Ευλαβικά τα τέκνα της Μεγαλονήσου που και αυτών η ζωή είναι δεμένη με την ελευθερίαν της Μακεδονίας με δεσμούς αίματος και πόνων έκλιναν το γόνυ μπροστά στο κενοτάφιον εκείνο που σημαίνει χιλιάδες νεκρά Κρητικόπουλα.
Από της 6ης πρωινής ώρας εις τον σιδηροδρομικόν σταθμόν της πόλεώς μας ήρχισε συγκεντρούμενον παν ό,τι εκλεκτόν έχει να επιδείξη η παρ’ ημίν παροικία. Ένας παλιός πια μαχητής φέρων το γραφικόν κρητικόν ένδυμα κρατεί την πανώρηα σημαία της αδελφότητος προκαλεί δε τον θαυμασμόν πάντων.
Η ΕΚΚΙΝΗΣΙΣ
Την 7ην ώραν αποφασίζεται η εκκίνησις. Το πρώτο μέρος του καλοκαταρτισμένου προγράμματος αρχίζει στη Δοϊράνη όπου ο σεβασμιότατος μητροπολίτης Πολιανής Φώτιος δέεται επάνω σε δυο αδελφωμένες τάξεις υπέρ αναπαύσεως των ψυχών των εν αυτοίς κοιμωμένων τον ατάραχον και ήρεμον αιώνιόν των ύπνον του δικαίου.
ΕΝΤΕΥΘΕΝ ΕΞΕΚΙΝΗΣΕΝ…
Το τραίνο πάλι ξεκινά για να σταματήσει αργά - αργά προς το σημείον της δόξης και του θανάτου της κρητικής μεραρχίας. Ρίγη ενθουσιασμού και συγκινήσεως νοιώθουν οι υπερχίλιοι εκδρομείς. Ο γενικός γραμματέας της κρητικής αδελφότητος Ν. Σήφακας ενώ οι παρατεταγμένοι οπλίται παρουσιάζουν όπλα δείχνει μια πλάκα που αιώνια θα μείνει στην ιστορία αναφωνών: «Εντεύθεν εξεκίνησεν η μεραρχία Κρήτης την 5ην Σεπτεμβρίου 1918 προς την Δόξαν και τον Θάνατον». Πολλά μάτια δακρύζουν.
ΑΚΙΝΤΖΑΛΙ…
Σ’ αυτό εδώ το χωριό που έχει λησμονηθεί πια σήμερα ένα πανύψηλο μαρμάρινο μνημείο υψώνεται και διηγείται την ιστορία που εγγράφηκε με αίμα. Είναι το μνημείο των Κρητών το οποίο η Παγκρήτιος Αδελφότης κατόπιν πολλών μόχθων ανήγειρε προς τιμήν των νεκρών Κρητών.
Η γενόμενη υποδοχή εις τους εκδρομείς είναι αποθεωτική. Ολόκληρον το χωρίον με τους ευσταλείς προσκόπους του επικεφαλής έχει παραταχθή προ του ιστορικού από της σήμερον μνημείου τούτου.
Αι σάλπιγγες ηχούν και πάλιν για να αρχίση η επιμνημόσυνος δέησις.
Η κατάθεσις των υπερτριάκοντα πλουσίων στεφάνων όλων σχεδόν των οργανώσεων και σωμάτων εν οις και ο τοιούτος του αρχηγού της επαναστάσεως Κονδύλη υπερέβη πάσαν προσδοκίαν και μεγαλοπρέπειαν. Τα πάντα εκινηματογραφήθησαν παρά του γνωστού οπερατέρ Κομωνάκη.
