Αυτή είναι πρώτη ερώτηση που θα πρέπει να απαντήσουμε για να μπορέσουμε να κάνουμε έναν μακρόπνοο σχεδιασμό που θα 'ξεβαλτώσει' την Ελλάδα και θα της δώσει αναπτυξιακή προοπτική.Και η απάντηση είναι σαφής και ξεκάθαρη: Όχι.
Έχει τη δυνατότητα η Ελλάδα και η Ευρώπη να προσπαθήσει να αντιμετωπίσει το υπάρχον χρέος δίχως καμία ρύθμιση;
Θα μπορούσε να δοθεί χρόνος για μια τέτοια προσπάθεια, κυνηγώντας, εν τοις πράγμασι, ένα μικρό οικονομικό θαύμα. Και λέω θα μπορούσε, υποθέτοντας πως η υπόλοιπη Ευρώπη θα δύνατο να διατηρήσει μία οικονομική σταθερότητα που θα της έδινε τη δυνατότητα παρέμβασης σε κάθε οικονομικό σκόπελο της Ελλάδας, ανά πάσα στιγμή και σε όποια κατεύθυνση. Η εξέλιξη με την Ιταλία δεν αφήνει πλέον χώρο και χρόνο για πειραματισμούς. Η Ευρώπη μπορεί να πειραματιστεί με την Ελλάδα, την Ιρλανδία ή την Πορτογαλία, που κατέχουν το 6,5% του ευρωπαϊκού χρέους· Όχι όμως με την Ισπανία ή την Ιταλία του 20%. Θα πρέπει τάχιστα να γίνει αποδεκτή η μη βιωσιμότητα του Ελληνικού χρέους και να σχεδιαστεί η λύση που θα κρατήσει τη χώρα μας μακριά από την πραγματική χρεοκοπία.
Υπάρχει σχέδιο; Και αν ναι, ποιο είναι αυτό (plan B); ....
Η λιγότερο ανώδυνη και περισσότερο αποτελεσματική λύση για τη χώρα μας είναι η επαναγορά ομολόγων (χρέους) από τη δευτερογενή αγορά. Η ελληνική Κυβέρνηση, με χρήματα που θα της χορηγηθούν από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Χρηματοοικονομικής Στήριξης (EFSF), θα αγοράσει από τη δευτερογενή αγορά (Τράπεζες, Ασφαλιστικά Ταμεία, θεσμικούς επενδυτές) κρατικά ελληνικά ομόλογα με πολύ σημαντική έκπτωση (discount). Εκτιμάται discount της τάξεως του 50% με στόχο να μειωθεί ο λόγος του ελληνικού χρέους προς το ΑΕΠ από το σημερινό 150% σε ποσοστό 120%. Αυτό σημαίνει μείωση κατά 70 δις ευρώ, άρα θα εξαγορασθούν ομόλογα ονομαστικής αξίας 140 δις ευρώ. Σε συνδυασμό με τις προβλεπόμενες από το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεις θα κατεβάσει το χρέος στο 100% του ΑΕΠ [Πληροφορίες από Γιάννη Κουτσομύτη]
Ποιο το ρίσκο;
Δύο είναι τα βασικά προβλήματα που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν:
1) Το πρώτο είναι τεχνοκρατικής φύσεως και θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με σωστό οικονομικό σχεδιασμό. Αυτό αφορά στο discount, το οποίο θα είναι επώδυνο για τις τράπεζες και τα ασφαλιστικά ταμεία. Τα χαρτοφυλάκια των Τραπεζών, των Ασφαλιστικών Ταμείων και των λοιπών θεσμικών επενδυτών θα υποστούν σοβαρότατες ζημίες, καθώς είναι ευνόητο ότι για να έχει επιτυχία αυτό το σχέδιο δεν αρκεί η εθελοντική πώληση με discount. Θα χρειασθεί και υποχρεωτική πώληση και θα αναγκαστούν οι προαναφερόμενοι να εγγράψουν πολύ μεγάλες ζημίες.
Όποιες και αν είναι οι κεφαλαιακές επιπτώσεις στις τράπεζες, με τον ένα ή άλλο τρόπο είναι αντιμετωπίσιμες. Αυτό που αποτελεί τεράστιο πρόβλημα, είναι ότι οι εγγυήσεις στην ΕΚΤ των τραπεζών ύψους 141 δις ευρώ μπορεί να καταπέσουν, αν η χώρα βαθμολογηθεί με selective default. Σε μια τέτοια περίπτωση θα καταπέσουν 54 δις ευρώ ομολόγων και 60 δις ευρώ εγγυήσεων του ελληνικού δημοσίου και οι εκδόσεις των τραπεζών δηλαδή 141 δις ευρώ.
Κατ΄ ουσία θα καταρρεύσει η ρευστότητα των ελληνικών τραπεζών.
Οι τράπεζες σε συνεργασία με την ΤτΕ φέρεται να εκπονούν σχέδια σε περίπτωση που εκδηλωθεί ένα τέτοιο ακραίο και συνάμα ρεαλιστικό ενδεχόμενο.
Τα πιθανά σενάρια είναι
α)η ΕΚΤ να συνεχίσει να δέχεται τις εγγυήσεις που έχουν καταπέσει αλλά το θεσμικό πλαίσιο δεν το επιτρέπει
β) να δημιουργηθεί ένας έκτακτος μηχανισμός με την στήριξη του EFSF που θα στηρίξει την ρευστότητα των τραπεζών
γ) οι τράπεζες με την ΤτΕ να ζητήσουν την ενεργοποίηση του ELA το Emergency Liquidity Assistance δηλαδή του έκτακτου μηχανισμού παροχής βοήθειας από την ΤτΕ η οποία θα αποδέχεται τα μη αποδεκτά στοιχεία της ΕΚΤ [πληροφορίες από bankingnews]
Eδώ, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι ο Τρισέ δήλωσε πως η ΕΚΤ θα εξακολουθήσει να δέχεται τα ελληνικά ομόλογα, ως εγγύηση για τη χορήγηση δανείων στις τράπεζες, ακόμη και σε καθεστώς selective default.
Στο ζήτημα των ασφαλιστικών ταμείων θα πρέπει να υπάρξει μία διαφορετική ρύθμιση που να διασφαλίσει τη βιωσιμότητά τους, καθότι το μεγαλύτερο ασφαλιστικό ταμείο της χώρας μας, το ΙΚΑ, υπό τις παρούσες συνθήκες, συντηρείται μετά βίας. Η μείωση των αποθεματικών του θα πρέπει να υπερκαλυφθεί, αλλιώς θα αδυνατεί να πληρώσει μισθούς και συντάξεις. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με τα υπόλοιπα ταμεία της χώρας.
2) Το δεύτερο πρόβλημα είναι πολιτικής φύσεως και συνιστά την πλήρη αποσαφήνιση ολόκληρου του σχεδίου στον ελληνικό λαό, από το σύνολο του πολιτικού κόσμου, τούτως ώστε να μη δημιουργηθεί πανικός, ο οποίος θα οδηγήσει τη χώρα μας σε ένα ξαφνικό bank run (μαζική απόσυρση καταθέσεων) και κατ´ επέκταση σε χρεοκοπία. Η κυβέρνηση, τα κόμματα της αντιπολίτευσης, τα ΜΜΕ αλλά και οι opinion leaders του διαδικτύου, θα πρέπει να κατανοήσουν την κρισιμότητα της κατάστασης, να εξηγήσουν με ψυχραιμία και νηφαλιότητα το πλάνο και να συγκρατήσουν τον ελληνικό λαό από ακραίες σκέψεις, πράξεις και συμπεριφορές, που θα είναι μετά βεβαιότητας καταστροφικές για την Ελλάδα. Είναι η πρώτη φορά που θα πρέπει να επιδείξουμε ως λαός πλήρη ωριμότητα, μειλίχια ψυχραιμία και απόλυτη συνοχή.
Η απόφαση αυτή της Ευρώπης, αν τελικά τεθεί σε ισχύ, θα είναι ένα ακόμη τεχνοκρατικό φιλί της ζωής ή μία τολμηρή πολιτική απόφαση που θα δώσει τέλος στο ζήτημα χρεοκοπίας της Ελλάδος;
Πιθανώς η Le Monde βιάστηκε να χαρακτηρίσει τους ευρωπαίους πολιτικούς παιδάκια και η ελληνική κοινωνία να τους συγκρίνει με τον Σιράκ, τον Κολ, τον Σρέντερ ή τον Μιτεράν και να συμπεράνει έλλειμμα ηγεσίας. Η Ευρώπη, για πρώτη φορά φαίνεται να τολμά με πολιτικούς όρους καις συγκρούεται με τις αγορές. Η επαναγορά ομολόγων θα αξιολογηθεί από τους οίκους αξιολόγησης ως επιλεκτική χρεοκοπία. Αυτό σημαίνει πως τα ελληνικά ομόλογα θα χάσουν κάθε αξία και θα παυθεί η δυνατότητα συναλλαγής με την ΕΚΤ. Είναι η στιγμή που η Ευρώπη, διά της ΕΚΤ, θα κληθεί να παρακάμψει την οικονομική νομιμότητα, ώστε να συνεχίσει να δέχεται τα ελληνικά ομόλογα, θεωρώντας την απόφαση των αγορών εικονική και αναστρέψιμη. Θυμίζουμε πως κάτι τέτοιο συνέβη και με την Ουρουγουάη, η οποία αξιολογήθηκε από τους οίκους ως D(efault) και επέστρεψε σε CCC εντός 45 ημερών.
Μπορεί η Ελλάδα να τα καταφέρει;
Η Ελλάδα θα πρέπει να κινηθεί με αποφασιστικότητα και τόλμη στις αποκρατικοποιήσεις. Εδώ θα πρέπει να γίνει αντιληπτό πως το βασικό ζητούμενο δεν είναι τα έσοδα των 50 δις (αρκετά φιλόδοξος στόχος). Εν προκειμένω, το βασικό ζητούμενο είναι η ανταγωνιστικότητα, η αύξηση της παραγωγικότητας, η καταπολέμηση της διαφθοράς σε προμήθειες, προσωπικό, διοίκηση. Κατ᾽ αυτόν τον τρόπο απελευθερώνεται ενέργεια που δύναται να δημιουργήσει επανεκκίνηση της ελληνικής οικονομίας (επικαλούμενες επανεκινήσεις τύπου Ζαππείου II από τη Ν.Δ., με μείωση των φόρων χωρίς μείωση των δαπανών (δηλ συντάξεων, μισθών & απολύσεων) προσθέτουν άλλον ένα αστικό μύθο στην πλούσια ελληνική συλλογή των τελευταίων δύο ετών, που δημιούργησε το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης).
Η Ελλάδα μπορεί να πετύχει πρωτογενές πλεόνασμα (υπολογίζεται στα τέλη του 2012) αλλά και θετικό πρόσημο ανάπτυξης, το οποίο υπερβαίνοντας το 2,5%, μπορεί να λειτουργήσει ως ατμομηχανή και να οδηγήσει τη χώρα μας στην πολυπόθητη οικονομική ευημερία.
Αν συνοψίσω την παραπάνω ανάλυση σε τρεις λέξεις, αυτές θα είναι:
ΣΧΕΔΙΟ, ΨΥΧΡΑΙΜΙΑ, ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ.
- Το σχέδιο διαφαίνεται πως υπάρχει.
- Η ψυχραιμία αποτελεί προϋπόθεση για την επίτευξη του στόχου.
- Η αποφασιστικότητα απαιτεί πολιτική βούληση.
Ένα είναι βέβαιο. Η κατάσταση είναι ακόμη στα χέρια μας. Ας την εκμεταλλευτούμε κατά τον πλέον δόκιμο τρόπο, καταρχάς με όρους επιβίωσης και -εν συνεχεία- ευημερίας.
Υ.γ.: Το παρόν άρθρο γράφτηκε στις 14/07. Μέχρι τούτη τη στιγμή, δεν έχει εκπονηθεί κάποιο σχέδιο σωτηρίας της Ελλάδος.
