Όπως αναφέρει ο Αριστοτέλης στο βιβλίο του «περί ποιητικής» όπου δίνει και τον ορισμό της τραγωδίας, η τραγωδία είναι παιδί του Διθύραμβου.
Ο Διθύραμβος ήταν ένας ύμνος προς τιμήν του θανάτου του Διόνυσου – θεού της αμπέλου- ύμνος από μια συνοδεία ανθρώπων, καθώς οδηγούσε τον ταύρο στο τόπο της θυσίας. Επικεφαλής της συνοδείας ήταν ένας ιερέας - ποιητής που έπαιζε τον αυλό και συγχρόνως αυτοσχεδίαζε στροφές, ενώ στις αυτοσχέδιες στροφές απαντούσε η Διονυσιακή συνοδεία. Έτσι από τον διάλογο μεταξύ ιερέα – ποιητή και της Διονυσιακής συνοδείας γεννήθηκε η τραγωδία, με πρώτο ηθοποιό τον ιερέα ποιητή και χορό τους χορευτές της Διονυσιακής λιτανείας.
Με το πέρασμα του χρόνου η τραγωδία χάνει το θρησκευτικό της βάθος και γίνεται ηρωική. Οι ήρωες αλλάζουν, τα θέματα γίνονται πιο πλούσια, παίρνοντάς τα από τους κύκλους της ιστορίας - Τρωικός κύκλος, Αργοναυτικός, Θηβαϊκός, Αργολικός και Θεογονικός – πήρε και από την παράδοση, από τους μύθους και τη ζωή των βασιλέων συνυφασμένη με τη μοίρα τους και τα πάθη τους. Η τραγωδία πήρε δάνεια και από τη φιλοσοφία «το γνώθι σαυτόν» «το μέτρον πάντων άνθρωπος» «και το μηδέν Άγαν» δηλαδή πρέπει ο άνθρωπος να γνωρίζει πως μέσα στο Σύμπαν - Άπειρο, αυτός είναι μόνο το ένα μόριο του απείρου, ανίκανος να γνωρίζει το όλον.
Επομένως πρέπει να ενεργεί πάντα με μέτρο τον άνθρωπο και να μην κάνει την υπέρβαση. Η υπέρβαση είναι ύβρις και η ύβρις έχει σαν συνέπεια την Νέμεση (τιμωρία). Από τις καλές τέχνες πήρε την απαγγελία, μελωδία, όρχηση, ηθοποιία, και από την ψυχολογία την ικανότητα, να μπορούν οι τραγικοί ήρωες να προκαλούν στους θεατές την συγκινησιακή μέθεξη διαμέσου της δραματικής πράξης τους.
Τα προβλήματα του ανθρώπου είναι ίδια σε όλες τις εποχές και κοινωνίες. Επομένως ο άνθρωπος πρέπει να τα αντιμετωπίζει με σύνεση και να ξέρει ακόμα να αντιμετωπίζει τη ζωή, το γήρας και το θάνατο με ευπρέπεια, να ξέρει να σέβεται το συνάνθρωπο, να τον αγαπά, να είναι δίκαιος με ελεύθερη βούληση, αξιοπρεπής και ανθρωπιστής. Άρα η φιλοσοφία και η ιδεολογία της δραματικής ποίησης είναι ανθρωποκεντρική.
Η τραγωδία τελειοποιήθηκε στην πιο ωραία εποχή, εποχή της Δημοκρατίας, τον 5ο αιώνα, π.χ., τον χρυσούν αιώνα του Περικλή, του μεγαλύτερου πολιτικού της αρχαιότητας, μαθητή των φιλοσόφων Ζήνωνα και Αναξαγόρα. Την εποχή αυτή έχουμε τη μεγαλύτερη πνευματική άνθηση στην Αθήνα, Φειδίας, Ικτίνος, Καλλικράτης, Σοφοκλής υπήρξαν συνεργάτες του Περικλή, που μας παρέδωσαν μια πόλη φωτός, με την Ακρόπολη στολίδι όλου του κόσμου.
Η τραγωδία αυτή την εποχή θεωρήθηκε μάθημα διδασκαλίας και το θέατρο όπου παιζόταν η τραγωδία και κωμωδία επί έξι ημέρες θεωρήθηκε Σχολείο. Γιαυτό και ο Περικλής ψήφισε το Νόμο «θεωρικά» ένα είδος εισιτηρίου, δυο οβολών, για να μπορούν και οι φτωχοί πολίτες να παρακολουθούν τους τραγικούς και κωμικούς αγώνες και να ψηφίζουν τον πρώτο ποιητή…
Η πρώτη προσπάθεια αναβίωσης του αρχαίου δράματος, μετά τα δύσκολα χρόνια, έγινε με την είσοδο του 20ου αιώνα, τότε παίχτηκε η Άλκηστη του Ευριπίδη από το θίασο της Νέας σκηνής, παίχτηκαν κι άλλες τραγωδίες από το κρατικό και βασιλικό θέατρο με σπουδαίους ηθοποιούς – Κοτοπούλη, Παξινού, Βεάκης…Ακολούθησε το 1927, στις Δελφικές γιορτές, ο ποιητής Άγγελος Σικελιανός με τη σύζυγο του Εύα Πάλμερ με το έργο «Προμηθέας Δεσμώτης». Μάλιστα, λέγεται, πως τα ρούχα των ηθοποιών τα ύφανε η Εύα.
Η αξία και γοητεία της τραγικής σκέψης και του τραγικού λόγου βρίσκεται στο ιδεολογικό περιεχόμενο, που κλείνει μέσα του τον ανθρωπισμό, τον οποίον ο Έλληνας ανήγαγε σε «ιδανικό». Ο αρχαίος Έλληνας κλείνει μέσα του την πιο μεγάλη δύναμη, γιατί διαθέτει ελεύθερη ψυχή με την πιο βαθιά παιδεία. Αυτή ορθώνει τον πιο δίκαιο λόγο. Δείτε για παράδειγμα τον Προμηθέα, καρφωμένο στον Καύκασο, να μιλάει με παρρησία στον απεσταλμένο του Δία Ερμή, τον αποκαλεί «δούλο» της εξουσίας υπονοώντας του ότι θα καθαιρεθεί ο Δίας. Ο Προμηθέας δεν φοβάται τον πατέρα των θεών, γιατί έχει ελεύθερη βούληση και είναι γεμάτος αγάπη αφού είναι ευεργέτης των ανθρώπων.
Άλλο παράδειγμα: η Αντιγόνη του Σοφοκλή, δε φοβάται την εξουσία, τον -Κρέοντα βασιλιά δεν πειθαρχεί, αντιτάσσει στο λόγο της εξουσίας το λόγο της ηθικής, της αγάπης και θάβει τον αδελφό της Πολυνείκη. «Δεν γεννήθηκα για να μισώ αλλά για να αγαπώ» απαντά στον Κρέοντα. Το βασίλειο της αγάπης βρίσκεται στις καρδιές των ανθρώπων, η ηθική δεν παραβιάζεται, η αγάπη είναι παράγων ειρήνης, αποτροπής πολέμων… Ας φέρουμε στην μνήμη μας τα λόγια ενός ποιητή που λέει:
Το όνειρο του παιδιού είναι η ειρήνη…
Το όνειρο της μάννας είναι η ειρήνη…
Τα λόγια της αγάπης κάτω από το δένδρο είναι η ειρήνη…
Η ειρήνη που ομορφαίνει τη ζωή μας, την ζωή όλων των ανθρώπων, όπου γης.
Ρίξτε μια ματιά στις εικόνες της Μ. Ανατολής, μίσος, αίμα και βαρβαρότητα γιατί χάθηκε η αγάπη, κυβερνούν τα σύγχρονα όπλα και επικρατεί ο φόβος για την ανεξέλεγκτη εξέλιξη της τεχνολογίας.
