με επικεφαλής πολλούς των τιμιωτάτων Ιερέων, Ιερομονάχων και Ιεροδιακόνων της Μητροπόλεώς μας…
μας περιέβαλαν και συνείργησαν στη λατρευτική μας συναναφορά προς τον λατρευόμενο Θεό, το συνεορτάζον φιλανθρώπως και εορταζόμενο κατά το συναξάρι Πανάγιο Πνεύμα, “τον άλλον Παράκλητον”, χάρη στον οποίο αξιούμεθα να έχουμε κι εμείς οι σημερινοί “Παράκλητον προς τον Πατέρα (τον) Κύριον ημών Ιησούν Χριστόν”.
Ήταν ο πανηγυρικός μεθέορτος Εσπερινός, το εσπέρας της Κυριακής της Πεντηκοστής, στον πανηγυρίζοντα περικαλλέστατο Ναό της Αγίας Τριάδος Πολυκάστρου.
Ήταν άλλη μια εικόνα ―δεν μπορώ να το γνωρίζω πόσο αξιόπιστη κατά Θεόν― της Εκκλησίας του Θεού της παροικούσης και σ᾽ αυτόν τον τόπο των μεταβατικών οικονομικών και δημογραφικών εξελίξεων της πατρίδος μας, όπως τόσες και τόσες ιστορήσεις του γεγονότος της Εκκλησίας, ανά την πατρίδα μας και σε όλη την Ορθοδοξία.
Λαμπροί χορωδοί αφύπνιζαν το λατρευτικό ήθος, όπως πρωτίστως η εσπέρια εορταστική πανήγυρις, η συλλογική αυτή ιεροπρεπής σύναξη, με επίκεντρο τον αόρατο και απερίγραπτο Τριαδικό Θεό, τον καρδιακώς παρά πάντων λατρευόμενο και θεατώς εν εικόνι προσκυνούμενο σε μιάν απομίμηση της ιστορικής εικόνος της Αγίας Τριάδος που μετέφεραν οι πρώτοι πρόσφυγες του Πολυκάστρου πριν από μια 100ετία και σήμερα ευρίσκεται στη γειτονική Μητρόπολη.
ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΕΟΡΤΑΣΜΟΥ
Κήρυξα δι᾽ ολίγων, αφορμώμενος από τα γνωστότερα υμνολογικά ακούσματα: «Πάντα χορηγεί το Πνεύμα το άγιον, βρύει προφητείας, ιερέας τελειοί, αγραμμάτους σοφίαν εδίδαξεν, αλιείς θεολόγους ανέδειξεν, όλον συγκροτεί τον θεσμόν της Εκκλησίας, Ομοούσιε και Ομόθρονε τω Πατρί και τω Υιώ, Παράκλητε, δόξα σοι».
Επικαλέστηκα ειδικά τον ρητορικό ιερό Χρυσόστομο, περιεκτικά αναφερόμενος και στην συνολική Αγιοπνευματική θεολογία της Εκκλησίας μας, από την άποψη των θεοποιών ενεργειών και των ενεργουμένων και ενεργημάτων του Αγίου Πνεύματος: προφήτες και προφητεία στην Παλαιά Διαθήκη, απόστολοι και αποστολική εξάπλωση στην Καινή Διαθήκη, αρχιερείς με ιερείς με την ιερατεία και την ποιμαντική τόσων αιώνων.
Η ιστορική διαχρονία της Εκκλησίας ―είπα― καταγράφεται ως έργο ανθρώπων από την ενανθρώπινη γνώση και μάλιστα καταγράφονται οι πλείονες αστοχίες και αμαρτίες των ανθρώπων (τεκμαρτές είτε φαντασιωμένες), σαν αιτιολογία της δυσπιστίας και απιστίας του ευρύτερου κόσμου. Εκείνο όμως που ο κόσμος δεν δύναται να “θεωρεί”, δεν δύναται να βιώσει και να γνωρίσει είναι η διαρκής παρουσία και ενέργεια του Αγίου Πνεύματος που συγκροτεί «όλον τον θεσμόν της Εκκλησίας». Ακόμη και στις πιο απέλπιδες περιόδους για την εκκλησιάζουσα ζωή και ορθόδοξη πίστη στο ζώντα Θεό, ακόμη και στις πιο αποκαρδιωτικές ανθρώπινες αποτυχίες, η Εκκλησία υπάρχει αδιακόπως μεταξύ των ανθρώπων, γιατί την διακρατεί, την εμπνέει, την συγκροτεί ολοτελώς ο Θεός, το Πανάγιο Πνεύμα, κατά την ευδοκία του Πατρός, ώστε να παραμένει σώμα Χριστού.
Τόνισα ότι το Άγιο Πνεύμα μας αποκαλύπτει, μας ενώνει, μας διακρατεί σε κοινωνία με τον Σωτήρα μας Θεάνθρωπο Ιησού Χριστό, διά του μυστηρίου της θείας ενανθρωπήσεως και της εκκλησιαστικής του ιστορικής μεθέξεως. Παραμένει ως Πρόσωπο μυστηριώδες και απερινόητο. Φανερώνεται εκπάγλως στην οικονομία της σωτηρίας εν εικόνι, “ωσεί περιστερά” (Βάπτιση), με “φλόγες ωσεί πυρός” (καθαρτικές από αμαρτημάτων και θεοφωτιστικές για το Αποστολικό αξίωμα), ως φως (στις διαρκείς θεοφάνειες των Αγίων). Παραμένει όμως μυστηριώδες πρόσωπο ως Θεός, διότι μας οδηγεί στον Κύριο της θείας ενανθρωπήσεως, μας οδηγεί στον Χριστό που είναι “η οδός προς τον Πατέρα”, μας ενώνει σε κοινωνία Χριστού που είναι “η κεφαλή του σωματος”.
Και επ᾽ αυτού μνημόνευσα εκ των οικειοτέρων ύμνων του αγίου Συμεών του νέου θεολόγου τις προσευχές προετοιμασίας για τη θεία Μετάληψη. Όπου βλέπουμε εμφαντικά και ξεκάθαρα το σωτηριολογικό σκοπό της εκκλησιαστικής ζωής, που δεν είναι άλλος από την ένωση με το Χριστό (Χριστοποίηση), την οποία συνεργεί και ενεργεί το Πανάγιο Πνεύμα.
Ενεργώντας χάρη στη δική μας φιλοτιμία μετανοίας και εκκλησιοποίησης, αυτομεμψίας και ανθρωπιάς, βραβεύοντας την ευπρέπεια της κοινωνικής παρεμβατικότητας και δημιουργικής προσφοράς.
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΕΥΘΥΝΩΝ ΜΑΣ
Η θεολογία της σωτηρίας δεν καταργεί (αλλά σώζει) την ιστορία της πορείας μας επί γης. Δεν καταργεί, αλλά “αγιάζει”, ευλογεί, εμπνέει, προσδέχεται την ανθρώπινη πορεία, ώστε να πορεύεται την φυσικότητα που χάρισε ο Θεός και μέσα σ᾽ αυτά τα βιούμενα όρια της ανθρωπινότητος να καταξιώνεται κατά το θέλημα του Θεού.
Και μάλιστα παρεξέβην, βλέποντας τα παιδάκια με τους γονείς, βλέποντας και τους εν αρχαίς και εξουσίαις. Παρεξέβην, μιλώντας για μια ουσιαστική διάσταση της διατήρησης της παράδοσής μας, ώστε να αναδεικνύεται η πατρίδα μας δημογραφικώς υγιαίνουσα. Υπέμνησα στα παρόντα πολιτικά πρόσωπα την τεράστια ευθύνη της Πολιτείας να ανοίξει δρόμους όχι μόνο οικονομικής ευεξίας, μέσα από τα αδιέξοδα της κρίσης, αλλά να θελήσει να ανοίξει ρωμαλέους δρόμους δημογραφικής διάρκειας στο λαό μας. Αυτό δεν σημαίνει “φοβικά σύνδρομα”, αλλά ρεαλιστικές εκτιμήσεις σεβασμού και σχεδιασμού των δεδομένων των έτοιμων για πρόσληψη της εκκλησιαστικής διδαχής και παραδόσεως.
Καταλήγοντας, επικαλέστηκα τη γνωστή διδαχή του θεοφόρου οσίου Σεραφείμ του Σαρώφ, ότι «σκοπός της χριστιανικής ζωής είναι η απόκτηση του Αγίου Πνεύματος». Διότι σωτηρία είναι η θέωση, όπως θελογούσε ο Μ. Αθανάσιος και όλη η Πατερική διαχρονία, άλλοι αναλύοντας τα επιμέρους, άλλοι θεολογώντας γενικότερα το βασικό δώρημα της θείας ενανθρωπήσεως. Δεν είναι τυχαία η επευχετική επίκληση για τους προσερχομένους στην θεία Ευχαριστία: «Ώστε γενέσθαι τοις μεταλαμβάνουσιν εις νήψιν ψυχής, εις άφεσιν αμαρτιών, εις κοινωνίαν του αγίου σου Πνεύματος, εις βασιλείας ουρανών πλήρωμα, εις παρρησίαν την προς σε, μη εις κρίμα η εις κατάκριμα».
***
Τελέσθηκε εντός του Ναού η αρτοκλασία και επακολούθησε μακρά λιτανευτική πορεία διά της μεγάλης κεντρικού οδού του Πολυκάστρου. Πλήθος λαού, από την πόλη αλλά και τα χωριά του νομού, που είχε προσέλθει να προσκυνήσει, συμμετείχε είτε συλλιτανεύοντας στη μακρά πορεία είτε παρεστηκός ευλαβικά και περιβάλλοντας την λιτανεία της ιεράς εικόνος της Αγίας Τριάδος και τις επιμέρους δεήσεις.
Η Ενορία δεξιώθηκε τους πάντες γενναιόδωρα.
Συμμετείχαν ο Περιφερειάρχης Κ. Μακεδονίας κ. Απόστολος Τζιτζικώστας, ο Αντιπεριφερειάρχης κ. Ανδρέας Βεργίδης, ο τ. Υπουργός Αγροτικής Πολιτικής κ. Γεώργιος Γεωργαντάς, ο υποψήφιος Βουλευτής κ. Πέτρος Παππάς, ο τ. Υφυπουργός κ. Κωνσταντίνος Κιλτίδης, ο Δήμαρχος Παιονίας κ. Κωνσταντίνος Σιωνίδης, επικεφαλής των κ.κ. Αντιδημάρχων και της Προέδρου του Δημοτικού Συμβουλίου κας Γαρυφαλλιάς Καρβουνιάρη, ο επικεφαλής της δημοτικής μειοψηφίας κ. Χρήστος Γκουντενούδης και ο υποψήφιος κ. Θεόφιλος Τιρεκίδης, Πρόεδροι των Δημοτικών Κοινοτήτων του Δήμου, ο Διοικητής της 33ης Μ/Κ Ταξιαρχίας Ταξίαρχος κ. Θεόδωρος Ελευθεριάδης, ο Αστυνομικός Διευθυντής Κιλκίς κ. Δημήτριος Μικρός, ο Υποδιευθυντής της Π.Υ. Κιλκίς κ. Χρήστος Γκαντίδης, ο Διοικητής του Α.Τ. Πολυκάστρου κ. Ιωάννης Στέρζος.
Αφεθείς στην δαψιλευόμενη ευλογία του Θεού υπέρ πάντων, δεν θέλησα να επαινέσω διά λόγων τους δύο φιλοτίμους εφημερίους της Ενορίας π. Εμμανουήλ και π. Αθανάσιο, όπως και το άρτια οργανωμένο σώμα των επιτρόπων και των εθελοντών και εθελοντριών του όλου ενοριακού εορτασμού και της συνεχούς λειτουργικής και ποιμαντικής παρουσίας.
***
Η ΚΥΡΙΩΝΥΜΗ ΛΑΤΡΕΥΤΙΚΗ ΣΥΝΑΞΗ
Ευλογία παρά Θεού προπαντός η κυριώνυμη λατρευτική σύναξη, το πρωί της Δευτέρας.
Πλήθος πολύ του λαού από πάσης της Παιονίας προσήλθε και συνήλθε εις εν, για να συλλατρεύσουμε την Αγία Τριάδα στο φερώνυμο μεγαλοπρεπή Ναό.
Μετά το ιερό Ευαγγέλιο, απευθύναμε πάλι τα προς την εορτήν απαραίτητα για τόσες συνειδήσεις συλλατρευτών χριστιανών. Η λατρευτική προς το Πανάγιο Πνεύμα (προς την Αγία Τριάδα) ευλάβεια όλων των προσελθόντων ήταν το έναυσμα και το κίνητρό μας. Θα μπορούσαμε να θεολογήσουμε, όμως η σύνθεση του εκκλησιάσματος απαιτούσε απλούστερο ποιμαντικό λόγο.
Από τα δεητικά εννοήματα του Οίκου της εορτής
Ξεκινήσαμε λοιπόν από τη Δέηση του εορτίου Οίκου και την ερμηνεύσαμε, ώστε να γίνει εννοούμενη κοινή δέηση. Είναι μια χριστολογική αναφορά, μια “ανάπτυξη” της παμπεριεκτικής μονολόγιστης Ευχής και των κατανυκτικών προϋποθέσεών της: «ταχείαν και σταθηράν δίδου παραμυθίαν τοις δούλοις σου, Ιησού, εν τω ακηδιάσαι τα πνεύματα ημών…».
Η θεόκτιστη “ζώσα πνοή” μας είναι τρεπτή, ακηδιάζει διαρκώς. Οπότε καταφεύγουμε στον Κύριό μας, ομολογώντας έμμεσα τη θεότητά Του “ως δούλοι-κτίσματα” της φυσικής Του Κυριότητος και ομολογώντας άμεσα την ευγνώμονα λατρευτική μας αναφορά για την σωτηριώδη ενανθρώπησή Του και την αποκάλυψή Του εν ανθρώποις ως Ιησού (ο Θεός σώζει).
Και Του ζητούμε να μας παρέχει στη δική μας κτιστή διάρκεια “ταχείαν” και “σταθηράν παραμυθίαν”. Τον ικετεύουμε να μη μας αποχωρίζεται, καθώς, αντί να Τον χαιρόμαστε διαρκώς, εμείς παγιδευόμαστε στις θλίψεις και στα συμβάντα του βίου. Αυτός που αγαπά τον εν Τριάδι Θεό δεν απολυτοποιεί και δεν θεοποιεί απολύτως κανέναν, αυτός που σέβεται τον Θεό δεν φοβάται απολύτως κανέναν. Και αυτός που έχει μέσα του την παρουσία του Θεού στέκει από άποψη πνευματική πέρα και πάνω από όλους, έχοντας όμως στραμμένα το νούν και την καρδιά του στον Αρχηγό και Τελειωτή της πίστεώς μας. Μάλιστα, αδημονώντας, Τον εκλιπαρούμε να βιαστεί να μας “εγγίσει” Εκείνος «ο πανταχού». Τον εκλιπαρούμε να “επαναλαμβάνει” Εκείνος στον καθένα μας την εμβίωση και την ταύτιση με την λυτρωτική ενανθρώπηση. Τον ικετεύουμε να αναπληρώνει στην τρεπτή κτιστότητά μας αυτό που εμείς ξαστοχώντας “λησμονούμε” να βιώνουμε και πάσχουμε μιάν “υπαρκτική αστοχία”.
Όμως, ο κοινός εορτασμός γίνεται ωσάν μια καρδιά και ωσάν ένα στόμα ικετευτικό (ίνα συνημμένοι σοι υμνώμεν και δοξολογώμεν το Πανάγιόν σου Πνεύμα). Με τα λειτουργικά βιώματα και τα υμνολογικά εννοήματα, επανευρίσκουμε την ταυτότητά μας, το νόημά μας, την ένωσή μας με το Χριστό και τη λατρευτική μας διά βίου αναφορά σ᾽ Εκείνον που μας ενώνει μαζί Του, στο Πανάγιο Πνεύμα.
Και μάλιστα τονίσαμε ότι, ως Θεός, το Άγιο Πνεύμα ούτε προσδέεταί τινος ούτε εξαναγκάζεται σ᾽ αυτήν τη σωστική κίνηση της φιλανθρωπίας Του.
Από κοινού ενεργών ο Τριαδικός Θεός, χάρη στην ενανθρώπηση του Κυρίου υπέρ ημών, “τους θερμώς μετανοούντας και καθαίρει και λαμπρύνει και φωτός ποιεί μετόχους, κοινωνούς θεότητος εργαζόμενος αφθόνως”.
Όμως, θέλει να το αποδεχόμαστε ελευθέρως αυτό το δώρημα και να το αποζητούμε αυτό με μια θεολατρευτική επιπόθηση, με μια μετανοούσα λαχτάρα, με μιάν επιστροφή προς Αυτόν.
“Μη λυπείτε το Πνεύμα το Άγιον”
Αφορμώμενοι από την ωραιότητα του Ναού και τον κοινό λατρευτικό ήθος, θυμίσαμε προς όλους τους συνεκκλησιασμένους το μεγάλο δώρο της θείας ενανθρωπήσεως.
Είμαστε κεκλημένοι να γίνουμε “ναοί του Αγίου Πνεύματος”, κατά τον προφητικό λόγο “ενοικήσω εν αυτοίς και εμπεριπατήσω” (στην εκκλησιαστική ολότητα) και κατά τον αποστολικό λόγο “ουκ οίδατε ότι ναός Θεού εστε και το Πνεύμα του Θεού οικεί εν υμίν;” (στην εκκλησιαστική ολότητα και τα επιμέρους μέλη).
Και γι᾽ αυτό υποδείξαμε πάλι προς όλους τους συμμετόχους του λειτουργικού μυστηρίου την Καινοδιαθηκική υπόδειξη του Κυρίου: “Μη λυπείτε το Πνεύμα το Άγιον, εν ω εσφραγίσθητε εις ημέραν απολυτρώσεως”. Η βδελυκτή καταφρόνηση της παρουσίας Του και της ενεργού δράσεώς Του οδηγεί τον άνθρωπο σε μιάν αυτοκόλαση. Καθώς τον αποστερεί από την χαριτόδωρη παρουσία Εκείνου “εν ω τα πάντα ζει και κινείται”.
Το Άγιο Πνεύμα είναι πανταχού παρόν και ενεργά παρόν σε κάθε ιερό Μυστήριο. Η χάρη Του γίνεται αποδεκτή και μεθεκτή από μας, με μια ζωή αρμόζουσα προς την παρουσία Του, συνεπή προς την επέλευσή Του, λειτουργημένη και μεταλειτουργική στην αναφορά της προς την λατρευόμενη Αγία Τριάδα. Το Άγιο Πνεύμα μας δίνει τη χάρη Του με το βάπτισμα της αναγεννήσεως, με το χρίσμα σφραγίσεως της θείας υιοθεσίας, με την εξομολόγηση της μετανοίας, με την κοινωνία των αχράντων μυστηρίων, με την επευλόγηση της κοινής πορείας του ανδρογύνου διά του μυστηρίου του γάμου, με το χάρισμα της ιερωσύνης, με σύνολο το θεσμό της Εκκλησίας.
Και καταλήξαμε με μιάν έκκληση και παράκληση: όλοι να αρχίσουν να μαθαίνουν διά του λειτουργικού παραδείγματος στα παιδιά τους να ξαναζούν το μυστήριο της Εκκλησίας, να εθίζονται στο μυστήριο της Εκκλησίας, να χαίρονται τη συμμετοχή τους στην Εκκλησία.
† Ο Γουμενίσσης, Γεφύρας, Αξιουπόλεως & Πολυκάστρου Δημήτριος
