Δευτέρα, 14 Οκτωβρίου 2024, 2:26:30 μμ
Τετάρτη, 08 Νοεμβρίου 2023 10:48

Κώστας Πινέλης: Ο Χρόνης Αηδονίδης και η μουσική της Θράκης

Γράφει ο Κώστας Πινέλης

Στις 23 Οκτωβρίου 2023  ο Χρόνης Αηδονίδης, το «αηδόνι της Θράκης», πέταξε για την αιωνιότητα σε ηλικία 95 ετών. Ο μεγάλος ερμηνευτής και δάσκαλος της θρακιώτικης παράδοσης, έφυγε μετά από 75 χρόνια συνεχούς διακονίας και προσφοράς στη διδασκαλία, διάσωση και καταγραφή της μουσικής παράδοσης της Θράκης αλλά και γενικότερα της μουσικής παράδοσης της χώρας.

 Ο Πολυχρόνης (Χρόνης) Αηδονίδης γεννήθηκε στις 23 Δεκεμβρίου του 1928, στην Καρωτή Έβρου, ένα χωριό κοντά στο Διδυμότειχο. Γιος του ιερέα Χρήστου και της Χρυσάνθης Αηδονίδη, είναι ο δεύτερος από τα πέντε αδέλφια του. Στο χωριό του, στην Καρωτή, πέρασε τα παιδικά και εφηβικά του χρόνια κι εκεί έμαθε τα πρώτα του τραγούδια και μυήθηκε στον κόσμο της παραδοσιακής μουσικής, πρώτα από τη μητέρα του, που γνώριζε τα περισσότερα τραγούδια της Θράκης κι έπειτα απ’ τους πλανόδιους μουσικούς.

Μαθητής ακόμα, διδάχθηκε βυζαντινή μουσική από τον πατέρα του και μετά από τον δάσκαλο Μιχάλη Κεφαλοκόπτη και ολοκλήρωσε αργότερα τις σπουδές του στη βυζαντινή μουσική, στην Αθήνα, στο Ελληνικό Ωδείο, κοντά στον Θεόδωρο Χατζηθεοδώρου.  Σταθμός στη ζωή του ήταν το 1953 όταν γνώρισε τον μεγάλο συγγραφέα και λαογράφο Πολύδωρο Παπαχριστοδούλου, από τις 40 Εκκλησιές της Ανατολικής Θράκης,  ιδρυτή και Πρόεδρο της Εταιρείας Θρακικών Μελετών που με την προσφορά του και το έργο του κέρδισε πολλά βραβεία η Ελλάδα. Επίσης η συνεργασία με τον  Σύλλογο προς Διάδοσιν της Εθνικής Μουσικής που  ιδρύθηκε το 1929 από τον Σίμωνα Καρά μουσικολόγο και μουσικοδιδάσκαλο, ψάλτη και τραγουδιστή της ελληνικής μουσικής Σίμωνα Καρά με τους 38  χαρακτηριστικούς λευκούς δίσκους βινυλίου 33 στροφών με τραγούδια από όλη την Ελλάδα.

Το θρακιώτικο τραγούδι με την αριστοτεχνική και μελίρρυτη φωνή του, αγαπήθηκε από κάθε γωνιά της Ελλάδας. Αλλά έχει ταξιδέψει μαζί του στην Αμερική, στην Αυστραλία, σε πολλά κρατίδια της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και στην Ευρώπη. .

 Γι’ αυτό άλλωστε επιλέχθηκε να εκπροσωπήσει την πατρίδα μας στις δύο μεγαλύτερες διοργανώσεις των τελευταίων χρόνων: στο διακρατικό παγκόσμιο τηλεοπτικό εορταστικό πρόγραμμα υποδοχής της νέας χιλιετίας, την πρωτοχρονιά του  2000, όπου η Ελλάδα καλωσόρισε τη νέα χιλιετία με τη φωνή του, στο Σούνιο όπου τραγούδησε το υπέροχο καθιστικό «Να ‘μαν πουλί να πέταγα» και το συγκαθιστό «Βασίλεψεν Αυγερινός» και το 2004  όταν πραγματοποίησε την έναρξη της Τελετής Λήξης των Ολυμπιακών αγώνων της Αθήνας, με το συγκινητικό καθιστικό τραγούδι: «Φίλοι μ’ καλωσορίσατε», απλώνοντας την ιερή μουσική της Θράκης σε κάθε γωνιά του κόσμου.

Πολλές είναι οι τιμητικές βραβεύσεις που του έγιναν. Από αυτές ξεχωρίζουν: η απόδοση του Μεγαλόσταυρου από τον πρώην μητροπολίτη Θηβών και νυν αρχιεπίσκοπο Αθηνών κ. Ιερώνυμο Β’, οι βραβεύσεις από τον σύλλογο Αρχαιοφίλων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς Έβρου δια χειρός του τέως προέδρου της Δημοκρατίας Κωστή Στεφανόπουλου, από το Λαογραφικό Κέντρο της Ακαδημίας Αθηνών, από το Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης Πανεπιστημίου Αθηνών, τη Σχολή Δοκίμων Αστυφυλάκων δια χειρός του Αρχηγού της ΕΛΑΣ Α. Δημοσχάκη, από την Πανθρακική Ένωση Αμερικής, από την Ανωτέρα Εκκλησιαστική Σχολή Θεσσαλονίκης και τον Ακαδημαϊκό Μουσικό Όμιλο “Μαΐστορες της Μακεδονίας”, από την Ένωση Τραγουδιστών Ελλάδος, από την Αγροτική Τράπεζα της Ελλάδος, από το Ιστορικό Λαογραφικό Μουσείο Ορεστιάδας κ.ά.

 

«Ελπίζω να υπήρξα χρήσιμος» είχε πει ταπεινά ο Χρόνης σε μια τελευταία συνέντευξή του

 

Η Μουσική της Θράκης, η μουσική στη γη του Ορφέα του Δημόκριτου και του Διόνυσου

 Η Θράκη, είναι η χώρα των μυθικών αοιδών Ορφέα, Μουσαίου, Λίνου, Θάμυρι και των οργιαστικών Διονυσιακών τελετών, η λαμπρή αυτή χώρα, από την οποία προήλθε η μουσική, όπως γράφει ο Στράβων (Χ.3,17): Σύμφωνα με τον Στράβωνα, οι θράκες μετέφεραν τη μουσική παντού: "Μέχρι της Ινδικής εκείθεν και την πολλήν μουσικήν μεταφέρουσιν" «Από του μέλους και του ρυθμού και των οργάνων, η μουσική πάσα Θρακία και Ασιάτις νενόμισται». Η μουσική των Θρακών έχει τις ρίζες της στην αρχαία ελληνική μουσική. Τα όργανα δε που χρησιμοποιούσαν, σύμφωνα με τις μαρτυρίες των ιστορικών αλλά και τις ζωγραφικές απεικονίσεις σε αναθηματικά πλακίδια, αγγεία κ.ο.κ. ήταν η λύρα , η κιθάρα , οι αυλοί, η σύριγξ, ο άσκαυλος (γκάϊντα) ή ψαλτήρα, τα τύμπανα. τα κύμβαλα τα κρόταλα, ή βάρβιτος αλλά και ο ύδραυλος. Οι υπόλοιποι έλληνες, πολλά από τα όργανα αυτά τα δανείστηκαν από τους θράκες.