Οδηγός είναι για τον νέο υπουργό Δικαιοσύνης, Γιώργο Φλωρίδη, που συνεπικουρείται στο δύσκολο έργο του από τον υφυπουργό Γιάννη Μπούγα, ο μπλε φάκελος με τις προτεραιότητες που έθεσε ο πρωθυπουργός.

Τι λέει ο μπλε φάκελος; Οτι η νέα πολιτική ηγεσία οφείλει μέσα σε σύντομο χρόνο να οργανώσει το χάος των δικαστικών καθυστερήσεων στην έκδοση των αποφάσεων. Δηλαδή να έχει ο πολίτης, ο επιχειρηματίας, ο επενδυτής απόφαση –κατ’ αρχάς στα αστικά δικαστήρια– τελεσίδικη μέσα σε δύο χρόνια. Σήμερα η κατάσταση είναι τέτοια, που τα δύο χρόνια φαντάζουν για χιλιάδες υποθέσεις και δικαστικές διαδικασίες ως όνειρο θερινής νυκτός.

Επίσης στον μπλε φάκελο περιγράφονται οι άμεσες προτεραιότητες της κυβέρνησης για τη βελτίωση των συνθηκών απονομής της δικαιοσύνης, τη λήψη πρακτικών και ρεαλιστικών μέτρων άμεσης απόδοσης, καθώς και τα μέτρα για την εντατικοποίηση της τεχνολογικής αναβάθμισης διαφόρων δικαστικών –και όχι μόνον– υπηρεσιών.

Τα προβλήματα της Δικαιοσύνης, εκτός του ότι επηρεάζουν καθοριστικά σημαντικούς τομείς της κοινωνικής και οικονομικής μας ζωής, αντανακλούν άμεσα και στη ροή των κεφαλαίων από το Ταμείο Ανάκαμψης. Από πού, λοιπόν, θα ξεκινήσει η νέα πολιτική ηγεσία;

Η δυσκολία με τις αλλαγές τις οποίες θα επιχειρήσουν οι Φλωρίδης και Μπούγας συναρτάται και με κάτι ακόμη, που παρατήρησε εύστοχα ο υπουργός. Οτι δηλαδή, κάτω από την πολιτική ηγεσία του υπουργείου, σε αντίθεση με άλλα υπουργεία, δεν υπάρχει μια διοικητική δομή, αλλά μια ανεξάρτητη δικαστική λειτουργία.

Σε κάθε περίπτωση, η νέα ηγεσία προσανατολισμένη στη λήψη άμεσων πρακτικών και νομοθετικών μέτρων, αναμένεται να κινηθεί για ορισμένα από αυτά, όχι για όλα, με τη λογική ότι «στη βράση κολλάει το σίδερο».

Θα επιχειρηθούν σε σύντομο χρόνο συνδυαστικά μέτρα, που θα επιφέρουν αλλαγές στον τρόπο που δικάζονται οι αστικές υποθέσεις, με στόχο να έχουν άμεση αντανάκλαση στην οικονομία, στις επενδύσεις και πρωτίστως στην απορρόφηση κεφαλαίων από ευρωπαϊκούς πόρους και το Ταμείο Ανάκαμψης. Ο στόχος αυτός θα επιδιωχθεί με σοβαρές αλλαγές στον κώδικα της Πολιτικής Δικονομίας, προκειμένου να εκδίδονται οι αποφάσεις σε χρόνο σύντομο. Πέραν των αλλαγών αυτών, θα υπάρξει και μια βαθιά τομή –θεσμικού τύπου– μέσα στη Δικαιοσύνη.

Αναβάθμιση

Ποια θα είναι αυτή; Οι ειρηνοδίκες, που αυτή τη στιγμή αποτελούν το ένα τρίτο του δικαστικού σώματος, 960 συνολικά, και δικάζουν απλές υποθέσεις, στο εξής θα αναλάβουν νέα σοβαρά δικαστικά καθήκοντα. Θα υπάρξει ρύθμιση, ώστε στα ειρηνοδικεία να δικάζονται στο εξής χιλιάδες υποθέσεις σοβαρότερες, καθώς εκεί θα υπάγονται υποθέσεις για σημαντικά χρηματικά ποσά, ενώ παράλληλα οι ειρηνοδίκες θα αναλάβουν την επίλυση και άλλων διαφορών, όπως για παράδειγμα οι οικογενειακές και άλλες, ώστε να ελαφρυνθεί η πολιτική δικαιοσύνη από τον όγκο των χιλιάδων υποθέσεων και να επικεντρωθεί σε εκείνες με σοβαρό κοινωνικό και κυρίως οικονομικό αντίκτυπο.

Μια ακόμη αλλαγή που θα βελτιώσει τους χρόνους και τη λειτουργία του δικαστικού συστήματος είναι η τομή που ακούει στο όνομα «δικαστικός Καλλικράτης». Η αλλαγή θα σηματοδοτήσει ενίσχυση των «μεσαίων» δικαστηρίων της επαρχίας, στις μεγάλες επαρχιακές πόλεις, όπου θα συγκεντρωθούν οι δικαστές από μικρότερες δικαστικές μονάδες, χωρίς να κλείσουν όμως μικρά δικαστήρια. Παράδειγμα: στην Πάτρα θα υπηρετούν όλοι οι δικαστές που σήμερα είναι στα Καλάβρυτα, στο Αίγιο και αλλού και στα μικρά αυτά δικαστήρια θα πηγαίνουν μία η δύο φορές τον μήνα για να δικάζουν όσες υποθέσεις χρειάζεται.

Kαι κάτι ακόμη που εμφανίζεται ως άμεσο. Η νέα πολιτική ηγεσία του υπουργείου σκέπτεται σοβαρά να αυξηθεί το ωράριο των δικαστηρίων. Από τις 3 μ.μ. που είναι σήμερα να πάει στις 5 μ.μ. Το μέτρο αυτό, που έχει συζητηθεί άπειρες φορές στο παρελθόν, αλλά ουδέποτε υλοποιήθηκε, εκτιμάται ότι θα οδηγήσει σε εκδίκαση περισσότερων υποθέσεων. Αλλωστε η κατάσταση που υπάρχει σήμερα, τα δικαστήρια να ξεκινούν στις 9 ή 9.30, να διακόπτουν μία ώρα το μεσημέρι και να κλείνουν στις 3, τα λέει όλα.

Διερμηνείς

Πάντως, τα προβλήματα είναι τόσα πολλά, που θα αναφερθεί ένα ακόμη που απασχολεί ήδη σοβαρά τις εισαγγελικές αρχές και θέλει άμεση λύση από το υπουργείο. Το πρόβλημα σχετίζεται με την έλλειψη διερμηνέων, για να μεταφράζουν τα δικαστικά έγγραφα όταν υπάρχουν αιτήματα δικαστικής συνδρομής με αλλοδαπές δικαστικές αρχές –και υπάρχουν πολλά– ή να διευκολύνουν την αξιοποίηση εγγράφων που αποστέλλονται από το εξωτερικό για σωρεία υποθέσεων. Και βέβαια να μεταφράζουν σε δίκες όπου οι κατηγορούμενοι είναι αλλοδαποί. Οι καθυστερήσεις που προκαλούνται σε δίκες και κυρίως σε δικαστικές έρευνες από τις ελλείψεις διερμηνέων είναι απίστευτες. Ενα μόνον παράδειγμα: για την υπόθεση των παρακολουθήσεων που ερευνάται από την Εισαγγελία δεν υπήρχε μεταφραστής, το πρόβλημα είναι μόνιμο, και για να σταλούν τα αιτήματα δικαστικής συνδρομής χρειάστηκε πριν από μήνες να ληφθεί ειδική άδεια και να κάνει τη μετάφραση στα αγγλικά δικαστικός με επάρκεια στη συγκεκριμένη γλώσσα! Γι’ αυτό, η νέα πολιτική ηγεσία του υπουργείου στη νέα κυβερνητική θητεία έχει να κάνει πολλά…

Ο μπλε φάκελος για τη Δικαιοσύνη

• Επιτάχυνση χρόνου απονομής δικαιοσύνης στον ευρωπαϊκό μέσο όρο (από 400 έως 500 μέρες) και επίσπευση εκκαθάρισης των εκκρεμών υποθέσεων στη διοικητική, πολιτική και ποινική Δικαιοσύνη.
• Ψηφιακή στρατηγική για τη Δικαιοσύνη. Μέχρι το 2025 θα έχουν ολοκληρωθεί τα έργα του Ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης δικαστικών υποθέσεων για την ποινική, πολιτική και διοικητική Δικαιοσύνη, της αναμόρφωσης του εθνικού ποινικού μητρώου και του Ολοκληρωμένου πληροφοριακού συστήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
• Ψηφιοποίηση εντύπων αρχείων και δεδομένων δικαστηρίων. Ενα ακόμη εμβληματικό έργο για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της Δικαιοσύνης, το οποίο χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης και αφορά την ψηφιοποίηση των αρχείων 368 δικαστηρίων και εισαγγελιών του κράτους.
• Νέος δικαστικός χάρτης στη διοικητική, αστική και ποινική Δικαιοσύνη. Στόχος μας είναι να σταματήσουν οι αδικαιολόγητες καθυστερήσεις στην απονομή δικαίου. Η σχεδιαζόμενη αναθεώρηση του δικαστικού χάρτη αναμένεται να συμβάλει σε μία ορθολογική γεωγραφική ανακατανομή των δικαστηρίων.
• Αναβάθμιση των κτιριακών υποδομών της Δικαιοσύνης σε 15 πόλεις της Ελλάδας, νέο Πρωτοδικείο στην Αθήνα.
• Ενίσχυση στο ανθρώπινο δυναμικό: αναβάθμιση Εθνικής Σχολής Δικαστών, σύνδεση προαγωγής με αξιολόγηση και επιμόρφωση.
• Επιλογή, κατάρτιση και επιμόρφωση των δικαστικών υπαλλήλων στην Εθνική Σχολή Δικαστικών Λειτουργών: έναρξη λειτουργίας του νέου τμήματος ΕΣΔΙ (γ΄ τρίμηνο 2023).
• Δικαστική Αστυνομία. Εναρξη διαγωνιστικής διαδικασίας πρόσληψης προσωπικού (γ΄ τρίμηνο 2023). Ολοκλήρωση διαδικασιών στελέχωσης της δικαστικής αστυνομίας (γ΄ τρίμηνο 2023). Εναρξη λειτουργίας της δικαστικής αστυνομίας σε κεντρικό και περιφερειακό επίπεδο (δ΄ τρίμηνο 2023).
• Ενίσχυση του θεσμού της Διαμεσολάβησης.
• Εργαλείο επιδόσεων του δικαστικού συστήματος.
• Ειδικό ποινικό μητρώο για αδικήματα σεξουαλικής βίας κατά ανηλίκων για προσωπικό που απασχολείται επαγγελματικά ή εθελοντικά σε υπηρεσίες με καθημερινή επαφή με παιδιά. Εντός του 2023 δημιουργείται βάση δεδομένων, η οποία παρέχει περαιτέρω εγγυήσεις προστασίας της ανηλικότητας, σε δημόσιους ή ιδιωτικούς φορείς που το αντικείμενό τους άπτεται της προστασίας, φροντίδας, περίθαλψης και εκπαίδευσης των ανηλίκων.
• Αναδιάρθρωση και αναδιοργάνωση εταιρειών προστασίας ανηλίκων, «Σπιτιών του παιδιού», υπηρεσιών επιμελητών ανηλίκων και των ιατροδικαστικών υπηρεσιών του υπουργείου Δικαιοσύνης. Ψήφιση του νόμου. Εναρξη των διαδικασιών προσλήψεων προσωπικού, κατ’ εφαρμογή των διατάξεων του κειμένου του νέου νομοθετήματος (δ΄ τρίμηνο 2023).
• Εφαρμογή της κοινωφελούς εργασίας.
• Πρόληψη της νεανικής παραβατικότητας στο πλαίσιο του προγράμματος «Ανθρώπινα δικαιώματα CRC-1».
• Πρωτόκολλα και οδηγοί για τα δικαιώματα των ανήλικων παραβατών.
• Εκσυγχρονισμός θεσμικού πλαισίου για ενέχυρα επί κινητών απαιτήσεων και άλλων δικαιωμάτων.
• Μεταρρύθμιση θεσμικού πλαισίου Ταμείου Χρηματοδότησης Δικαστικών Κτιρίων.
• Υλοποίηση εθνικού στρατηγικού σχεδίου για την καταπολέμηση της διαφθοράς.