Μέσα από την αντίδραση ενάντια σε κάτι, επιβεβαιώνουν και ισχυροποιούν την αίσθηση του εαυτού τους. Πολλές φράσεις συνηθίζονται να λέγονται στην καθημερινή ζωή, όπως «αυτό το παιδί όλο γκρινιάζει». «Αυτός ο άνθρωπος είναι πολύ γκρινιάρης. Με την παραμικρή αφορμή φιλονικεί και γκρινιάζει».
Και μεταξύ συζύγων συχνά λέγεται: «όλο γκρινιάζης, ποτέ δεν είσαι ευχαριστημένος» ή «μη με γκρινιάζεις άλλο πια, γιατί δεν αντέχω, θα πεθάνω” ή “γκρινιάρης άνθρωπος προκοπή δεν κάνει” ή «γκρινιάρικο παιδί, το στόμα του δεν κλείνει» κ.ο.κ.
Η γκρίνια είναι μια συνηθισμένη στρατηγική που χρησιμοποιεί το «Εγώ» για να ενισχύσει τον εαυτό του. Μερικοί γκρινιάρηδες επιβιώνουν εύκολα μόνο και μόνο με την γκρίνια, διότι δεν έχουν κάτι άλλο, με το οποίο μπορούν να ταυτίσουν τον εαυτό τους. Η γκρίνια δυστυχώς σε πολλούς ανθρώπους λειτουργεί καθ’ έξιν και δεν είναι συνειδητή, πράγμα που σημαίνει ότι ο γκρινιάρης δεν ξέρει τι κάνει. Το να κολλάει, κανείς αρνητικές ετικέτες σε ανθρώπους είτε κατάμουτρα είτε μιλώντας γι’ αυτούς σε τρίτους, η γκρίνια μεταβάλλεται σε ένα ανελέητο κατηγορητήριο.
Η γκρίνια και απαξιωτικοί χαρακτηρισμοί:
Ο γκρινιάρης σχεδόν πάντοτε είναι εκνευρισμένος και ξεπέφτει σε άδικους και απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς και ύβρεις. Αυτοί οι υβριστικοί χαρακτηρισμοί αποτελούν την πιο άξεστη μορφή απόδοσης ετικετών στους άλλους και ικανοποιούν την ανάγκη του γκρινιάρη να φαίνεται ότι έχει αναμφισβήτητα δίκαιο. Στο επόμενο κατώτερο επίπεδο της κλίμακας της μη συνειδητότητας του γκρινιάρη είναι οι οργισμένες κραυγές και λίγο πιο χαμηλά η σωματική βία.
Γκρίνια και αγανάκτηση:
Μερικές φορές η γκρίνια συνοδεύεται από αγανάκτηση γενικά, για ό,τι κακό και άδικο συμβαίνει γύρω μας. «Η αγανάκτηση είναι συναίσθημα, που συνοδεύει την γκρίνια και τη νοητική απόδοση ετικετών στους ανθρώπους και προσθέτει ακόμη μεγαλύτερη ενέργεια στο «Εγώ». Αγανάκτηση σημαίνει να αισθάνεσαι χολωμένος, τσατισμένος, θιγμένος ή προσβεβλημένος. Νοιώθεις αγανάκτηση για την απληστία των άλλων ανθρώπων, για την ανεντιμότητά τους, την έλλειψη ακεραιότητας, γι’ αυτό που κάνουν, για ό,τι έκαναν στο παρελθόν, γι’ αυτό που σχεδιάζουν να κάνουν». Ο γκρινιάρης και μάλιστα ο αγανακτισμένος γκρινιάρης, βλέπει μόνο ελαττώματα στους άλλους και κανένα καλό. Συμβαίνει όμως συχνά κάποτε το «ελάττωμα» που αντιλαμβάνεται ο γκρινιάρης σε κάποιον άλλον, να μην υπάρχει, και να είναι δημιούργημα της φαντασίας του.
Δυστυχώς ο γκρινιάρης ευρίσκεται παντού, σ’ όλους τους τομείς παρουσίας και δραστηριότητας των ανθρώπων. Εκεί όμως, που η ύπαρξη της γκρίνιας έχει οφθαλμοφανείς δυσμενείς συνέπειες, είναι ο συζυγικός και γενικά ο οικογενειακός βίος.
Αδιάκοπη γκρίνια και μουρμούρα:
Η κακολογία είναι το αντίθετο της καληλογίας και της ευγενικής συμπεριφοράς. Γι’ αυτό η κακολογία, αυτό το επικίνδυνο δηλητήριο του πονηρού, πρέπει να εξοβελίζεται από τη συμπεριφορά μας. Για να ευδοκιμήσει η συζυγία και η συμβίωση, απαιτείται ευγενική και αξιωτική συμπεριφορά μεταξύ των συζύγων και συντρόφων. Μόνον έτσι δημιουργείται το απαραίτητο ευνοϊκό κλίμα για την περαιτέρω ανάπτυξη και ανέλιξη της προσωπικότητας. «Προτού, λοιπόν, κακολογήσετε ή επικρίνετε τον η την σύζυγό σας ή σύντροφό σας, σκεφτείτετο καλά και μάλιστα διπλά, διότι δεν θα επηρεάσετε αρνητικά μόνον την ψυχολογία του άλλου και την ίδια τη ζωή του. Η αδιάκοπη κριτική και η διαρκής μουρμούρα ακόμη και για τα μικρά καθημερινά πράγματα, δεν υποφέρεται. Αποδεικνύεται μάλιστα ως κάτι πολύ παραπάνω από αιτία πονοκεφάλων, καυγάδων και τσακωμών. Κανείς δεν είναι τέλειος. Πρέπει να βασιλεύει μεταξύ μας η φιλάνθρωπη επιείκεια.
Η συνεχής γκρίνια με την παραμικρή αφορμή προς το έτερον ήμισυ το οδηγεί νωρίτερα στο θάνατο. Οι συνεχείς υποδείξεις και επικρίσεις σε λάθη (ή θεωρούμενα ως λάθη) του συντρόφου, όχι μόνον δεν λύνουν κανένα πρόβλημα, αλλά αντίθετα δυσχεραίνουν την κατάσταση της υγείας του (σωματικής και ψυχικής) αφαιρώντας από το προσδόκιμο ζωής του πλέον από πέντε χρόνια. Η γκρίνια μεταξύ των συντρόφων φανερώνει ότι αυτοί παραμέλησαν και απονέκρωσαν την μεταξύ τους αγάπη. Η γκρίνια είναι ένα κοφτερό πριόνι με το οποίο αυτός που γκρινιάζει και επικρίνει, πριονίζει τη ζωή του συντρόφου του, τον δολοφονεί.
Η γκρίνια μέσα στην οικογένεια:
Και στις πιο καλές οικογένειες συμβαίνει συχνά να εισχωρεί αθόρυβα αρχικά και όλο και πιο έντονα αργότερα ο δαίμονας της γκρίνιας. «Ο παράγοντας γκρίνια» κατά τον κ. Νικόλα Γεωργιακούδη συσσωρεύεται ολοένα και περισσότερο στις καθημερινές σχέσεις με τους γύρω μας και εξαρτάται άμεσα από τα προβλήματα, που αντιμετωπίζει ο καθένας στον προσωπικό και επαγγελματικό τομέα.
Τι είναι λοιπόν αυτό που μας ωθεί στο να γκρινιάζουμε συνεχώς; Υπάρχουν άραγε άνθρωποι οι οποίοι είναι μόνιμα σε αυτή την κατάσταση , σε κατάσταση γκρίνιας; Ειδικά η γκρίνια ανάμεσα στο ζεύγος, είναι η τροφή της σύγκρουσης της αποστροφής και τέλος της απομάκρυνσης τους. Υπάρχουν περιπτώσεις, που η γκρίνια προκύπτει από συνεχιζόμενη πίεση εξωτερικών παραγόντων κατά την κα Λήδα Ράγγα, που είναι ψυχολόγος – Συνθετική ψυχοθεραπεύτρια. Η ίδια τονίζει ότι η καθημερινότητα και οι ευθύνες είναι δύο πράγματα, τα οποία μας εξοντώνουν και προσθέτει: «Μια διαμάχη με την οικογένεια, με έναν συνάδελφο ή ακόμη και ο διπλανός οδηγός, που μας έκοψε το δρόμο, είναι αρκετά για να εμφανισθεί η αρνητική διάθεση. Φυσικά ο χρόνος τρέχει και δεν προλαβαίνουμε να το εκφράσουμε, οπότε «στοιβάζεται» και πριν το καταλάβουμε έρχεται και το επόμενο».
Είναι γεγονός λέγει η κα Ράγγα, ότι η φύση έχει τους δικούς της νόμους και αντέχει συγκεκριμένη «δοσολογία» πίεση, αναζητώντας την αποφόρτιση για να μπορέσει να επιβιώσει. Η αποφόρτιση αυτή συνήθως γίνεται μέσα από την έκφραση δυσαρέσκειας, στο πιο οικείο μας πρόσωπο με το οποίο ερχόμαστε πιο συχνά σε επαφή… Δυστυχώς από πολύ μικρά πράγματα ξεκινούν τα «γιατί» οι υποδείξεις, το πώς τα βρήκαμε και έτσι χωρίς να το καταλάβουμε να γκρινιάζουμε. Και εξηγεί η κα Ράγγα: «Όταν εκδηλώνουμε μια συμπεριφορά με αδικαιολόγητη ένταση, σύγχυση και δυσαρέσκεια για τον απέναντι, η συμπεριφορά αυτή μεταφράζεται αυτόματα ως επίθεση και «κατηγορώ». Η φυσική αντίδραση έχει ως συνέπεια τη ρήξη. Τα πάντα είναι αλυσιδωτά. Εκείνη τη στιγμή το αποτέλεσμα είναι η απομάκρυνση του συντρόφου, φίλου, ή συγγενή και νοιώθουμε αδικημένα κι ότι δεν μας καταλαβαίνουν» οι άλλοι.
Τρόποι αντιμετώπισης της γκρίνιας:
Το ερώτημα που τίθεται είναι: «Με ποιους τρόπους μπορούμε άραγε να αντιμετωπίσουμε τη γκρίνια ενός στενού μας προσώπου, ώστε να μη μας επηρεάζει, αλλά παράλληλα να το βοηθήσουμε κιόλας; Δυστυχώς σαφής απάντηση σ’ αυτό το ερώτημα δεν μπορεί να δοθεί. Μπορούμε όμως να προτείνουμε ορισμένες βασικές συμβουλές. Και να: Αποβάλλεται τον «ετσιθελισμό» και τα διάφορα «εγωϊστικά». Αν ανάβει μέσα σας η διάθεση για γκρίνια κατά του συντρόφου ή άλλων μελών της οικογένειας σας, συγκρατηθείτε, αυτοκυριαρχείστε, αφήστε να περάσει μερικών λεπτών χρόνος και ύστερα μιλήστε. Αξιολογήστε τη σοβαρότητα της κατάστασης που αντιμετωπίζεται και προσέξτε μήπως δεν αξίζει να χαλάσετε τη διάθεση σας και κατά συνέπεια και του συντρόφου σας, για κάτι, που μπορεί να γίνει αργότερα ή ακόμη και την επόμενη ημέρα λέγει ο κ. Ν. Γεωργιακούδης. Αν υπάρχει και άλλη δυνατότητα, αναλογιστείτε την και αποφύγετε τη σύγκρουση. Παραβλέψτε και μερικά επουσιώδη πράγματα. Κανείς δεν είναι τέλειος.
Β) Αν είστε εκνευρισμένος λέγει ο κ. Γεωργιακούδης, προσπαθείστε να διαχωρήσετε προς τα πού πάνε πραγματικά τα «βέλη» του θυμού σας. Βρέστε με ποιόν είστε θυμωμένοι και γιατί. Απαλλάξτε τους κοντινούς σας ανθρώπους από εκτοξευμένα βέλη, που στην ουσία ανήκουν αλλού. Όχι, άλλοι μας φταίνε και άλλους γκρινιάζουμε! Αυτό είναι κακοήθεια και μεγάλη αμαρτία.
Γ) Μπορεί να συμβεί να είσθε εσείς το θύμα της γκρίνιας και του θυμού του άλλου. Αν αντιληφθείτε ότι πράγματι εσείς είσθε ο δέκτης και ο στόχος του θυμού και της γκρίνιας, που ανήκει σε τρίτους ρωτήστε το συνομιλητή σας τι του συμβαίνει. Δείξτε κατανόηση και αποφύγετε μια κυνική αντιμετώπιση, απλά και μόνο γιατί στα δικά σας μάτια είναι ασήμαντος ο λόγος. Για τον άλλον μπορεί τη συγκεκριμένη στιγμή, για τους συγκεκριμένους λόγους να είναι σημαντικό.
Δ) Μιλήστε για αυτά , που σας ενοχλούν. Συνήθως η γκρίνια και οι διαμάχες ξεκινάνε από πράγματα που κρατάμε μέσα μας πολύ καιρό.
Ε) Εκφράστε επιθυμίες με το «θέλω» και όχι παράπονα. Τα παράπονα ανήκουν σε παιδικές συμπεριφορές και κινδυνεύετε, ο συνομιλητής σας να σας αντιμετωπίσει έτσι, σαν παιδί, με συνέπεια να εκνευρισθείτε περισσότερο. Αντιμετωπίζουμε την κατάσταση, λέγει ο κ. Γεωργιακούδης, ως ενήλικες με σκοπό την κατανόηση και την επίλυση.
Στ) Το σπίτι είναι σύμβολο θαλπωρής, ηρεμίας και αγάπης. Φροντίστε να τη διατηρήσετε έτσι. Να είναι ένας μικρός παράδεισος αγάπης και κατανόησης, όπου ο καθένας νοιάζετε για όλους και όλοι νοιάζονται για τον καθένα.
Ζ) Αν ο ή σύντροφος, φίλος, γνωστός, συγγενής, «γκρινιάζει» για εξωτερικούς παράγοντες, εσείς προσπαθείστε να δείξετε την κατανόηση σας και δοκιμάστε την μέθοδο του αποπροσανατολισμού, γυρίστε με τρόπο την κουβέντα αλλού. Να μη δώσετε τεράστια χρονική διάρκεια στη συζήτηση γιατί το θέμα μπορεί να διογκωθεί περισσότερο από το φυσιολογικά. Ρωτήστε τον άλλον τι θα ήθελε να κάνετε για να ξεχαστεί και να αλλάξει διάθεση και εί δυνατόν να χαμογελάσει και να κάνει κέφι.
Όρια στη γκρίνια των άλλων εναντίον μας:
Να, ένα σοβαρό ερώτημα: Σε πιο σημείο θα πρέπει άραγε να βάλουμε τα όρια μας, όσον αφορά τη γκρίνια των άλλων; Πως θα μπορέσουμε να προστατεύσουμε τον εαυτό μας από αυτήν; Η κυρία Ράγγα απαντά σχετικά: «Τα όρια του κάθε ανθρώπου διαφέρουν και πρέπει να αναλογιστεί ο καθένας προσωπικά μέχρι που μπορεί να φτάσει. Τα όρια δηλώνουν αυτοσεβασμό και αυτοπροστασία και είναι απαραίτητα σε κάθε ανθρώπινη σχέση. Είναι σημαντικό και έχουμε χρέος προς τον εαυτό μας και τους άλλους να δηλώνουμε σύντομα το πόσο αντέχουμε και όχι «κατόπιν εορτής». Οριοθετημένες σχέσεις αποτελούν και πιο υγιείς σχέσεις. Όπου δεν υπάρχουν σύνορα υπάρχει και πόλεμος».
Το θέμα της γκρίνιας είναι πολύπλευρο και έχει τεράστιες κοινωνικές διαστάσεις. Στο ανά χείρας κείμενο, με τη συνδρομή ειδικών επιστημόνων, αναφερθήκαμε απλά σε ορισμένες πλευρές αυτού του θέματος, για να επισημάνουμε τη σοβαρότητα του και να διατυπώσουμε την προτροπή: «Εξαφανίστε τη γκρίνια από την οικογένεια σας…».
