Πέμπτη, 28 Μαρτίου 2024, 3:28:22 μμ
Τρίτη, 02 Αυγούστου 2022 22:38

Άγιος Παντελεήμονας: Ο άνθρωπος που βρήκε την εικόνα στο Μικρό Δάσος και οι θρύλοι για το ξωκκλήσι στις όχθες του Αξιού

Γράφει η Αλεξία Ιωαννίδου.

Το εκκλησάκι του Αγίου Παντελεήμονα στο Δήμο Παιονίας του νομού Κιλκίς, κείτεται στην ανατολική όχθη του ποταμού Αξιού.


Το πρώτο μικρό κτίσμα ανεγέρθηκε τη δεκαετία του 1930 από Πόντιους κατοίκους του χωριού Μικρού-Δάσους (παλιότερη ονομασία Σμολ).
Στο σύνολό τους είχαν έρθει μια δεκαετία νωρίτερα από το Καρς, την Σάντα, την Τραπεζούντα, την Τσάλκα και το Σοχούμ.
Η επιγραφή δίπλα στην πόρτα της μικρής εκκλησίας (φωτ.: Αλεξία Ιωαννίδου)
Η ιστορία του ιερού προσκυνήματος
Το έτος 1927 ένας χωρικός, Σανταίος στην καταγωγή, ονόματι Χαράλαμπος Γωνιάδης, ενώ έσκαβε για να βάλει κήπο δίπλα στις όχθες του ποταμού Αξιού, η τσάπα του χτύπησε τα θεμέλια του παλιού καθολικού της μονής που προϋπήρχε και φανερώθηκε η εικόνα του Αγίου Παντελεήμονα.
Αμέσως έβγαλε με δέος την εικόνα από το χώμα και την μετέφερε στην εκκλησία των Ταξιαρχών του χωριού του. Οι χωρικοί την καθάρισαν και με ευλάβεια την τοποθέτησαν στο κέντρο του ναού. Την επόμενη ημέρα ο ιερέας μαζί με γυναίκες του χωριού άνοιξαν την εκκλησία με σκοπό να προετοιμάσουν τον ναό για τη Θεία Λειτουργία της Κυριακής, κατά την οποία θα τιμούσαν την εικόνα καλώντας το λαό από τα γύρω χωριά για να την προσκυνήσει.
Με μεγάλη τους έκπληξη όμως είδαν πως η εικόνα έλειπε, ενώ δεν υπήρχε κανένα ίχνος παραβίασης του χώρου. Τότε ειδοποίησαν τον Χαράλαμπο Γωνιάδη και του είπαν να τους πάει στο μέρος που τη βρήκε.
Όταν έφτασαν εκεί την είδαν ανάμεσα στα χόρτα και τα καλάμια.
Η εικόνα του Αγίου Παντελεήμονα θαυματουργικά είχε επιστρέψει στον τόπο της.
Στα ερείπια του παλιού ναού που βρισκόταν εκεί πολλά χρόνια πριν, δίπλα στις αρχαιολογικές μαρτυρίες από τους ελληνιστικούς χρόνους (οικισμός, νεκρόπολη, ναός του Απόλλωνα). Έτσι πάρθηκε η απόφαση να μην μετακινηθεί ξανά και να χτιστεί εκκλησάκι στη χάρη του αγίου στο σημείο εύρεσης.
Η καινούρια σιδηροδρομική γέφυρα που περνάει πάνω από το ποτάμι ανάμεσα στα χωριά Μικρό Δάσος και Εύζωνοι, κοντά στην τοποθεσία του Αγίου Παντελεήμονα. Κατά τις εργασίες για την κατασκευή της ήρθαν στο φως καινούριες αρχαιολογικές μαρτυρίες (φωτ.: Αλεξία Ιωαννίδου)
Από τότε και κάθε χρόνο παραμονή της γιορτής του οι κάτοικοι του χωριού Μικρό-Δάσος αλλά και οι κοντοχωριανοί τους Ευζωνίτες, Πλατανιώτες κτλ., τελούν αγρυπνία στο ξωκκλήσι, κατασκηνώνουν γύρω από αυτό και ευχαριστούν τον Άγιο για τη ζωντανή παρουσία του στις ζωές τους.
Ο Σύλλογος Ποντίων Φοιτητών Θεσσαλονίκης στον Άγιο Παντελεήμονα. Ανάμεσα στους φοιτητές διακρίνονται και τα δίδυμα αδέλφια Αλεξάνδρα και Λάμπης Γρηγοριάδη, κάτοικοι Μικρού Δάσους και μέλη του ΣΠΦΘ (φωτ.: Αρχείο Αλεξάνδρας Γρηγοριάδου)
Ο Σύλλογος Ποντίων Φοιτητών Θεσσαλονίκης χορεύει με τη μουσική συνοδεία ποντιακής λύρας στο χώρο του Αγίου Παντελεήμονα. Παίζει λύρα ο Βασίλης Μουρτιάδης, Πρωτομαγιά 1988 (φωτ.: Αρχείο Αλεξάνδρας Γρηγοριάδου)
Σχεδόν κάθε έτος ανήμερα της γιορτής, στις 27 Ιουλίου στην καρδιά του καλοκαιρού, όταν η αγροτική παραγωγή (καπνά κυρίως) το χρειαζόταν περισσότερο από ποτέ, ο άγιος μετά την απόλυση της Λειτουργίας «έστελνε» βροχή και εξασφάλιζε το πότισμα των μη προνομιούχων χωραφιών ανακουφίζοντας τους πιο φτωχούς αγρότες, εκείνους που δεν είχαν ποτιστικά χωράφια.
Η αγάπη των Ποντίων για τον Άγιο Παντελεήμονα –αλλά και για όλους τους αγίους– είναι γνωστή και αποτυπώνεται στα τραγούδια τους.
«Τάζ’νε λαμπάδας σον Αέρ’, ελάδ’ σην Παναΐαν, τριπόπαδον λουτρούεμαν σον Αε Παντελεήμων», λέει το ποντιακό άσμα που στα νέα ελληνικά αποδίδεται «Τάζουν λαμπάδες στον Άη Γιώργη, στην Παναγιά λάδι, στον Άγιο Παντελεήμονα Λειτουργία με τρεις παπάδες (Συλλείτουργο)».

 

Οι θρύλοι για το ξωκκλήσι
Πολλοί θρύλοι έχουν συνδεθεί με το ξωκκλήσι του αγίου στις όχθες του Αξιού. Ο πιο γνωστός είναι αυτός που θέλει κάποιον από το χωριό να παίρνει τις έτοιμες πελεκημένες πέτρες που είχαν περισσέψει από το χτίσιμο της μικρής εκκλησίας που δημιουργήθηκε στα μετέπειτα χρόνια ως ανακαίνιση του παλιού ναϋδρίου, για να χτίσει μια αποθήκη στο σπίτι του.
Το βράδυ στο όνειρό του εμφανίστηκε ο άγιος με αυστηρή μορφή που τον επιτίμησε και του μήνυσε να επιστρέψει τις πέτρες στο ξωκκλήσι του. Έτσι κι έγινε, όταν ξημέρωσε ο χωριανός μετανοιωμένος επέστρεψε μια προς μια τις πέτρες που είχε αφαιρέσει και για να εξιλεωθεί εξομολογήθηκε δημόσια την πράξη του.
Η τοποθεσία του Αγίου Παντελεήμονα στις όχθες του Αξιού είναι μαγευτική. Ο ρους του ποταμού, η ιδιαίτερη χλωρίδα και πανίδα, η σιδηροδρομική γραμμή που περνάει από την απέναντι όχθη, οι λόφοι με τις αρχαιολογικές μαρτυρίες, συνθέτουν ένα τοπίο απαράμιλλης ομορφιάς!
Σήμερα που γιορτάζει ο Άγιος Παντελεήμονας –ο Παντολέων όπως ήταν το όνομά του πριν μαρτυρήσει– γιος του ειδωλολάτρη συγκλητικού Ευστόργιου και της χριστιανής Ευβούλης από τη Νικομήδεια της Μικράς Ασίας, ο ιατρός και ιαματικός άγιος της Εκκλησίας μας που «ετελειώθη», έφτασε δηλαδή στην τελειότητα με τον αποκεφαλισμό του μη θέλοντας να αρνηθεί το όνομα του Χριστού –του ιατρού των ψυχών και των σωμάτων–, ας ευχηθούμε ψυχική και σωματική υγεία σε όλον τον κόσμο κι ας ελπίσουμε στη βοήθειά του!

 

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ:

- Ο Χαράλαμπος Γωνιάδης (φωτ.: Αρχείο της δισέγγονής του Βάσως Γωνιάδου).

- Η επιγραφή δίπλα στην πόρτα της μικρής εκκλησίας (φωτ.: Αλεξία Ιωαννίδου).

- Oικογένεια προσκυνητών από τους Ευζώνους Κιλκiς (φωτ.: Αρχείo Αλεξίας Ιωαννίδου).

- Ο ποταμός Αξιός στην τοποθεσία Άγιος Παντελεήμονας στο Μικρό Δάσος (φωτ.: Αλεξία Ιωαννίδου).