Ήταν τον 4ο μ.Χ. αιώνα, όταν ο φανατισμός και η μισαλλοδοξία έμοιαζαν να κυριαρχούν στις ψυχές και τον νου των χριστιανών, διογκωμένα από την μνήμη των διωγμών και την μεταστροφή της στάσης του ρωμαϊκού βασιλείου. Ομάδες ατάκτων πιστών γκρέμιζαν τους ναούς, βανδάλιζαν τα αγάλματα, έκαιγαν συγγράμματα, συκοφαντούσαν και χλεύαζαν τους αρχαίους φιλοσόφους και την γραμματεία τους. Μία πρωτόγνωρη αγριότητα, ριζωμένη στην αμάθεια και τον καιροσκοπισμό έδειχνε να εμφανίζεται στο προσκήνιο της Ιστορίας, απειλώντας οτιδήποτε ευγενές και υψηλό είχε να επιδείξει ο αρχαίος κόσμος. Απέναντι στο φαινόμενο αυτό, που θυμίζει τα αίσχη των σημερινών Ταλιμπάν, όρθωσαν το ανάστημά τους οι Τρεις Ιεράρχες, οι επίσκοποι απ' την Καππαδοκία.
Ανδρωμένος στην ελληνική Παιδεία, ο Μέγας Βασίλειος δεν δίστασε να συγγράψει τον Λόγο προς τους νέους, “προκειμένου να ωφεληθούν απ' την ελληνική γραμματεία” όπως αναφέρει στον τίτλο της ομιλίας του. Γνώριζε πολύ καλά πόσο ετοιμοπόλεμος είναι ο νέος άνθρωπος και πόσο εύκολα στρατεύεται από επιδέξιους δημαγωγούς για την αυτοκαταστροφή του. Την ώρα που ο συρμός έστρεφε τους νέους στην αποκαθήλωση, ο Βασίλειος επικαλείτο τον Ησίοδο, τον Πλάτωνα, τον Πυθαγόρα, τον Σόλωνα, εισάγοντας στην χριστιανική παιδαγωγική ένα ιδιόμορφο δόγμα: Πως η χριστιανική διδασκαλία περιέχει νοήματα τόσο βαθιά, που μονάχα κάποιος με ελληνική παιδεία μπορεί να συλλάβει.
Το δράμα της αντίστροφης επιλογής, βιώνει σήμερα ο μουσουλμανικός κόσμος. Λαοί με τεράστιους και ένδοξους πολιτισμούς, όπως εκείνοι της αρχαίας Αιγύπτου, της Βαβυλώνας και της Φοινίκης, μένουν αποκομμένοι από το συγκινητικό παρελθόν τους, λόγω μιας προσέγγισης που κυριάρχησε στον μουσουλμανικό κόσμο, που θέλει το Άλφα και το Ωμέγα της σοφίας να περικλείεται στο Κοράνι, το οποίο υποτίθεται υπαγόρευσε ο Αρχάγγελος στον Μωάμεθ. Έτσι αποξενώνεται ο μουσουλμάνος της Αιγύπτου απ' τις Πυραμίδες του, και ο Λιβανέζος από τα μαθηματικά και την αστρονομία των προγόνων του. Στίφη βαρβάρων σήμερα, πραγματοποιούν τα πιο φριχτά εγκλήματα στο όνομα του Ισλάμ, εξοργίζοντας ακόμα και τους ομοθρήσκους τους, την ώρα που οι λαοί της Ευρώπης κλείνουν τα σύνορά τους από φόβο και αποτροπιασμό.
Η πορεία αυτή δεν ήταν μοιραία, όπως απέδειξαν με τη στάση τους οι Τρεις Ιεράρχες. Δεν ήταν καν προδιαγεγραμμένη και για το ίδιο το Ισλάμ, που τους πρώτους αιώνες αγκάλιασε την ελληνική γραμματεία. Ποιος μπορεί να αγνοήσει πως στη Σχολή της Βαγδάτης διδασκόταν ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης; Ποιος μπορεί να παραβλέψει την ύπαρξη ενός αριστοτελικού φιλοσόφου όπως ο Αβερρόης που επηρέασε με τα γραπτά του τους κορυφαίους φιλοσόφους της Δυτικής Ευρώπης; Ποιος γιατρός δεν έχει ακούσει το όνομα του Αβικκένα – του μαθηματικού, φιλοσόφου και ιατρού;
Αν σήμερα υπήρχε στην Ελλάδα ένα υπουργείο Παιδείας, ένας πολιτικός κόσμος και μια Εκκλησία που θα στέκονταν στο ύψος τους, πρωτίστως θα έπρεπε να ενδιαφέρονται να αποκόψουν τα παιδιά των μουσουλμάνων προσφύγων και μεταναστών που ζουν στην Ελλάδα από την ντροπή του “μαχητικού Ισλάμ”, φέρνοντάς τα σε επαφή με τις προσωπικότητες που τίμησαν τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό παράλληλα με τη θρησκεία τους. Μια τέτοια πολιτική θα επένδυε στο μέλλον, και θα αντιπρότεινε στην στείρα ισλαμοφοβία, μια Μεγάλη Ιδέα που μονάχα η Ελλάδα θα μπορούσε να γεννήσει: Μουσουλμάνους πολίτες της Ελλάδας και της Ευρώπης, που θα τιμούσαν τον τόπο που ζουν και θα τον προστάτευαν από τις σειρήνες του μίσους και της βαρβαρότητας.
Δυστυχώς στην κοινωνία μας, τέτοιοι προβληματισμοί δεν υφίστανται. Οι έννοιες της ταυτότητας και της παράδοσης, αποτελούν μονάχα όπλα για να βγάζουμε τα μάτια μας μεταξύ μας.
