστηκε στο νέο ελληνικό κράτος στην διάρκεια των διακοσίων χρόνων, είναι τεράστιο, αν αναλογιστούμε τους χαμηλούς δείκτες του βιοτικού και πολιτιστικού επιπέδου της εποχής, την ανυπαρξία οικονομικών πόρων, αλλά προπάντων τις πολυτάραχες περιόδους όπως την περίοδο του εθνικού διχασμού, την συμμετοχή μας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, την Μικρασιατική Καταστροφή και το τεράστιο προσφυγικό πρόβλημα που προέκυψε, την πολιτική αστάθεια του μεσοπολέμου με τις δικτατορίες και της αλλεπάλληλες κυβερνήσεις, τους θανάτους και τις καταστροφές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, τον εμφύλιο σπαραγμό.
Ναι, η Ελλάδα μας όλα αυτά τα χρόνια πέρασε δια πυρός και σιδήρου, ερχόμενη μάλιστα πολλές φορές αντιμέτωπη με τις πλεκτάνες και τα συμφέροντα των Μεγάλων Δυνάμεων.
Παρ΄όλα αυτά σήμερα διακόσια χρόνια από την έναρξη του μεγάλου ξεσηκωμού η Ελλάδα μας είναι εδώ, με τα προβλήματα της, αλλά και τις προσδοκίες της. Δικό μας χρέος και καθήκον είναι να αναλογιστούμε που ήμασταν και που βρισκόμαστε σήμερα. Να προβληματιστούμε και να διδαχθούμε από τα λάθη των προγόνων μας. Να ξαναβάλουμε στην καθημερινότητα μας τη λέξη εμείς και όχι εγώ. Να ξαναβάλουμε υπεράνω όλων την πατρίδα μας!
Με αφορμή λοιπόν τα διακόσια χρόνια, ας ανατρέξουμε στην πλούσια βιβλιογραφία, παλαιότερων αλλά και πρόσφατων εκδόσεων, να φρεσκάρουμε την γνώση μας και γιατί όχι να μάθουμε άγνωστες πτυχές της Επανάστασης και της νεότερης ιστορίας της πατρίδας μας. Να εκτιμήσουμε και να τιμήσουμε έστω με αυτόν τον τρόπο την προσφορά των προγόνων μας.

Προεπαναστατική περίοδος
Είναι γνωστό σ’ όλους του Έλληνες πως στους δασκάλους του Γένους χρωστάμε την αφύπνιση της εθνικής μας συνείδησης. Ποτέ, στη μακρόχρονη περίοδο των τραγικών περιπετειών της φυλής μας, από τα κλασσικά χρόνια έως την προεπαναστική περίοδο, η ελληνική φυλή δεν έλαβε τόσο ξεκάθαρη επίγνωση της αποστολής της, όσο στις παραμονές της επανάστασης. Δεν υπήρχε Έλληνας που να μην ονειρευόταν την ανάσταση της πατρίδας. Όχι πια ραγιάς, αλλ’ ούτε και Ρωμιός, αλλά Έλληνας! Αυτό ήταν κατόρθωμα του Ρήγα, του Κοραή, του Άνθιμου Γαζή και άλλων προδρόμων της ελληνικής επανάστασης. Κοντα σ’ αυτή την εθνική αφύπνιση θα πρέπει ν’ αναφέρουμε και τη διείσδυση των Ελλήνων στο εμπορικό ναυτικό και τα αρματολίκια της στεριάς, που θα δώσουν αργότερα τους ήρωες της επανάστασης. Αλλά και οι Φαναριώτες που οργανώθηκαν στις παραδουνάβιες ηγεμονίας και φυσικά η Φιλική Εταιρεία που αποτέλεσε τον συνδετικό κρίκο αυτής της προετοιμασίας του Ελληνισμού και με την μυστικοπάθεια που την διέκρινε και το βαρύ της όρκο οδήγησε τον Ελληνισμό στο μεγάλο ξεσηκωμό.
Μεταξύ των πρωτεργατών της επανάσταση που συνέβαλαν τα μέγιστα στην εξέλιξη του Μεγάλου Αγώνα, τα αδέλφια Αλέξανδρος και Δημήτριος Υψηλάντης.

12 Απριλίου 1820
Την ημέρα αυτή κατηχείται και ορκίζεται από τον Εμ. Ξάνθο εκπρόσωπο της Φιλικής Εταιρείας και αναγνωρίζεται ως Γενικός επίτροπος της Αρχής ο Αλέξανδρος Υψηλάντης. Του δίνεται το ψευδώνυμο Καλός και τα γράμματα α. ρ για να υπογράφει τις επιστολές του. Η Φιλική Εταιρεία έχει τώρα αρχηγό.
Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης γεννήθηκε το 1792, και είναι απόγονος της οικογένειας που πρωτοστάτησε στην ίδρυση της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας. Στη συνέχεια η οικογένεια Υψηλάντη θα διαδραματίσει πρωτεύοντα ρόλο στη διοίκηση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Χαρακτηριστικό γεγονός ότι ο πατέρας του Αλέξανδρου, επίσης Αλέξανδρος Υψηλάντης, σας ηγέμονας της Βλαχιάς εξασφάλισε από τον Σουλτάνο προνόμια για την ηγεμονία του. Πήρε μέρος στη συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτή (1774) και πέτυχε την προστασία των Χριστιανών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας από την ομόδοξη Ρωσία.

Η έκρηξη της Επανάστασης
Παραμονές του 1821 τα πάντα ήταν έτοιμα ή τουλάχιστον φαίνονταν έτοιμα. Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης άφησε την Πετρούπολη, είδε πολλούς φιλικούς στο Κίεβο και αρχές Φεβρουαρίου του 1821 φθάνει στο Κισινάου της Βεσσαραβίας. Η Φιλική Εταιρεία είχε ορίσει σαν ημέρα έκρηξης της επανάστασης την 25η Μαρτίου, τόσο στην Ελλάδα όσο και στις Ηγεμονίες. Ορισμένα όμως γεγονότα επέσπευσαν την έναρξη, όπως η εξέγερση του Αλή Πασσά των Ιωαννίνων, εναντίον του Σουλτάνου, η απόφαση της Πετρουπόλεως ν’ ανακαλέσει ή και να συλλάβει τον Υψηλάντη κ.λπ. Κάτω από την πίεση των γεγονότων ο Υψηλάντης στις 22 Φεβρουαρίου πέρασε τον παγωμένο ποταμό Προύθο, επικεφαλής μικρού επιτελείου και βάδισε προς τον Μιχαήλ Σούτσο ηγέμονα της Μολδοβλαχίας. Στο Ιάσιο παρατάχθηκε η ηγεμονική φρουρά και οι Έλληνες τον υποδέχτηκαν με ενθουσιασμό. Στις 24 Φεβρουαρίου απευθύνει από το Ιάσιο το κήρυγμα: «…Μάχου υπέρ Πίστεως και Πατρίδος! Η ώρα ήλθε άνδρες Έλληνες! Οι αδελφοί και φίλοι μας είναι πανταχού έτοιμοι…»
Στο Ιάσιο δημιουργήθηκε ο Ιερός Λόχος και αυξήθηκε ο στρατός του, τον οποίο οργάνωσε ο πρίγκιπας Καντακουζηνός.
Εδώ ο στρατός του Υψηλάντη ξεπέρασε τις 12.000 άνδρες και βάδισε προς το Βουκουρέστι. Και ενώ όλα έδειχναν πως θα πέτυχει η επανάσταση στη Μολδοβλαχία, άρχισε η αντίστροφη μέτρηση που προκλήθηκε από τα εξής γεγονότα.
Αποκήρυξη από την Πετρούπολη, έντονη καταδίκη από το Συνέδριο του Λάιμπαχ (τότε αυστριακό) αφορισμός από τον Πατριάρχη, ύστερα από εξαναγκασμό και το χειρότερο απ’ όλα η συγκατάθεση της Ρωσίας να περάσει τούρκικος στρατός στις Ηγεμονίες. Έτσι στο στρατό του Υψηλάντη (που στο σύνολο του απαρτίζονταν από άτακτους) εμφανίστηκαν συμπτώματα λιποψυχίας και λιποταξίας, σύντομα βρέθηκε κυνηγημένος απ’ όλα τα μέρη από εχθρούς από βορρά οι Αυστριακοί, νότια οι Τούρκοι, δυτικά οι Πανδούροι του Βλαδιμηρέσκου που προσχώρησε στους Τούρκους. Κάτω από αυτές τις συνθήκες άφησε το Βουκουρέστι και αποτραβήχτηκε στο Τιργοβίτσι, κοντά στα Αυστριακά σύνορα. Ο οπλαρχηγός Σάββας με μερικούς άλλους προσχωρούν στους Τούρκους. Ο Υψηλάντης αναγκάζεται σε άτακτη υποχώρηση. Στο Δραγατσάνι (7 Ιουνίου 1821) ύστερα από ηρωϊκή μάχη των Ιερολοχιτών και αφού περισσότεροι από 200 Ιερολοχίτες βρήκαν τον θάνατο. Ο Υψηλάντης μετά την καταστροφή αλλά και όσα είχαν προηγηθεί συντετριμμένος και κάτω από το κράτος της οργής και της απόγνωσης για όσα έγιναν εξέδωσε την εξής προκήρυξη.
«Στρατιώται¨
Όχι! Δεν μολύνω πλέον τον ιερό, το τίμιον τούτο όνομα εις τα υποκείμενα σας. Άναδροι αγέλαι λαών. Αι προδοσίαι σας, αι επιβουλαίς σας με βιάζουσι να σας αποχωρισθώ…».
Ύστερα απ’ αυτά πείστηκε πως άλλη διέξοδος δεν υπήρχε, παρά να προσπαθήσει να φύγει στην Αυστρία και από την Τεργέστη να πάει στην Ελλάδα. Δυστυχώς οι Αυστριακοί δεν κράτησαν τον λόγο τους και τον φυλάκισαν στο φρούριο Μουγκάτζ. Η υγεία του κλονίστηκε, πέθανε στις 9 Ιανουρίου 1828. Ήταν πρωί. Λίγο πριν ξεψυχήσει ο υπασπιστής του Λασάνης τον ενημέρωσε ότι ο κυβερνήτης της Ελλάδας Καποδίστριας βρίσκεται στην Μάλτα καθ’ οδόν για την Ελλάδα. Το πρόσωπο του πήρε για μια στιγμή ζωή: Δόξα σοι ο Θεός! Είπε και άρχισε να λέει το «Πάτερ Ημών» Δεν πρόφτασε να τελειώσει. Πέθανε.
Στο στρατόπεδο των Μεγάρων, ο αδελφός του Δημήτριος, στρατάρχης της Ανατολικής Ελλάδας ετοίμαζε την ένδοξη στρατιά, που με τη νίκη της Πέτρας επισφράγισε την ελευθερία της Ελλάδας και έκλεισε τον αγώνα, που ο αδελφός του άρχισε από τις παραδουνάβιες ηγεμονίες. Ας είναι ελαφρύ το χώμα που σκεπάζει όλους τους Αγωνιστές της επανάστασης.