Παρασκευή, 8 Νοεμβρίου 2024, 6:09:58 πμ
Σάββατο, 26 Φεβρουαρίου 2022 09:50

Αγροφύλακες

Γράφει ο Θανάσης Βαφειάδης, τοπογράφος, συγγραφέας.

Ο αγροφύλακας ή δραγάτης ήταν ο φύλακας των αγρών και κυρίως των αμπελώνων και περιφερόταν πάντοτε ενδεδυμένος με την στολή και το πηλήκιο του που του προσέδιδαν κύρος.

Στη ζώνη του έφερε μια μικρή σάλπιγγα, το «βούκινο» και στον ώμο του ήταν αναρτημένα τα κιάλια, με τα οποία κατόπτευε την περιοχή του ευθύνης του. Κρατούσε ένα ραβδί για να στηρίζεται, αλλά κυρίως για να αποκρούει τους αδέσποτους και τους ποιμενικούς σκύλους. Συνήθως είχε μαζί του κυνηγετικό όπλο ενώ νομιμοποιούνταν, ως βοηθός των σωμάτων ασφαλείας, να φέρει και πολεμικό όπλο. Όταν αντιλαμβανόταν κάποια παράβαση προειδοποιούσε τον παραβάτη με το βούκινο ή τη σφυρίχτρα, η οποία ήταν ταυτόχρονα και ένα μέσο ειδοποίησης των αγροφυλάκων των γειτονικών περιοχών. Πολλές φορές κρυβόταν σε κατάλληλες κρύπτες ώστε να συλλάβει επ’ αυτοφώρω τον παραβάτη. Οι παραβάτες οδηγούνταν στον Αγρονομείο όπου τους επιβάλλονταν πρόστιμα ή οδηγούνταν στο Ειρηνοδικείο. Ανάμεσα στους παραβάτες συγκαταλέγονταν και τα παιδιά, που η παιδική αφέλεια και η άγνοια τα έκανε να νομίζουν ότι η ύπαιθρος έμοιαζε με τον απέραντο κήπο του αρχαίου στρατηγού Κίμωνα, όπου μπορούσε ο καθένας ελεύθερα να πάρει τον καρπό που επιθυμούσε. Τα παιδιά, τιμωρούνταν επί τόπου εισπράττοντας ηχηρά ραπίσματα ή υποχρεώνονταν σε παρατεταμένη γονυκλισία. Το μαρτύριο τους τελείωνε με δήλωση μετανοίας με την οποία υπόσχονταν ότι δεν θα επαναλάμβαναν στο μέλλον την παράνομη πράξη τους. Σε πολλές περιπτώσεις οι αγροφύλακες δεν υπέβαλαν μηνύσεις αλλά αρκούνταν σε παραινέσεις ή ύβρεις. Άλλοι πάλι γίνονταν πιο επιεικείς με την προσδοκία κάποιου φιλοδωρήματος ή κεράσματος ή «έκαναν τα στραβά μάτια» εάν ο παραβάτης ήταν γνωστός τους. Πολλοί από τους παραβάτες δεν αναλάμβαναν την ευθύνη της πράξης τους, οπότε υπήρχαν φιλονικίες και διαπληκτισμοί.

Κάθε έτος όταν ωρίμαζαν τα σταφύλια η αγροφυλακή όφειλε να καθορίζει την ημέρα έναρξης του τρυγητού και επίσης και να γνωστοποιεί το τέλος του. Με τον ίδιο τρόπο όριζε και την εποχή του κυνηγιού.

Υποχρέωνε τους κτηματίες να καθαρίζουν τους αγροτικούς δρόμους από πέτρες, ακαθαρσίες, απορρίμματα, χώματα κήπων που προέρχονταν από τα κτήματά τους και μεριμνούσε για την απομάκρυνση από τους αγροτικούς δρόμους κάθε πράγματος που θα μπορούσε να αποβεί αφορμή ατυχημάτων. Επίσης φρόντιζε ώστε οι μελισσώνες να μη βρίσκονται πολύ κοντά σε δημόσιες οδούς.

Οι αγροφύλακες υποχρεούνταν να βοηθούν και να προστατεύουν, σε συνεργασία με τις αρμόδιες αρχές, το πράσινο και τη γεωργία γενικά και ειδικότερα έργα αναδασώσεων, δενδροφυτεύσεων, την εφαρμογή των νόμων που αφορούσαν την πρόληψη και την καταπολέμηση μεταδοτικών νόσων ζώων, την προστασία κατά της φυλλοξήρας, την καταπολέμηση των νόσων των φυτών, την καταστροφή των αρουραίων και των ακρίδων, την καταδίωξη των επιβλαβών στη γεωργία ζώων και πτηνών. Οι αγροφύλακες γνώριζαν τον ιδιοκτήτη, την ακριβή έκταση και το είδος καλλιέργειας κάθε αγρού γι’ αυτό μπορούσαν να χορηγήσουν επίσημες βεβαιώσεις για την είσπραξη επιδομάτων ή για τη συνταξιοδότηση αγροτών. Επί πλέον μπορούσαν να παρέχουν πληροφορίες στους γεωπόνους για τις διάφορες καλλιέργειες.

Η αρμοδιότητα της αγροφυλακής εκτεινόταν στις αγροτικές εκτάσεις που βρίσκονταν εκτός σχεδίου πόλεως ή εκείνες που βρίσκονταν εντός σχεδίου αλλά χρησιμοποιούνταν για αγροτικούς σκοπούς. Από την απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Κιλκίς που υπογράφεται στις 5-3-1938, πληροφορούμαστε ότι οι κτηματικές θέσεις στις οποίες υποδιαιρούνταν η αγροτική περιοχή του Κιλκίς ήταν 5 και ότι ο Δήμος τοποθετούσε έναν τακτικό αγροφύλακα σε κάθε κτηματική θέση και ένα προσωρινό αγροφύλακα στις θέσεις Α και Β’ των αμπελώνων. Η θητεία των προσωρινών αγροφυλάκων καθοριζόταν σε ένα εξάμηνο, το οποίο άρχιζε στις 15 Απριλίου και έληγε στις 15 Οκτωβρίου κάθε έτους. Τα σύλληπτρα για αυτούς που έβοσκαν παράνομα τα κοπάδια τους ή για τα ζώα που περιπλανιόνταν χωρίς οδηγό ήταν 5 δραχμές για κάθε μικρό ζώο και 10 για κάθε μεγάλο. Επίσης τα έξοδα φύλαξης και διατροφής για τα συλλαμβανόμενα ζώα ήταν 5 δραχμές ανά ημέρα για τα μικρά και 15 για τα μεγάλα.

Όσον αφορά την αγροτική ασφάλεια στο αγρόκτημα Κιλκίς το 1937 η κατάσταση περιγράφεται από τον Κοσμά Παρασκευόπουλο ως εξής: «Αι αγροζημίαι περιορίζονται κυρίως εις λαθραίας εισβολάς εις αγρούς εσπαρμένους με πρώιμα σιτηρά και θερινά σκαλιστικά. Αι κλοπαί των γεωργικών προϊόντων ή ζώων είναι σχεδόν ανύπαρκτοι. Οι ιδιοκτήται των συλλαμβανομένων λαθραίως βοσκόντων ζώων υποχρεούνται να πληρώσουν τους αγροφύλακας μικρόν τι ποσόν περί τας 10 δραχμάς, ως σύλληπτρα, καταγγέλεται δε η πράξις ήτις επιδικάζεται εις το Ειρηνοδικείον της κωμοπόλεως συνεπαγομένη αποζημίωσιν του ζημιωθέντος και πρόστιμον. Κατά το πλείστον όμως η υπόθεσις δεν προχωρεί πέραν της καταβολής των συλλήπτρων, εκτός αν το μέγεθος της ζημίας είναι σημαντικόν. Δια να λείψουν αι αγροζημίαι εις την περιοχήν Κιλκίς χρειάζεται άμεσος και επί τόπου εκδίκασις των ζημιών, χωρίς ημεραργίας, και χωρίς υπερβάλλοντα έξοδα μηνύσεως».

Η Αγροφυλακή καταργήθηκε το 2002, επανιδρύθηκε το 2005 για να προσληφθούν οι 1.000 επιτυχόντες του διαγωνισμού του 1993 επί κυβερνήσεως Μητσοτάκη και καταργήθηκε οριστικά το 2011. Η ανάμνηση, βέβαια, των αγροφυλάκων να συλλαμβάνουν πιτσιρικάδες κλέπτοντας οπώρας παρέμεινε και σε αυτό συνέβαλε και η δημοσίευση σχετικών κειμένων, όπως το παρακάτω του Σούλη Φωστηρόπουλου στην ΗΜΕΡΗΣΙΑ στις 25-5-2007: «Ορισμένοι από τους επιδρομείς, ορφανά παιδιά με απεριόριστο νυχτερινό ωράριο δράσης, κάθονταν αμέριμνα πάνω στο δέντρο τρώγοντας και γεμίζοντας τον κόρφο τους με φρούτα, αδιαφορώντας για το προχωρημένο της ώρας. Όχι συχνά πιάνονταν από τον αγροφύλακα, που άφηνε τους επιδρομείς να μπουν στα κτήματα, να μαζέψουν τα φρούτα και τότε εμφανιζόταν πυροβολώντας στον αέρα και πιάνοντάς τους. Ακολουθούσε προσαγωγή στον αγρονόμο με το «σώμα του εγκλήματος», τα φρούτα, που τα ζύγιζε για να αποτιμηθεί η ζημιά και να ακολουθήσει η αγωγή. Στον δρόμο προς τον αγρονόμο, οι πιο φοβισμένοι πετούσαν τα φρούτα για να ξαλαφρώσουν, μα οι πιο θρασείς τα τρώγανε κρυφά από τον αγροφύλακα».

Περισσότερα άρθρα και φωτογραφίες από το νομό Κιλκίς θα βρείτε στην ιστοσελίδα και στο fb του τεχνικού γραφείου k4s tation.