Το κείμενο σε όλη του την έκταση διέχεται από επισταμένη γνώση των αρχών της πολιτικής επιστήμης τόσο στην κλασική και μεσαιωνική όσο και στη νεότερη έκφρασή της. Ο συγγραφέας σε κάθε του επιχειρηματολογικό βήμα δείχνει την ξεκάθαρη αποτύπωση του τί είναι πολιτική επιστήμη ή φιλοσοφία και πώς αυτή διαφοροποιείται από την πολιτική μεθοδολογία.
Ο κεντρικός στόχος του είναι να καταδείξει ότι υπάρχουν δύο βασικά είδη ηγεσίας, η «ήπια» ή «σκληρή», ή αλλιώς η «επιτυχημένη» ή «αποτυχημένη» ηγεσία, αλλά και να αναλύσει διεξοδικά τις εμπράγματες παραμέτρους αυτής της διάκρισης. Στο πρώτο μισό του έργου η έρευνα εγκύπτει στη σκέψη του Άραβα ιστορικού Ibn al-Ṭiqṭaqā. Εδώ διαπιστώνεται η ύπαρξη αυτού του διπόλου «ήπια» και «σκληρή» ισχύς τόσο σε παραδείγματα από την ιστορία του πρώιμου Ισλάμ όσο και σε άλλα μη δυτικά πολιτισμικά περιβάλλοντα (Μογγολία κτλ.). Επίσης, δίδεται έμφαση στον άμεσο συσχετισμό αυτών των διαπιστώσεων με τη σκέψη του Machiavelli και στην εμφατική αποδοχή εκ μέρους του αυτής της καθοριστικής διάκρισης στο χώρο της πολιτικής φιλοσοφίας. Τις περισσότερες φορές η άσκηση της ήπιας ισχύος, όπως για παράδειγμα η εξαγωγή πολιτισμικών αγαθών και προϊόντων, οδηγεί σε ασφαλέστερα, διαρκέστερα και πιο ευεργετικά αποτελέσματα καθυπόταξης παρά η σκληρή ισχύς που πραγματώνεται με την απροκάλυπτη χρήση βίας. Αυτό συνάγεται και στο δεύτερο μισό του βιβλίου που επικεντρώνεται στη σκέψη ιστορικού και πολιτικού θεωρητικού της μεσαιωνικής Ινδίας, Żiyā' al-Dīn Baranī, για την αποτυχημένη διακυβέρνηση του Σουλτάνου του Δελχί Muḥammad b. Tughluq. Εδώ καθίσταται σαφές ότι η εφαρμογή της σκληρής ηγεσίας μέσω της χρήσης άμεσης βίας και εξαναγκασμού υποδηλώνει απώλεια της αίσθησης του μέτρου από τον κυρίαρχο αντιπρόσωπο και εξώθηση της πολιτικής κοινότητας σε συνθήκη αβεβαιότητας και διάλυσης. Αυτή η σχέση άρχοντος και αρχόμενου μέρους δεν μπορεί να είναι κάθετη υπό την ισχύ του σκληρού καταναγκασμού, αλλά μια ήπια διακυβέρνηση υπό την ορθολογική διαλεκτική σχέση κυρίαρχου αντιπροσώπου και πολιτικής κοινότητας.
Συμπερασματικά, μπορούμε ν' αποφανθούμε ότι το εν λόγω ερευνητικό εγχείρημα με την ενδελεχή αποδεικτική του αυτοτέλεια αφήνει απόλυτα ικανοποιημένο τον εξειδικευμένο γνώστη της πολιτικής σκέψης ή φιλοσοφίας αλλά και τον απλό αναγνώστη, ο οποίος αποκομίζει πολλά περισσότερα από τον πολλά υποσχόμενο τίτλο. Η έρευνα εδράζεται πάνω σε πρωτογενείς πηγές, οι οποίες -εκτός από τον Ηγεμόνα του Machiavelli- δεν είναι ούτε ευρέως γνωστές ούτε εύκολα προσβάσιμες στο ελληνόφωνο κοινό, κάτι που καθιστά ακόμα μεγαλύτερη την αξία της. Σ' αυτό το σημείο θέλω ιδιαίτερα να σταθώ στην πρωτοτυπία αυτού του ερευνητικού πονήματος. Ο Βασίλειος Σύρος προβαίνει σε μια εξαιρετική ανατομία των κειμένων αναφοράς και κατορθώνει να αναμετρηθεί μαζί τους αλλά και να μας προσφέρει μια εμβριθή ανάλυση των εμφανών αλλά και υπόρρητων σημάνσεών τους. Επιπρόσθετα, ως ερευνητής διεθνούς εμβέλειας ο συγγραφέας «συζητά» πάνω στις θιγόμενες θεματικές επί ίσοις όροις με αναγνωρισμένους μελετητές πρώτης γραμμής εξελίσσοντας την ερευνητική διεργασία αλλά και ασκώντας εποικοδομητική κριτική σε οποιαδήποτε ασυνέπεια ή αναντιστοιχία.
Ο Βασίλειος Σύρος επισκέφτηκε το Κιλκίς τον Αύγουστο του 2021 για μια σειρά διαλέξεων στο Πολυεθνικό Κέντρο Εκπαίδευσης Επιχειρήσεων Υποστήριξης Ειρήνης (ΠΚΕΕΥΕ) στο πλαίσιο ενός πρωτοποριακού Σχολείου Προστασίας Πολιτισμικής Κληρονομιάς το οποίο διοργανώθηκε σε συνεργασία με τον ΟΑΣΕ. Ευελπιστούμε ότι η πρόσφατη επίσκεψη του κου Σύρου στο Κιλκίς θα αποτελέσει την αφετηρία μιας μακρόχρονης και γόνιμης συνεργασίας της πόλης του νομού μας με αυτόν τον τόσο επιφανή Έλληνα επιστήμονα του εξωτερικού.
Ηλίας Βαβούρας,
Διδάκτωρ Φιλοσοφίας Α.Π.Θ.
