Πράγματι, η ανακοινωθείσα προ ολίγων ημερών συμμαχία ΗΠΑ-Βρετανίας-Αυστραλίας, ενώ αιφνιδίασε αρκετούς, στην πραγματικότητα αποτελεί μια μάλλον αναμενόμενη εξέλιξη. Κάποιες σκέψεις, λοιπόν, για αυτό το σημαντικό γεγονός:
1. Τα πράγματα φαίνεται να επιστρέφουν στη ''φυσιολογική'' τους κατάσταση: με την εν λόγω συμμαχία οι αγγλοσαξονικές δυνάμεις (ΗΠΑ, Βρετανία και Αυστραλία) και μάλιστα αυτές με την μεγαλύτερη παράδοση ναυτικής/θαλάσσιας ισχύος (ΗΠΑ και Βρετανία) συνασπίζονται κατά της μεγάλης χερσαίας δύναμης (Κίνα).
2. Γιατί χαρακτήρισα αυτή την κατάσταση ''φυσιολογική''; Διότι εδώ και αιώνες αυτή ακριβώς είναι η βασική επιδίωξη των μεγάλων ναυτικών δυνάμεων: να εμποδίσουν τη μεγάλη χερσαία δύναμη (Γαλλία του Ναπολέοντα, Γερμανία των Α΄ και Β΄ παγκοσμίων πολέμων, Σοβιετική Ένωση κατά τον ψυχρό πόλεμο και, τώρα, Κίνα) να επικρατήσει στη μεγάλη μάζα της Ευρασίας. Γιατί, αν κάποτε μια μεγάλη χερσαία δύναμη πετύχει να ηγεμονεύσει στην Ευρασία, θα έχει υπό τον έλεγχό της τόσους πόρους που, ουσιαστικά, θα καταστεί παγκόσμιος ηγεμόνας.
3. Σ' αυτό το παιχνίδι, δεν παίζει πρωτεύοντα ρόλο το καθεστώς και το οικονομικό σύστημα των αντιπάλων ή των συμμάχων. Απόδειξη, δύο ιστορικά παραδείγματα: κατά τον Β' παγκόσμιο πόλεμο, οι καπιταλιστικές ΗΠΑ συμμάχησαν με την κομμουνιστική Σοβιετική Ένωση για να νικήσουν τη Γερμανία, γιατί η Γερμανία είχε την οικονομική και στρατιωτική ισχύ να κυριαρχήσει στην Ευρασία. Παράδειγμα δεύτερο: κατά τον ψυχρό πόλεμο και συγκεκριμένα το 1972 η κομμουνιστική Κίνα του Μάο συμμάχησε με τις καπιταλιστικές ΗΠΑ, σε μια συμμαχία με καθαρά αντι-σοβιετικό χαρακτήρα, καθώς η κινεζική ηγεσία είχε ανησυχήσει από τη μεγάλη ισχύ της Σοβιετικής Ένωσης. Συμπέρασμα: η γεωπολιτική και ο διεθνής καταμερισμός ισχύος σαφέστατα υπερβαίνουν διαφορές καθεστώτων και οικονομικών συστημάτων.
4. Ανέκαθεν, λοιπόν, ΗΠΑ και Βρετανία αντιμάχονται την ενοποίηση της Ευρασίας κάτω από μια ηγεμονική δύναμη. Αυτή η υποψήφια ηγεμονική δύναμη, σήμερα, είναι, προφανέστατα, η Κίνα. Και η Ε.Ε.; Γιατί οι ΗΠΑ επεφύλαξαν τέτοια απαξιωτική συμπεριφορά απέναντί της; Η απάντηση είναι, νομίζω, η εξής: όπως έγραφα και στο άρθρο της 22ης Απριλίου, φαίνεται πως οι ευρωπαϊκές επιδιώξεις αποκλίνουν από αυτές των ΗΠΑ. Σοβαρές ενδείξεις για αυτήν την εξέλιξη αποτελούν δύο γεγονότα που κακώς δεν αναφέρονται αυτές τις μέρες από τα ΜΜΕ ή τους αναλυτές. Πρώτον, τον περασμένο Ιανουάριο η Ε.Ε. υπέγραψε με την Κίνα μια κολοσσιαία εμπορική συμφωνία (η συμφωνία δεν έχει πάντως ακόμη οριστικοποιηθεί). Οι Ευρωπαίοι υπέγραψαν την εν λόγω συμφωνία λίγες μέρες πριν ορκιστεί ο νέος αμερικανός πρόεδρος, ακριβώς για να φέρουν τις ΗΠΑ προ τετελεσμένου. Δεύτερον, παρά τις μεγάλες αμερικανικές αντιδράσεις, η Γερμανία δεν έκανε πίσω στο ζήτημα του γερμανορωσικού αγωγού nord stream.
5. Τι έχουμε λοιπόν εδώ; Έχουμε μια Ε.Ε. που, καταρχάς, προσπαθεί, ως έναν βαθμό, να ανεξαρτητοποιηθεί από την ηγεσία των ΗΠΑ. Αλλά και να αναπτύξει τις σχέσεις της – τουλάχιστον σε οικονομικό επίπεδο – με τους άλλους μεγάλους παίκτες της Ευρασίας: την Κίνα και τη Ρωσία! Με αυτή την έννοια, η ανακοίνωση της συμμαχίας ΗΠΑ-Βρετανίας-Αυστραλίας έχει και έναν ''εκδικητικό'' χαρακτήρα, κάτι σαν ανταπόδοση. Βρισκόμαστε, λοιπόν, μπροστά σε μια προϊούσα διάσπαση του λεγόμενου Δυτικού Κόσμου.
6. Ενδέχεται, λοιπόν, στο κοντινό μέλλον, να δούμε από τη μια τις δυνάμεις της Ευρασίας (Ε.Ε., Ρωσία και Κίνα) να προσπαθούν να τα βρουν μεταξύ τους, κι από την άλλη τις παραδοσιακές ναυτικές δυνάμεις (ΗΠΑ, Βρετανία αλλά και Ιαπωνία) να προσπαθούν να αποτρέψουν αυτή την εξέλιξη, φοβούμενες για την ασφάλειά τους.
7. Όπως διαφαίνεται από τα παραπάνω, πάρα πολλά θα εξαρτηθούν από τη στάση της Κίνας. Αν παίξει επιθετικά και ''αλαζονικά'', θα προκαλέσει μια μεγάλη συσπείρωση εναντίον της. Είναι ήδη περικυκλωμένη από δυνάμεις που αντιτίθενται στις επιδιώξεις της: Ιαπωνία, Ινδία, Νότια Κορέα, Αυστραλία, ΗΠΑ. Συνεπώς, το συμφέρον της Κίνας είναι να δείξει ένα ήπιο και συναινετικό, συνεργατικό πρόσωπο, ώστε να μπορέσει, όπως σημείωσα παραπάνω, να τα βρει κυρίως με την Ε.Ε. Και πράγματι αυτό ακριβώς κάνει. Από την άλλη, συμφέρον των ΗΠΑ είναι να παρασυρθεί η Κίνα σε επιθετική στάση, ώστε να δικαιολογήσουν τα αντίμετρα εναντίον της.
8. Και η Ελλάδα; Η Ελλάδα, από το 1981 που εντάχθηκε στην τότε ΕΟΚ, προσπαθεί - και μέχρι στιγμής το έχει πετύχει – να συμβιβάσει την ευρωπαϊκή με την ατλαντική της ιδιότητα. Η Ελλάδα, δηλαδή, από τη μια είναι μέλος της Ε.Ε. και μάλιστα από τα παλαιά, και από την άλλη, λόγω της γεωγραφικής της θέσης διατηρεί μια προνομιακή σχέση με τις ΗΠΑ. Η σχέση αυτή έχει, μάλιστα, ως γνωστόν, αναβαθμιστεί την τελευταία δεκαετία, κάτι που έχει ενοχλήσει την Γερμανία. Μια ενόχληση που η γερμανική κυβέρνηση δύσκολα κρύβει (αυτό φάνηκε ιδιαίτερα πέρυσι το καλοκαίρι όταν η Ελλάδα, σε συνεννόηση με τις ΗΠΑ αλλά χωρίς να ενημερώσει τη Γερμανία, προχώρησε σε ανακήρυξη ΑΟΖ με την Αίγυπτο).
9. Υπάρχει, λοιπόν, μια πιθανότητα, στο μέλλον, η Ελλάδα να κληθεί να επιλέξει στρατόπεδο. Εάν και εφόσον τα πράγματα εξελιχθούν σε αντιπαράθεση ανάμεσα στις ευρασιατικές και τις ναυτικές δυνάμεις, η κατάσταση θα είναι πολύ δύσκολη για τη χώρα μας. Στο παρελθόν, βέβαια, η Ελλάδα συντάχθηκε πάντα με τις ναυτικές δυνάμεις (Α' Παγκόσμιος, Β' Παγκόσμιος, ψυχρός πόλεμος). Όμως σήμερα τα πράγματα είναι πιο σύνθετα για εμάς.
