Παρασκευή, 29 Μαρτίου 2024, 11:50:54 πμ
Τετάρτη, 15 Μαϊος 2019 18:01

Ανδρέας Μακρίδης : Οι κατασκευασμένες ειδήσεις

Πριν από λίγο καιρό, ακούσαμε με έναν συμπολίτη μας να εξηγεί σε μια παρέα, το πώς ο Τσίπρας “σπούδασε δωρεάν στη Σόφια με λεφτά του Κόμματος”.

Με ύφος γνώστη και με απόλυτη πεποίθηση, μας εξηγούσε μάλιστα, πως “όσοι δεν ήταν μέλη του Κόμματος δεν γίνονταν δεκτοί στη Βουλγαρία για σπουδές”. Ο συμπολίτης μας, δεν είχε μπει καν στον κόπο να κοιτάξει την ηλικία του πρωθυπουργού, μήπως τουλάχιστον συνειδητοποιήσει, πως όταν έπεσε ο κομμουνισμός, ο Τσίπρας ήταν ακόμα μαθητής.

Στην εποχή του διαδικτύου ανθούν οι κατασκευασμένες ειδήσεις – και η γενικευμένη οικονομική κρίση εξασφαλίζει γι' αυτές πρόθυμο ακροατήριο. Ο πολίτης δεν αναρωτιέται ποιος χρηματοδοτεί τις ιστοσελίδες και ποιος υπογράφει τα ανώνυμα άρθρα τους, δεν αναζητά πηγές, τεκμήρια και αποδείξεις. Στις περισσότερες περιπτώσεις, αρκεί ένας τίτλος για να πέσει εκεί το μάτι του αναγνώστη, και να τραβήξει μιαν εντύπωση.

Το φαινόμενο δεν είναι μονάχα ελληνικό. Οι κατασκευασμένες ειδήσεις, τα λεγόμενα fake news, κατακλύζουν τον κόσμο, και οδηγούν ακόμα και γιγάντιους κόμβους όπως το Facbook και το Twitter να απαγορεύουν συγκεκριμένες σελίδες προπαγάνδας. Οι αμερικανικές εκλογές σκιάζονται από την υποψία, πως ένας κρίσιμος αριθμός ψηφοφόρων επηρεάστηκαν από tweet που στάλθηκαν την τελευταία στιγμή για να στρέψουν το κοινό υπέρ του Τραμπ. Οι παραδοσιακές αξίες της ελευθεροτυπίας και της ελευθερίας της έκφρασης δοκιμάζονται. Αν κάτι μένει προς το παρόν σχετικά αλώβητο, είναι η πολιτική αντιπαράθεση σε ανώτατο επίπεδο. Ως πότε όμως;

Στην Ελλάδα, την περασμένη Πέμπτη παρακολουθήσαμε την χειρότερη κοινοβουλευτική συνεδρίαση της τελευταίας δεκαετίας. Ο πρωθυπουργός και ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, οδηγήθηκαν σε μια αντιπαράθεση καθαρά προσωπική, που μονάχα προβληματισμό θα έπρεπε να προκαλεί. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, κατηγόρησε τον πρωθυπουργό πως ο πατέρας του έπαιρνε δουλειές ως εργολάβος και έκανε περιουσία επί Χούντας – μια φάρσα του διαδικτύου που έφτασε να γίνει αλήθεια στα χείλη του τρίτου στην τάξη, πολίτη της χώρας. Ο Αλέξης Τσίπρας, είχε νωρίτερα κατηγορήσει τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης πως έχει κουμπαριά με έναν εφοπλιστή “που κατηγορείται για εμπορία ναρκωτικών” – ενώ η κουμπαριά ανήκει στην αδελφή του και ο εφοπλιστής δεν έχει καταδικαστεί. Πιο πριν, ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε ανοιχτά υποστηρίξει, πως ο πρωθυπουργός έκανε τρεις μέρες διακοπές στο κότερο μιας εφοπλίστριας προκειμένου να της δώσει σε αντάλλαγμα μια θέση στην Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή – και πάει λέγοντας.

Για το ποιος ήρξατο χειρών αδίκων, ο καθένας έχει ίσως την γνώμη του, αλλά σε τέτοια ατμόσφαιρα κι αυτό γίνεται δυσδιάκριτο. Όταν η πόλωση κυριαρχεί, η επιχειρηματολογία υποχωρεί μπροστά στο ένστικτο, και η αλήθεια μπροστά στο κατασκεύασμα. Και το χειρότερο: Κανένας πια δεν είναι σε θέση να διακρίνει, αν τα λεγόμενα “επικοινωνιακά επιτελεία” των δύο μονομάχων, έχουν σχεδιάσει την κατάληξη αυτή, ή αν το δίκιο που βλέπουμε να πνίγει τον πρωθυπουργό που υπερασπίζεται τον νεκρό πατέρα του, ή τον Κυριάκο που υπεραμύνεται της προσωπικής του εντιμότητας, είναι γνήσιο, ή κατασκευασμένο.

Πολλοί υποστηρίζουν πως “όταν ο αντίπαλος παίζει βρώμικα, δεν είναι δυνατόν να πηγαίνεις με τον σταυρό στο χέρι”. Η θέση αυτή είναι βάσιμη εν πολλοίς, και στην Ελλάδα, συχνά δεν έχει σημασία μία άποψη, αλλά ποιος την εκφράζει. Ο πειρασμός να ασχοληθείς με το ποιον του αντιπάλου σου είναι μεγάλος – ο κίνδυνος ωστόσο να του μοιάσεις στην προσπάθειά σου αυτή, είναι ακόμα μεγαλύτερος.

Η κοινωνία μας, μετά την δεινή ταλαιπωρία των Μνημονίων, χρειάζεται έναν πολιτικό κόσμο που να εξηγεί τα διλήμματα που θ' αντιμετωπίσουμε στο μέλλον. Χρειάζεται να κατανοήσει τις διαφορετικές πολιτικές προτάσεις που κατατίθενται – και που εξ ορισμού η καθεμιά θα έχει τα προτερήματα και τα μειονεκτήματά της. Χρειάζεται να γνωρίζει τα εμπόδια και τις διεξόδους, τους εν δυνάμει συμμάχους και αντιπάλους. Και όλα αυτά, προϋποθέτουν ευκρίνεια και αλήθεια. Όχι κατασκευασμένες ειδήσεις, όχι παραχαγμένες απόψεις και σκηνοθεσίες.