Εκτός της Εισαγωγής και του Επιλόγου αποτελείται από 26 κεφάλαια. Περιγράφει πολύ κατατοπιστικά τις πολιτικές των γειτονικών χωρών, αλλά και γεγονότα που επηρέασαν σημαντικά εκείνη την περίοδο τον αμιγή ελληνικό πληθυσμό των 79 χωριών του Κυβερνείου Καρς.
Παρουσιάζει τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν οι Έλληνες Καυκάσιοι κατά τη σταδιακή μετοικεσία τους στην Ελλάδα. Οι πιο τυχεροί από το Καρς έφυγαν με τρένα προς Τιφλίδα και μετά προς Βατούμ. Όμως οι Έλληνες των πλησιέστερων προς το Αρδαχάν χωριών αντιμετώπισαν φοβερές ταλαιπωρίες προσπαθώντας με κάρα να φτάσουν στο Βατούμ από δύσβατους δρόμους. Για πολλούς το ταξίδι από το χωριό τους μέχρι το Βατούμ είχε διάρκεια σχεδόν ενός χρόνου.
Από το λιμάνι του προς διάφορα λιμάνια της Ελλάδος, κατά το διάστημα Απρίλιος 1920 μέχρι Μάρτιος 1921, πραγματοποιήθηκαν 23 δρομολόγια ελληνικών ατμόπλοιων μεταφέροντας συνολικά 51.000 έλληνες, οι 45.000 των οποίων ήταν από τα χωριά του Καυκάσου. Με τον ξεριζωμό έκλεισε οριστικά ο κύκλος της 40χρονης παρουσίας των Ελλήνων στο Κυβερνείο Καρς.
Ο συγγραφέας παρουσιάζει αναλυτικά απόψεις πολλών ιστορικών, αλλά και πολιτικών εκείνης της περιόδου για την αποτυχία ίδρυσης της Δημοκρατίας του Πόντου. Με τη Γενοκτονία και τον Ξεριζωμό των παππούδων και των γονιών μας από τις προγονικές πατρίδες τους και την εξαφάνιση ενός πανάρχαιου Ελληνοποντιακού Πολιτισμού, έκλεισε άδοξα χωρίς να λυθεί το Ποντιακό Ζήτημα, ένα κεφάλαιο τρισχιλιόχρονης και πλέον ιστορίας του ελληνισμού.
Σε αντίθεση με τη συμπεριφορά ορισμένων ελληνικών κυβερνήσεων που δεν ήθελαν τους Έλληνες Καυκάσιους στην Ελλάδα, υπάρχουν πολλά περιστατικά που αποδεικνύουν τη φιλοπατρία αυτών. Εθελοντές Καυκάσιοι πήραν μέρος στον Βαλκανικό πόλεμο του 1912-13, άλλοι στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και άλλοι στην εκστρατεία της Μικράς Ασίας. Οι ελληνικές κοινότητες όλης της Ρωσίας έκαναν μεγάλο έρανο για συγκέντρωση χρημάτων και ρουχισμού για τους Έλληνες στρατιώτες. Δημοσίευμα της εφημερίδας «Αργοναύτης» του Βατούμ, μας πληροφορεί, ότι στις 4-11-1912, με πρωτοβουλία του δάσκαλου Π.Ι. Φαχαντίδη, οι 380 Έλληνες του χωριού Κετσεβάν του Καρς προσέφεραν 525 ρούβλια, 58 ζεύγη περικνημίδων και άλλα είδη για τα στρατευμένα παιδιά της Ελλάδος.
Στις 8-10-1919 μεταφέρθηκαν με το πλοίο Ρέπουλη στην Καλαμαριά συνολικά 1.300 Καυκάσιοι, τους οποίους, μετά την απολύμανση, η Επιτροπή Περίθαλψης εγκατέστησε σε διαμορφωμένους στρατιωτικούς θαλάμους του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Αυτοί ίδρυσαν τον Σύλλογο Προσφύγων Ελλήνων Νοτίου Καυκάσου «Ο Καρσιώτης» στις 15-10-1919. Το Πρωτοδικείο στις 26-4-1921 ενέκρινε την αλλαγή του τίτλου από «Καρσιώτης» σε «Σύλλογο Καυκασίων Θεσσαλονίκης».
Το πρόβλημα της περίθαλψης και της στέγασης παρουσίασε δυσχέρειες, γι’ αυτό και οργανώθηκαν από τους ίδιους τους Καυκάσιους υπηρεσίες περίθαλψης. Επειδή τους θέριζε ο εξανθηματικός τύφος πάρθηκαν υγειονομικά μέτρα. Συστάθηκε Ειδική Επιτροπή στο λοιμοκαθαρτήριο, που εκλέχτηκε από τους ίδιους πρόσφυγες.
Μετά την ολιγόμηνη παραμονή τους στους προσφυγικούς καταυλισμούς της Θεσσαλονίκης, η Επιτροπή Περίθαλψης προώθησε εκείνους που επέζησαν σε διάφορα χωριά της Μακεδονίας και Θράκης. Πέρα από τις δυσκολίες που αντιμετώπιζαν με τις δημόσιες αρχές, είχαν τα επιτακτικά προβλήματα στέγασης, σίτισης και υγειονομικής περίθαλψης. Παρουσιάζονται αρκετά δημοσιεύματα εκείνης της εποχής τα οποία επιβεβαιώνουν την ύπαρξη αυτών των προβλημάτων.
Ο συγγραφέας σε ξεχωριστό κεφάλαιο παρουσιάζει πρωτοπόρους καυκάσιους πολιτικούς ηγέτες οι οποίοι άφησαν θετικό αποτύπωμα με την ανιδιοτελή βοήθειά τους προς όλους τους πρόσφυγες. Αναφέρει τον μηχανικό Δημήτρη Ευθυμιάδη, τον γιατρό Γιάννη Πασαλίδη, τον δάσκαλο Κώστα Γαβριηλίδη και τον συνεταιριστή Αλέξανδρο Μπαλτατζή.
Στη συνέχεια αναφέρει τα σημαντικότερα πορίσματα από τα συνέδρια των Καυκασίων που έγιναν σε διάφορες πόλεις της Ελλάδος. Όλα είχαν ως κύριο στόχο τη βελτίωση της ζωής των οικογενειών τους.
Τον Δεκέμβριο του 1924 ιδρύθηκε και τον Ιανουάριο του 1925 αναγνωρίστηκε από το Πρωτοδικείο ο «Σύλλογος Νεολαίας Καυκασίων Καλαμαριάς». Ανέπτυξε αξιόλογη πολιτιστική δράση και αφοσιώθηκε στην υπόθεση της συνέχειας της μόρφωσης των φοιτητών και αποφοίτων της μέσης εκπαίδευσης από τα ιδρύματα παιδείας της Ρωσίας, στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, καθώς και στην αντιμετώπιση των προβλημάτων τους. Είχε εξαιρετική βιβλιοθήκη, χορευτικό και θεατρικό τμήμα.
Ο «Σύλλογος Καυκασίων Θεσσαλονίκης» μετονομάστηκε σε «Κεντρικό Σύλλογο Καυκασίων» το 1928. Αυτός καταργήθηκε το 1970 με απόφαση του Πρωτοδικείου, μετά από συνεχή λειτουργία 46 χρόνων (1924-1970). Τελικά, ο σύλλογος επανιδρύθηκε με την επωνυμία «Σύλλογος Καυκασίων Καλαμαριάς “Ο ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ”», με καθυστέρηση 24 χρόνων από τη διάλυσή του (15/8/1994). Οι κυριότερες εκδηλώσεις του συλλόγου, τα τελευταία 30 χρόνια ήταν:
Δεκάδες διαλέξεις επιφανών επιστημόνων, αλλά και δεκάδες παρουσιάσεις του θεατρικού, του χορευτικού και της χορωδίας του συλλόγου σε διάφορες πόλεις της Ελλάδος. Τα θεατρικά έργα Ταμάμα και Τρυγόνα ήταν τα πιο σημαντικά με 20 και 5 παραστάσεις αντίστοιχα. Άξιες αναφοράς εκδηλώσεις ήταν:
- Ο εορτασμός των 80 χρόνων του «ΠΡΟΜΗΘΕΑ» (1924-2004) με την ξεχωριστή ποιητική αφιέρωση προς τον σύλλογο του αείμνηστου συγγραφέα Γιώργ. Ανδρεάδη.
- Το 1ο Επιστημονικό Συνέδριο με θέμα «Η Γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού και η διαχρονική εξέλιξη του ζητήματος», που έγινε στις 11-13 Μαΐου 2007 στο δημοτικό θέατρο «Μελίνα Μερκούρη». Τον Μάιο του 2008 παρουσιάστηκαν τα πρακτικά αυτού του συνεδρίου στο δημοτικό θέατρο της οδού Χηλής.
- «Η ΤΑΜΑΜΑ» ένα πραγματικό, δραματικό θεατρικό έργο, που έχει αναφορές στις «Λευκές Πορείες Θανάτου» και στον ξεριζωμό των Ελλήνων Ποντίων από τα πατρογονικά εδάφη. Επί 2,5 χρόνια (Ιανουάριος 2005-Μάϊος 2007), η θεατρική ομάδα του ΠΡΟΜΗΘΕΑ, έδωσε 20 παραστάσεις σε διάφορες πόλεις της Ελλάδος, τη μία στο αρχαίο θέατρο των Φιλίππων Καβάλας.
- Η αναπαράσταση της άφιξης και αποβίβασης των προσφύγων στις 15-6-2007 στην παραλία της Αρεστούς, με κεντρικό τίτλο «Η Μεγαλύτερη Μέρα». Υπήρξε η μαζικότερη πολιτιστική εκδήλωση που γνώρισε μέχρι τότε η Καλαμαριά, αφού την παρακολούθησαν περισσότερα από 4.000 άτομα.
Στη συνέχεια ο συγγραφέας παρουσιάζει το ιστορικό των ανεπιτυχών αγώνων για απόκτηση ιδιόκτητου ανταλλάξιμου οικοπέδου για τον σύλλογο ή τη δωρεάν παραχώρηση στρατιωτικού κτίσματος στο πρώην στρατόπεδο Κόδρα, για μόνιμη στέγαση των τμημάτων του συλλόγου. Τελικά, ήταν ο Δήμος που φρόντισε για τη μόνιμη στέγαση του συλλόγου στα σημερινά γραφεία στην οδό Γεννηματά.
Ο συγγραφέας αναφέρεται στην αναγκαιότητα ανέγερσης «Μνημείου Αποβίβασης και Απολύμανσης Προσφύγων την περίοδο 1919-1924» στην παραλία της Αρετσούς, στη θέση της ανθοκομικής έκθεσης. Τόσο ο Δήμος όσο και πολλοί φορείς της Καλαμαριάς, σύλλογοι προσφυγικών σωματείων της Μακεδονίας, καθώς και μέσα μαζικής ενημέρωσης, πολύ συχνά προβάλλουν την κατασκευή ενός τέτοιου μεγαλοπρεπούς μνημείου, χωρίς όμως αποτέλεσμα μέχρι σήμερα.
Επίσης, παρουσιάζει τις τιμητικές διακρίσεις που πρόσφερε ο Σύλλογος Καυκασίων Καλαμαριάς σε εξέχουσες προσωπικότητες, αλλά και τις τιμητικές διακρίσεις προς τον σύλλογο και τους εκπροσώπους του, από άλλους φορείς.
Τέλος, καταγράφει τις εντυπώσεις του από ένα οδοιπορικό ταξίδι στον Πόντο και στον Καύκασο τον Αύγουστο του 2010. Το τοπίο δεν έχει να ζηλέψει σε τίποτε από τα αλπικά τοπία της Ελβετίας και Αυστρίας. Στην ύπαιθρο και στα χωριά παρατηρούνται κατεστραμμένα μοναστήρια, εκκλησίες και παλιά κτίρια. Ορισμένα που άντεξαν στον χρόνο χρησιμοποιούνται ως μουσεία, δημόσια κτίρια και επαγγελματικές στέγες, άλλα ως αχυρώνες και τυροκομεία. Στα απομακρυσμένα από τα αστικά κέντρα χωριά που βρίσκονται σε μεγάλο υψόμετρο, καθώς και στα χωριά του Κυβερνείου Καρς, υπάρχει ακόμη «καθυστέρηση».
Στον επίλογο ο συγγραφέας εκφράζει τις προσωπικές απόψεις του για τις ευθύνες των πολιτικών, αλλά και των συμμάχων μας εκείνης της περιόδου για την αποτυχία ίδρυσης της Δημοκρατίας του Πόντου. Χρέος μας είναι να βοηθήσουμε τη νεολαία μας να γνωρίσει καλύτερα τα ιστορικά στοιχεία και το παρασκήνιο της εποχής που οδήγησαν στη Γενοκτονία των 353.000 Ελλήνων Ποντίων, αλλά και των άλλων Ελλήνων της Ανατολής, καθώς και στον ξεριζωμό των υπόλοιπων προγόνων μας από την προγονική πατρίδα τους.
Ο συγγραφέας στηρίχθηκε σε 58 διαφορετικές πηγές για τη συγγραφή αυτού του ωραίου πονήματος των 342 σελίδων. Περισσότερες από 330 φωτογραφίες και πίνακες εμπλουτίζουν το περιεχόμενο αυτού του βιβλίου/λευκώματος το οποίο δεν πρέπει να λείψει από τη βιβλιοθήκη κάθε Καυκάσιου και όχι μόνον.
