Δευτέρα, 27 Μαΐου 2024, 4:58:41 μμ
Κυριακή, 19 Ιουνίου 2011 20:18

Νίκος Σιάνας: Βαλκανικοί πόλεμοι 1912-1913. Μάχη Κιλκίς-Λαχανά

sianasΠαρά τις φιλελεύθερες μεταρυθμίσεις που είχαν εξαγγείλει οι Νεότουρκοι, οι πιέσεις σε βάρος των χριστιανών γινόταν όλο και πιο έντονες.  Συνέπεια αυτών των πιέσεων ήταν τα χριστιανικά Βαλκανικά κράτη να παραμερίσουν τις όποιες μεταξύ τους διαφορές και να συμμαχήσουν προκειμένου να αντιμετωπίσουν την Τουρκία ως κοινό πλέον εχθρό. Αρχικά υπογράφτηκε συνθήκη αμυντικής συμμαχίας μεταξύ Σερβίας και Βουλγαρίας στις 29 Φεβρουαρίου 1912, στις 16 Μαΐου μεταξύ της Ελλάδας και της Βουλγαρίας και το Σεπτέμβριο το Μαυροβούνιο με την Σερβία. Έτσι και τα τέσσερα Χριστιανικά Βαλκανικά κράτη βρέθηκαν στις αρχές του Φθινοπώρου του 1912 ενωμένα απέναντι στην Τουρκία.
Η Τουρκία αντέδρασε με μετακινήσεις και ασκήσεις των στρατευμάτων της, στις παραμεθόριες περιοχές, 25 Σεπτεμβρίου το Μαυροβούνιο πρώτο, κήρυξε τον πόλεμο κατά της Τουρκίας. Πέντε ημέρες αργότερα η Σερβία, η Βουλγαρία και η Ελλάδα με έντονη διακοίνωση απαιτούσαν από την Τουρκία να επιφέρει ριζικές μεταρρυθμίσεις στη διοίκηση των Χριστιανών της Ευρωπαϊκής Τουρκίας. Το ύφος όμως και το περιεχόμενο της προεξοφλούσε ουσιαστικά την απόρριψή της, κάτι που έγινε.  Ο πόλεμος μεταξύ των Βαλκανικών συμμάχων και της Τουρκίας ήταν πλέον αναπόφευκτος, και στις 5 Οκτωβρίου του 1912 άρχισαν τις πολεμικές επιχειρήσεις προς τη Μακεδονία και Ήπειρο ο Ελληνικός Στρατός, ο Βουλγαρικός προς την Ανατολική Θράκη, και ο Σερβικός προς τα Σκόπια και Μοναστήρι.
Ο Ελληνικός Στρατός μετά τον ατυχή πόλεμο του 1897 είχε βρεθεί ανοργάνωτος, ανεκπαίδευτος και με σοβαρές ελλείψεις σε όλα τα επίπεδα, Όλα αυτά άρχισαν να αλλάζουν προς το καλύτερο με τα μέτρα που έλαβε η πολιτική κυβέρνηση του Ελευθέριου Βενιζέλου το 1910. Έτσι ο Ελληνικός Στρατός πλήρως αναδιοργανωμένος άρτια εξοπλισμένος και καλά εκπαιδευμένος μπήκε στον πόλεμο με υψηλό φρόνημα αποφασισμένος να ελευθερώσει τα ελληνικότατα εδάφη και τους σκλαβωμένους ακόμη αδελφούς του. Στον τιτάνιο αυτόν αγώνα ολόκληρο το έθνος, λαός και στρατός, έγραψαν ανεξίτηλες σελίδες δόξης και ηρωισμού.
Η μάχη του Σαραντάπορου άνοιξε τις πύλες για τη μεγάλη εξόρμηση προς τη Μακεδονία και των Γιαννιτσών υποχρέωσε τους Τούρκους να δεχτούν την “άνευ όρων” παράδοση της Θεσσαλονίκης. Η παράδοση της Θεσσαλονίκης εξελίχθηκε για τον Ελληνικό Στρατό σε αγώνα με τον χρόνο. Από τη μία οι καιρικές συνθήκες, τα φουσκωμένα νερά του Αξιού με τις γέφυρες κατεστραμένς που καθυστερούσαν την προέλαση του προς την πόλη, και από την άλλη οι πληροφορίες ότι τα Βουλγαρικά στρατεύματα κινούνται και αυτά προς τη Θεσσαλονίκη, δημιούργησαν ένα σκηνικό αγωνίας. Τελικά ύστερα από αλλεπάληλες συνενοήσεις με τον Αρχηγό του Τουρκικού Στρατού υπογράφτηκε στις 23.00 της 26ης Οκτωβρίου το πρωτόκολλο παράδοσης της πόλης και του  Τουρκικού Στρατού, συνολικά παραδόθηκαν 25.000 οπλίτες και 1.000 αξιωματικοί, 70 πυροβόλα, 30 πολυβόλα, 1.200 άλογα και άφθονο άλλο υλικό κάθε κατηγορίας.
Οι Βουλγαρικές δυνάμεις παρ’ ότι ενημερώθηκαν έγκαιρα για την υπογραφή παράδοσης συνέχισαν να πρωθούνται προς τη Θεσσαλονίκη. Με το πρόσχημα δε της ξεκούρασης του διαδόχου Βόρις και του αδελφού του, που υπηρετούσαν σε δύο τάγματα, ζήτησαν να εισέλθουν στην πόλη και πως οι άνδρες τους θα συμμορφώνονταν απόλυτα προς τις οδηγίες και διαταγές του Έλληνα φρούραρχου. Παράλληλα όμως είχαν καταλάβει στις 26 Οκτωβρίου την περιοχή του Κιλκίς και άρχισαν να την οχυρώνουν κανονικά, το ίδιο έκαναν και στα υψώματα των χωριών Λαχανά, Λευκοχώρι, Κρατερό, Νικόπολη. Αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν να διαλυθεί η συμμαχία με τη Βουλγαρία. Τη νύχτα της 16ης προς 17ης Ιουνίου 1913 οι Βούλγαροι επιτέθηκαν αιφνιδιαστηκα κατά των Ελλήνων και των Σέρβων και στις 19 Ιουνίου ξέσπασε ο Β’ Βαλκανικός πόλεμος. Αρχικά ο Ελληνικός Στρατός έδιωξε τους Βούλγαρους από τη Θεσσαλονίκη, και αμέσως μετά προχώρησε προς τις άλλες οχυρές θέεις των Βουλγάρων. Η κύρια κατεύθυνση της επίθεσης ήταν το Κιλκίς και η περιοχή του χωριού Λαχανά. Η ιστορική μάχη “Κιλκίς-Λαχανά” άρχισε το πρωί της 21ης Ιουνίου 1913. Η περιοχή γύρω από το Κιλκίς είχε οχυρωθεί από τους Βούλγαρους με οχυρωματικά έργα πεζικού και πυροβολικού, με ανάπτυγμα 10 περίπου χλμ και βάθος 6χλμ, με δύο αμυντικές γραμμές και σε μερικά σημεία σε τρεις. Οι Βούλγαροι είχαν παρατάξει 88.000 μάχιμους άνδρες και 150 πυροβόλα, από την Ελληνική πλευρά είχαν παραταχθεί 107.000 άνδρες με 168 πυροβόλα, 120 πολυβόλα και 26.000 μεταφορικά ζώα. Στα υψώματα του Λαχανά οι Έλληνες επιτέθηκαν με την Ι και VI μεραρχία (δεκαοχτώ τάγματα πεζικού). Η επίθεση άρχισε στις 19 Ιουνίου και μέχρι το βράδυ είχαν καταλάβει το Λευκοχώρι και το Βερτίκι. Την 21η μετά από γενική επίθεση καταλήφθηκαν τα υψώματα Παλιόκαστρ, Προφήτης Ηλίας και το χωριό Λαχανάς. Στην επίθεση σκοτώθηκε ο διοικητής του τέταρτου συντάγματος Παπακυριαζής. Οι Βούλγαροι εγκατέλειψαν την περιοχή φεύγοντας προς τη γέφυρα του Στρυμώνα, βαρύ ήταν όμως το τίμημα για τον Ελληνικό Στρατό, 1354 άνδρες της 1ης Μεραρχίας και 1.347 της VI άφησαν την τελευταία τους πνοή στα υψώματα του Λαχανά. Την ίδια ημέρα, δηλαδή στις 21 Ιουνίο έγινε και η επική μάχη για την κατάληψη του Κιλκίς. Τίποτα δεν μπόρεσε να συγκρατήσει την ορμή και το πάθος των Ελλήνων στρατιωτών ούτε η τέλεια οχύρωση μα ούτε και η ψυχολογική υπεροχή των Βουλγάρων, οι οποίοι αυτάρεσκα αυτοχαρακτηρίζονταν ως οι Πρώσοι των Βαλκανίων.
Η τέλεια οχύρωση των Βουλγάρων μαζί με τη δράση του πυροβολικού τους, έφεραν μεγάλες απώλειες τον επιτιθέμενο ελληνικό στρατό, 5.300 οπλίτες και 127 αξιωματικοί έπεσαν ηρωικά ανάμεσα τους οι συνταγματάρχες Βελισσαρίου, Καμάρας, Καμπάνης κ.α.
Οι μάχες όμως αυτές έκριναν και το τέλος του πολέμου, γιατί χάρη σ’ αυτές έγινε δυνατή η απελευθέρωση της Μακεδονίας και η ενσωμάτωση της στην Ελλάδα.
Τιμή και δόξα σ’ όλους αυτούς που έδωσαν και τη ζωή τους για την γη της Μακεδονίας.
Ανάμεσα στους χιλιάδες Έλληνες στρατιώτες των Βαλκανικών πολέμων ήταν και ο παππούς μου -από την πλευρά του πατέρα μου- Νικόλαος Σιάνας ο οποίος και τραυματίστηκε στη μάχη του Λαχανά. Δεν τον γνώρισα, παρά μόνο μέσα από τις αφηγήσεις του πατέρα μου. Δολοφονήθηκε κατά τη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής όχι από χέρα Γερμανών μα αλοίμονο, δυστυχώς όπως και χιλιάδες άλλοι από χέρα αδελφικά, χέρα Ελληνικά, και ακόμη πιο τραγικό από χέρια προσφύγων που εγκαταστάθηκαν στα χώματα της Μητέρας Πατρίδας για τα οποία πολέμησε και αυτός, θέλησε και αυτός το 1916 να κάνει νέα του πατρίδα τη γη της Μακεδονίας, έτσι επέλεξε να εγκατασταθεί στο μέσο της παλιάς οδού Θεσσαλονίκης Κιλκίς, εκεί που σήμερα είναι το εργοστάσιο Αλουμινίου Μακεδονίας. Η καλλιέργεια κηπευτικών ήταν η δουλειά που ήξερε καλά από τον Άργος, τόπο καταγωγής του, αυτή επέλεξε να κάνει και εδώ, παράλληλα με την εξυπηρέτηση των ταξιδιωτών. Σύντομα δημιούργησε μέσα στο πουθενά ένα μικρό παράδεισο έφερε και φύτεψε του κόσμου τα φυτά, έφερε και μάντρωσε του κόσμου τα ζωντανά. Δυστυχώς όλα αυτά σε κάποιους δεν άρεσαν, γι’ αυτούς τους κάποιους ήταν μάλλον και εχθρός, αντίπαλος αφού πολιτικά δεν ήταν μαζί τους. Έτσι βρήκαν την ευκαιρία και τον δολοφόνησαν, δίχως ποτέ να βρεθεί η σορός του.  Η γιαγιά μου η Ξανθίπη, θρακιώτισσα από την Ξυλαγανή βρήκε φιλοξενία και συμπαράσταση λίγα χιλιόμετρα πιο πέρα από άλλους πρόσφυγες στο Πετρωτό Θεσσαλονίκης, μαζί με τα τρία της παιδιά.
Ας είναι λοιπόν η μικρή μου αυτή ιστορική αναδρομή μια ελάχιστη κατάθεση φόρου τιμής προς τον στρατιώτη Σιάνα Νικόλαο από το Άργος, που δεν είχα τη τύχη να τον γνωρίσω.
Αιωνία η Μνήμη των στρατιωτών των Βαλκανικών πολέμων,  αιωνία η μνήμη του παππού.