Παρασκευή, 26 Απριλίου 2024, 12:25:58 μμ
Κυριακή, 29 Μαϊος 2022 21:08

Ο πρόσφατος «θάνατος» ενός ερυθρού αστρογίγαντα

Γράφει ο Κωνσταντίνος Βαστάκης, Θεολόγος - π. Λυκειάρχης.

Και λίγη εκλαϊκευμένη Αστρονομία. «Εξομολογούνται οι ουρανοί τα θαυμάσια Κύριε».

 

Για να προλάβω κάποιες απορίες: Ο θαυμασμός μου και η αγάπη μου για τον ουρανό και τα θαυμάσια του έχουν μέσα στην καρδιά μου καίρια θέση. Όπως διευκρίνισα και άλλοτε, ο πνευματικός ουρανός των αγγέλων κατέχει την πρώτη θέση στην αγάπη της καρδιά μου, γιατί είναι ο ουρανός της αιώνιας βασιλείας του Θεού, που τον προόρισε ο Θεός για τον αγαπημένο του άνθρωπο, τον «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσι» του πλασθέντα. Μετά τον πνευματικό ουρανό προσελκύει την αγάπη μου και το θαυμασμό μου ο θαυμαστός και πολυποίκιλος ουρανός των αστέρων, μέσα στον οποίο τοποθέτησε ο Θεός με αγάπη και φροντίδα και κατά θαυμαστό τρόπο την όμορφη γη μας. ...Εγώ όταν η νύχτα ήταν ασέληνη, ήθελα να ξαγρυπνώ, να παρατηρώ τον έναστρο ουρανό και να θαυμάζω αχόρταγα το μεγαλείο του. Μετρούσα τα’ αστέρια και τους συνδυασμούς τους και τα ξαναμετρούσα. Κοιτούσα ποια έχουν μαρμαρωγή και ποια όχι. Ποια ήσαν τα πιο λαμπερά και κάποια μόλις που αχνοφέγγανε. Και εκείνες οι ανατολές από τα χαράματα και μετά και οι δύσεις τα βραδιά, με τις απίθανες αποχρώσεις, άφησαν στη μνήμη μου ζωηρές και ανεξίτηλες εικόνες.
Αργότερα ως φοιτητής της Ιεράς Επιστήμης στο ΕΚΠΑ, βρήκα πολλές φορές την ευκαιρία να ακούσω διαλέξεις και παραδόσεις των αείμνηστων καθηγητών της Αστρονομίας Στ. Πλακίδη και Δημ. Κωτσάκη. Στη Γερμανία, στο σχολείο όπου εργαζόμουν επισκέφθηκα δύο φορές με τις ώρες το αστεροσκοπείο του EifeI με τους μαθητές μας και τον Διευθυντή του Σχολείου, μακαρίτη Willi Krafecheid. Πεποίθησή μου είναι ότι η ορθόδοξη θεολογία και η αστρονομία έχουν κατά βάθος στενή σχέση. Και τώρα ας έρθουμε στο θέμα μας.
Ο πρόσφατος «θάνατος» ενός ερυθρού αστρογίγαντα:
Θα μπορούσε να διερωτηθεί κανείς: μα πεθαίνουν τα αστέρια; Η απάντηση είναι: ναι, μάλιστα, πεθαίνουν. Το υλικό Σύμπαν είναι «γεμάτο» από «πτώματα» πεθαμένων αστέρων. Ο νόμος της φθοράς δεν εξαιρεί τα άστρα. Από τότε, που ο άνθρωπος, ο νοικοκύρης της φύσεως, παρασύρθηκε από τον πονηρό και έκανε κακή χρήση του αυτεξούσιου του, παρέβη το αγαθό θέλημα του Θεού, καταπάτησε τη συνείδησή του και όρθωσε εγωϊστικά και αμετανόητα το εδαφιαίο ανάστημα του μπροστά στο Δημιουργό του, έφερε στον εαυτό του και στη φύση το νόμο της φθοράς, του κακού και του θανάτου. Από τότε και ο ίδιος υποφέρει, βασανίζεται, αυτοσπαράζεται και πεθαίνει . Και αυτό θα γίνεται έως ότου ο Θεός εξαλείψει το κακό και τον νόμο της φθοράς και του θανάτου...
Τον τελευταίο καιρό αστρονόμοι στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής κατάφεραν για πρώτη φορά στην Ιστορία της Αστρονομίας να καταγράψουν σε πραγματικό χρόνο το δραματικό εκρηκτικό τέλος της ζωής ενός ερυθρού αστρο-γίγαντα. .. Οι ειδικοί επιστήμονες κατώρθωσαν να παρατηρήσουν την κατακλυσμική έκρηξη και τη διαδικασία του θανάτου αυτού του αστέρος κατά τη διάρκεια των τελευταίων του 130 ημερών.
Οι ερευνητές δύο Πανεπιστημίων, των Northl waston και Καλιφόρνια – Μπέρκλεϊ έκαναν τις παρατηρήσεις τους και εν συνεχεία τη δημοσίευση στο περιοδικό «The astropluyeical journal». Αυτό, που τελικά ανακαλύφθηκε είναι, ότι δεν ισχύει η παλαιά αντίληψη, σύμφωνα με την οποία οι αστρονόμοι πίστευαν, ότι οι τεράστιοι αυτοί αστέρες παραμένουν σχετικά ήσυχοι πριν από το θάνατό τους, χωρίς βίαιες εκρήξεις και αναλαμπές, επειδή τα καύσιμα τους τελειώνουν και ο πυρήνας τους δεν παράγει ενέργεια, οπότε καταρρέουν. Αποδείχθηκε ότι τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι. Οι νέες παρατηρήσεις έδειξαν ότι λίγο πριν από το τέλος συμβαίνει μια πολύ ισχυρή και φωτεινή ακτινοβολία, πράγμα που σημαίνει ότι αυτά τα υπερμεγέθη και ασταθή στο χώρο άστρα υφίστανται μεγάλες αλλαγές στην εσωτερική τους δομή, λίγο πριν καταρρεύσουν και μετατραπούν σε σούπερ νόβα. Τα σούπερ νόβα δεν είναι καινούρια αστέρια αλλά είναι ο θάνατος των γιγαντοαστέρων.

Οι συνέπειες της εκρήξεως υπερκοινοφανούς (σούπερ νόβα):
Κατά την άποψη των ειδικών επιστημόνων από την έκρηξη ενός σούπερ νόβα (υπερ καινοφανούς) δημιουργείται στον γύρω απ’ αυτόν χώρο ένα κύμα, που αφήνει ένα νεφέλωμα σκόνης. Αυτό το νεφέλωμα αποτελεί υπόλειμμα ενός εκραγέντος υπερ καινοφανούς (σούπερ νόβα). Από τις εκρήξεις των σούπερ νόβα προέρχονται όλα τα στοιχεία, τα οποία είναι βαρύτερα από το οξυγόνο. ..Η έκρηξη αυτού του υπερκαινοφανούς μετέφερε στο μεσοαστρικό χώρο τα ως άνω βαρέα στοιχεία και τα εμπλούτισε με αστρική σκόνη. Αυτά τα εμπλουτισμένα στοιχεία αποτέλεσαν την πρώτη ύλη για τον σχηματικό των αστέρων. Με λίγα λόγια αυτή η διαδικασία εμπλουτισμού είναι εκείνη, η οποία καθόρισε τη σύνθεση και το σχηματισμό του Ηλιακού μας Συστήματος πριν από 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια και μπόρεσε να κάνει εφικτή τη χημεία της ζωής στη γη μας.
Κάθε άτομο του σώματός μας, κάθε άτομο του αέρα που αναπνεύουμε, δημιουργήθηκαν σ’ ένα άστρο (αστρογίγαντα) που κατέληξε να γίνει υπεραινοφανής και εξερράγη και τα στοιχεία αυτά εκάλυψαν το χώρο του Ηλιακού μας Συστήματος. Ουσιαστικά, είμαστε «παιδιά των άστρων»...
Οι επιπτώσεις στη γη μιας κοντινής έκρηξη σούπερ νόβα
Μια έκρηξη σούπερ νόβα σε κοντινή μας απόσταση θα ήταν καταστροφική για τη ζωή επάνω στη γη. Το ωστικό κύμα θα κατέστρεφε το προστατευτικό στρώμα του όζοντος και η ζωή στη στεριά και στα ρηχά νερά θα εκτιθώνταν στις υπεριώδεις ακτινοβολίες, οι οποίες καταστρέφουν το DNA των ζωντανών οργανισμών και τους θανάτους. Για να γίνει αυτό όμως θα πρέπει ο εκραγείς σούπερ νόβα να απέχει από τη γη 500 έτη φωτός και κάτω. Μέχρι τώρα δεν έγινε κοντά μας κάτι τέτοιο. Στον αστερισμό των Διδύμων πρέπει να έγινε μια τέτοια έκρηξη στην προϊστορία και δημιούργησε τον αστέρα νετρονίων τον Geminga. Αυτή η έκρηξη έγινε σε απόσταση 510 ετών φωτός από τη γη ευτυχώς. Οι ειδικοί υπολογίζουν ότι στα επόμενα 1.000 χρόνια, κάποιος από τους γιγαντοαστέρες που απέχουν μόλις λίγες εκατοντάδες ετών φωτός, θα γίνουν σούπερ νόβα και θα εκραγούν.
Ένας από αυτούς είναι ο Betelgause που απέχει 640 έτη φωτός από εμάς.
Η «Τοπική Φούσκα» ή Local Bubbee
Μεταξύ των ειδικών επιστημόνων γίνεται λόγος για τη διαμόρφωση στη γαλαξιακή μας γειτονιά όπως και αλλού διαστημικά, μιας τοπικής «φούσκας» ή Local Bubbee. Σε μια μελέτη, δημοσιευθείσα στο περιοδικό Nature γίνεται η περιγραφή μιας όμορφης φυσαλίδας που έχει πλάτες περί τα χίλια έτη φωτός. Αυτή η φυσαλίδα περικλείει τη γη μας και ευθύνεται για τα αστέρια που καλύπτει. Οι αστρονόμοι λένε ότι δημιουργήθηκε από τις εκρήξεις 15 σούπερ νόβα. Αυτές οι εκρήξεις εκτόξευσαν ενέργεια στο διάστημα τα τελευταία 14 εκατομμύρια χρόνια. Ήσαν θεαματικές καταρρεύσεις γιγαντοαστέρων, που είχαν γίνει σούπερ νόβα και άφησαν πίσω τους όμορφα νεφελώματα, διαμορφώνοντας επίσης τη γαλαξιακή μας γειτονιά σε 500 έτη φωτός προς οποιαδήποτε κατεύθυνση από τη γη μέσα στο χαώδη χώρο. .. η ως άνω φούσκα κατά τη γέννησή της κινούνταν προς τα έξω (διευρυνόταν) με περίπου 60 μίλια ανά δευτερόλεπτο. Αυτή η φούσκα συνεχίζει και σήμερα ακόμη να επεκτείνεται (να διευρύνεται σαν μπαλόνι), αλλά με χαλαρότερους ρυθμούς, ήτοι με περίπου 4 μίλια ανά δευτερόλεπτο και έχει στο κέντρο της το ηλιακό μας σύστημα, επειδή αυτό γεννήθηκε πολύ πριν από τα τελευταία 14 εκατομμύρια χρόνια. Η Zucker λέγει ότι «όταν άρχισε να σχηματίζεται η τοπική φούσκα, η γη ήταν πάνω από 1.000 έτη φωτός μακριά και πρόσθεσε «πιστεύουμε ότι η γη μπήκε στη φούσκα (δηλαδή διευρύνθηκε η φούσκα) πριν από περίπου 5 εκατομμύρια χρόνια, κάτι που είναι σύμφωνο με τις εκτιμήσεις για κοιτάσματα ισοτόπων ραδιενεργού σιδήρου από σούπερ νόβα στο φλοιό της γης, από άλλες μελετες.

 

Επιλεγόμενα
Επανερχόμενος στον γιγαντοαστέρα για τον οποία μιλήσαμε στην αρχή αναφέρουμε ότι «οι επιστήμονες κατέγραψαν την αυτοκαταστροφή του και τον τελικό θάνατο. Τώρα αναμένεται να καταρρεύσει βαρυτικά και να μετατραπεί σ’ ένα νεκρό άστρο, σ’ ένα υπερκαινοφανή αστέρα (σούπερ νόβα) τύπου ΙΙ, που διαστελλόμενο σαν μπαλόνι θα καλύψει έναν τεράστιο χώρο και τελικά θα σκάσει και θα μετατραπεί σ’ έναν πυκνότατο λευκό ψυχρό νάνο με διάμετρο μερικών εκατοντάδων χιλιομέτρων. Την ίδια τύχη θα έχει κάποτε και ο δικός μας Ήλιος, ο οποίος ως φούσκα θα καλύψει τους κοντινότερους πλανήτες του (ως σούπερ νόβα) και θα καταλήξει σ’ ένα πυκνότατο νεκρό αστέρα διαμέτρου λίγων χιλιομέτρων.
Αυτήν την πορεία θα ακολουθήσουν όλα τα άστρα του υλικού σύμπαντος έως ότου επιτευχθεί το ισοζύγιο ύλης και αντιύλης, οπότε «εν ακαρί» η μία θα μηδενίσει έως εκεί.
Η επιστήμη σήμερα φτάνει έως εκεί.
Για το μετά αδυνατεί να μας μιλήσει. Μας μιλάει όμως η Βίβλος, η οποία δεν «κάνει», επιστήμη, αλλά απλώς κάνει λόγο για κοινούς ουρανούς και κοινή γην, πράγματα που πρέπει να προσδοκώμεν, «εν οις δικαιοσύνη κατοικει» (δηλαδή θα κατοικεί)
Ο Θεός έχει θέσει σκοπούς μέσα στο Σύμπαν και τίποτε δεν είναι ή δεν συμβαίνει στην τύχη, είτε το καταλαβαίνει το μικρό μας μυαλουδάκι είτε όχι. Ο καλός Θεός δεν «εργάζεται» με τυχαιότητα, αλλά με αγαθούς σκοπούς και πρόγραμμα διότι «αγαπά όσα εποίησε».