Με την τιμή της βενζίνης να ξεπερνά τα 2 ευρώ ανά λίτρο φθάσαμε όλοι να αστειεύονται και αυτοί που ποστάρουν μπιτόνια τα οποία θυμίζουν τις πανάκριβες τσάντες «Luis Vouitton» ή μπουκαλάκια αρωμάτων με την ετικέτα «eau de gasoline» και αυτοί που κατέχουν σοβαρές κυβερνητικές θέσεις αλλά έχουν χάσει κάθε ίχνος σοβαρότητας ισχυριζόμενοι ότι η μείωση της τιμής της βενζίνης ευνοεί μόνο τους κατόχους αυτοκινήτων Πόρσε. Όρσε!
Δε θα μπω στον πειρασμό να σχολιάσω την επικαιρότητα όπου ο μαύρος χρυσός πληρώνεται σαν καθαρό χρυσάφι και θα επιμείνω και αυτή τη φορά στη γνωστή συνταγή της ιστορικής αναδρομής.
Στην Ελλάδα το εμπόριο της βενζίνης εμφανίστηκε μόλις το 1912 σε πολύ μικρή κλίμακα λόγω των δυσμενών συνθηκών του πολέμου ενώ από το 1920 είχε αλματώδη πρόοδο ακολουθώντας της αθρόα εισαγωγή αυτοκινήτων. Πρώτη εταιρεία που εγκαταστάθηκε ήταν η Standard Oil Co Ltd και ακολούθησαν η Shell Co, η Stean Romana και η Socombel. Από αυτές τη μεγαλύτερη κίνηση είχαν οι δυο πρώτες και η τρίτη δραστηριοποιούνταν κυρίως στη Μακεδονία.
Η εμφάνιση των πρατηρίων βενζίνης οδήγησε στην ανάγκη νομοθετικής ρύθμισης για τον τρόπο λειτουργίας τους, που έγινε με το Διάταγμα της 20ης Αυγούστου 1928 «περί εναποθηκεύσεως βενζίνης εντός πρατηρίων και σταθμών αυτοκινήτων και διαθέσεως ταύτης εις τους καταναλωτάς». Ο τύπος των εγκαθιστάμενων βενζιναντλιών υπόκεινταν στην έγκριση του υπουργείου Συγκοινωνίας (Διεύθυνση Σιδηροδρόμων) το οποίο ευθυνόταν και για την παρακολούθηση της καλής λειτουργίας τον τεχνικό τους έλεγχο.
Στα βενζινοπωλεία του μεσοπολέμου οι αντλίες βενζίνης και ο τρόπος λειτουργίας τους διέφεραν κατά πολύ από τις σημερινές. Η αντλία τοποθετούνταν πάνω από το έδαφος μέσα σε κυλινδρικό περίβλημα. Εκεί υπήρχε ο μηχανισμός ρύθμισης της αντλούμενης ποσότητας της βενζίνης και πάνω από αυτόν τοποθετούνταν το δοχείο παροχής. Το δοχείο αυτό ήταν κατασκευασμένο από γυαλί για να διακρίνεται η στάθμη της βενζίνης και προφυλασσόταν με μεταλλικό πλέγμα για να μην σπάσει. Ο μηχανισμός ρύθμισης αποτελούνταν από μια κατακόρυφη στήλη με κουμπιά, που το καθένα αντιστοιχούσε στις υποδιαιρέσεις του γυάλινου δοχείου και κανόνιζε την ποσότητα της βενζίνης που επρόκειτο να αντληθεί.
Άλλου είδους βενζιναντλία που χρησιμοποιούνταν στο μεσοπόλεμο, ήταν της εταιρείας Shell. Αυτή χρησιμοποιούσε ένα μικρό κιβώτιο το οποίο στην πρόσοψη του είχε δυο οπές στις οποίες εμφανιζόταν αριθμοί που αντιστοιχούσαν στην ποσότητα βενζίνης εκφρασμένη σε γαλόνια. Η δεξιά οπή παρουσίαζε τον αριθμό των υπό χορήγηση γαλονιών και η αριστερή τον αριθμό των χορηγηθέντων. Έτσι αν επρόκειτο να χορηγηθούν 4 γαλόνια ο πωλητής έστρεφε τον κοχλία του κιβωτίου μέχρις ότου η δεξιά οπή εμφανίσει τον αριθμό 4 ενώ η αριστερή εξακολουθούσε να δείχνει 0. Μετά από αυτό άρχιζε η άντληση της βενζίνης και όταν το δοχείο παροχής γέμιζε άδειαζε μέσω ενός σωλήνα προς τον καταναλωτή. Τότε η αριστερή οπή παρουσίαζε τον αριθμό 1 και η δεξιά τον αριθμό 3. Η άντληση συνεχιζόταν μέχρις ότου η δεξιά εμφανίσει τον αριθμό 0 και η αριστερή τον αριθμό 4.
Σε εμποροεπαγγελματικό οδηγό του 1937-38 ως βενζινοπώλες του Κιλκίς καταγράφονται:
«Ρομάνα» Ι. Φωτιάδης
«Σελλ» Αφοί Ψαλλίδα
«Σόκομπελ» Ευθ. Αγάπης
«Σόκονυ» Αφοί Χ’Παύλου
«Στεάουα» Ν. Παναγιώτου
Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής η βενζίνη έγινε σπάνιο είδος και η λιγοστή που υπήρχε πουλιόταν κρυφά. Οι οδηγοί μετέτρεψαν τα βενζινοκίνητα σε ατμοκίνητα (γκαζοζέν) τροποποιώντας το καρμπυρατέρ.
Μετά τον πόλεμο αυξήθηκε ο αριθμός των αυτοκινήτων και φυσικά των πρατηρίων υγρών καυσίμων. Στο αρχείο του ΙΚΑ ως πρατηριούχοι στην πόλη του Κιλκίς καταγράφονται οι Ζήσης Ιωάννης (21ης Ιουνίου 206) και Κοζανίδης Νικόλαος (Αθηνών 2). Στο αρχείο του ΤΕΒΕ οι Αμπατζής Αθανάσιος (21ης Ιουνίου- έτος 1956) και Δαμιανίδου Μαρία (21ης Ιουνίου – έτος 1958). Στο αρχείο του εμποροεπαγγελματικού συλλόγου Κιλκίς οι Τζηρίδης Σωτήριος (21ης Ιουνίου 216 – έτος 1966) και Ιακωβίδου Δέσποινα (Βασ. Γεωργίου 1- έτος 1978).
Από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 εμφανίστηκε η βενζίνη «σούπερ», με την σούπερ 100% να στοιχίζει το 1963 23 δρχ. Αυτή την εποχή άρχισαν να πυκνώνουν και οι διαφημίσεις των διαφόρων εταιρειών για σπέσιαλ βενζίνη με περισσότερα οκτάνια και πλεονεκτήματα όπως η «ευκολωτέρα εκκίνησις», η «αύξησις αποδόσεως εις χιλιόμετρα», η «αύξησις δυνάμεως μηχανής εις ίππους», που επιπλέον ήταν και «αντιεκπυροκροτική». Η BP Ελλάδος μάλιστα από το 1956 διαφήμιζε ότι «ετοποθέτησε εις τα πρατήρια της ειδικώς εκπαιδευθέν προσωπικόν, το οποίον θα παρέχη εις τους αυτοκινητιστάς κάθε εξυπηρέτησιν». Εμείς εδώ στο Κιλκίς δεν διαθέταμε «ειδικώς εκπαιδευθέν προσωπικόν» αλλά οι βενζινοπώλες μας ήταν αρκούντως εξυπηρετικοί και δεν αρνούνταν να πάνε με τις πυτζάμες και τις παντόφλες μέσα στα μαύρα μεσάνυχτα για να εξυπηρετήσουν τον αυτοκινητιστή που το ρεζερβουάρ του είχε αδειάσει. Αν μάλιστα επρόκειτο για παράνομο ζευγαράκι έπρεπε οπωσδήποτε να το εξυπηρετήσουν γιατί οποιαδήποτε αργοπορία επιστροφής ενός εκάστου στη συζυγική εστία προοιωνίζονταν συνέπειες διόλου ευχάριστες…
Σήμερα με τη τιμή της βενζίνης στο Θεό πολλοί φοβούνται ότι θα ξαναζήσουμε σκηνές σαν της Κατοχής. Κάποιοι μάλιστα αστειευόμενοι λένε ότι θα ξαναγυρίσουμε στα κάρα. Να λοιπόν ένα καλό θέμα για την επόμενη ανάρτηση: οι καρ(ρ)αγωγείς. Μπορεί και να φανεί χρήσιμο. Ποτέ δεν ξέρεις…
Περισσότερα άρθρα και φωτογραφίες από το νομό Κιλκίς θα βρείτε στην ιστοσελίδα και στο fb του τεχνικού γραφείου k4s tation.
