Τρίτη, 23 Απριλίου 2024, 8:16:13 μμ
Πέμπτη, 22 Απριλίου 2021 21:12

Ο Άρης (Αμερική) και η Αφροδίτη (Ευρώπη)

Του Παναγιώτη Αδάμου.

Στο άρθρο μου της 7ης Ιανουαρίου με τίτλο ‘’Αμερική‘’ ανέφερα, μεταξύ άλλων, ότι οι ΗΠΑ αναζητούν απεγνωσμένα τη θέση τους στον μεταλλασσόμενο κόσμο. Αναζητούν μια νέα ‘’αποστολή’’. Και είχα υποστηρίξει ότι, σε αυτά τα πλαίσια, έχουν ανάγκη από έναν Εχθρό. Έναν εχθρό που θα τις κινητοποιήσει και θα συσπειρώσει και πάλι τον αμερικανικό λαό.

 
Νομίζω ότι αυτό ακριβώς βλέπουμε στις διεθνείς εξελίξεις των τελευταίων μηνών, δηλαδή στην αντιπαράθεση για την τύχη της Ουκρανίας και στην έναρξη ενός πολύ σοβαρού, πλέον, ανταγωνισμού με την Κίνα. 
Όλο και περισσότεροι διεθνείς αναλυτές αναρωτιούνται για την πολιτική που πρέπει να ακολουθήσει η λεγόμενη Δύση. Όμως, κατά τη γνώμη μου, το κρίσιμο ερώτημα είναι, πλέον, άλλο: υπάρχει ακόμη αυτό που ονομάζουμε ‘’Δύση’’ ως κάτι ενιαίο από άποψη γεωπολιτικής και συμφερόντων; 
Όσον αφορά, λοιπόν, τον Δυτικό Κόσμο και την ανάγκη να κρατήσει ενιαία στάση έναντι των υπολοίπων (Κίνα, Ρωσία, Ιράν κτλ), φοβάμαι ότι αυτή η ενιαία στάση, αργά αλλά σταθερά διαβρώνεται. 
Κρίνω ότι, μακροπρόθεσμα, τα συμφέροντα της Αμερικής αποκλίνουν από αυτά της Ευρώπης. 
Εξηγούμαι: διαχρονικό συμφέρον των ΗΠΑ ήταν και είναι:
Πρώτον, να μην κυριαρχήσει στον ενιαίο χώρο Ευρώπης και Ασίας (Ευρασία) μια ηγεμονεύουσα Δύναμη. Γι’ αυτόν τον λόγο η Αμερική διεξήγαγε δύο παγκοσμίους πολέμους και έναν σαραντάχρονο ψυχρό πόλεμο.
Δεύτερον, να μην υπάρχουν και να μην προοδεύουν ενοποιητικές διαδικασίες στον χώρο της Ευρασίας, παρά μόνον αν τελούν υπό την κηδεμονία των ΗΠΑ (βλέπε ΕΟΚ επί ψυχρού πολέμου). 
Προσοχή: εξαιτίας αυτών των δύο προτεραιοτήτων, οι ΗΠΑ έχουν ανάγκη από μια Ευρασία η οποία θα βρίσκεται συνεχώς σε κατάσταση μόνιμης διαίρεσης και ενδημικής έντασης. Έντασης έστω ελεγχόμενης τις περισσότερες φορές, αλλά υπαρκτής. 
Κι αυτό διότι οι εντάσεις και οι αντιπαραθέσεις στην Ευρασία, πρώτον, εμποδίζουν τη συνεργασία των μεγάλων παικτών της (ΕΕ, Ρωσία και Κίνα) και, δεύτερον, επιτρέπουν τις κάθε είδους επεμβάσεις των ΗΠΑ και την επιβεβαίωση της παγκόσμιας ηγεμονίας και διαιτησίας τους. Είναι αυτό ακριβώς που επεδίωκε η Ρώμη έναντι της διασπασμένης Ελλάδας και γενικότερα του ελληνιστικού κόσμου, τον 2ο π.Χ. αιώνα.
Υπό αυτή την έννοια, η ιδανική για την Αμερική περίοδος ήταν αναμφίβολα ο ψυχρός πόλεμος (1947-1989): μια σαφής διαχωριστική γραμμή (το ‘’σιδηρούν παραπέτασμα’’) διασπούσε την Ευρασία, ένας αξιόλογος Εχθρός (η Σοβιετική Ένωση) τής χάριζε εγρήγορση, συνοχή, υποταγή των Ευρωπαίων συμμάχων λόγω του φόβου που προκαλούσε ο ρωσικός ‘’μπαμπούλας’’, και, τέλος, δικαιολόγηση και νομιμοποίηση της ηγεμονίας της. 
Πού βρισκόμαστε σήμερα; Σήμερα είναι προφανές ότι οι ΗΠΑ προσπαθούν να παρασύρουν την ΕΕ σε έναν νέο ψυχρό πόλεμο εναντίον της Ρωσίας αλλά και της Κίνας. Εδώ είναι το κρίσιμο σημείο: η ΕΕ, προς το παρόν, παρά τα φαινόμενα, δεν φαίνεται να ανταποκρίνεται στις αμερικανικές επιδιώξεις.
Είναι ενδεικτικά δύο πράγματα: η μεν Γερμανία, προς το παρόν τουλάχιστον, αντιστέκεται με πείσμα στο αίτημα των Αμερικανών για ακύρωση του ρωσο-γερμανικού αγωγού φυσικού αερίου nord stream 2. Η δε ΕΕ, ως σύνολο, λίγες μέρες ΠΡΙΝ την ορκωμοσία Μπάιντεν, έκλεισε μια συμφωνία με την Κίνα που ανοίγει τον δρόμο για κολοσσιαίες εμπορικές συναλλαγές (η συμφωνία δεν είναι οριστική, αλλά το κρίσιμο είναι ότι οι Ευρωπαίοι προχώρησαν σε αυτή πριν την ορκωμοσία του νέου Αμερικανού προέδρου, ακριβώς για να προλάβουν αμερικανικές αντιρρήσεις και να φέρουν τις ΗΠΑ προ τετελεσμένων). 
Στο διά ταύτα: η ΕΕ, σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, έχει ανάγκη από μια Ευρασία όπου θα επικρατούν συνθήκες ειρήνης, ηρεμίας και συνεργασίας. Η ΕΕ θέλει να τα βρει με Ρωσία και Κίνα, τουλάχιστον στον οικονομικό τομέα, αδιαφορώντας σε μεγάλο βαθμό για την αυταρχικότητα των καθεστώτων τους (και οι ΗΠΑ αδιαφορούν για την αυταρχικότητα του ρωσικού και του κινεζικού καθεστώτος, απλά χρησιμοποιούν αυτό το ζήτημα ως αφορμή, ως ιδεολογικό κάλυμμα για την αντιπαράθεση που έχουν ανάγκη). 
Η Αμερική, λοιπόν, επιδιώκει την ένταση και την αντιπαράθεση με Ρωσία και Κίνα, η δε ΕΕ αντιστέκεται. Άλλωστε, κατά το σκεπτικό της Ευρώπης, η Ρωσία και η Κίνα δεν έχουν πια οικονομικά συστήματα που να αποτελούν υπαρξιακή απειλή για το δυτικό σύστημα, όπως ήταν ο κομμουνισμός επί ψυχρού πολέμου. 
Συνεπώς, μακροπρόθεσμα, τα συμφέροντα ΕΕ και ΗΠΑ αποκλίνουν σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό και γι’ αυτό φοβάμαι ότι θα είναι όλο και πιο δύσκολο να μιλάμε για Δυτικό Κόσμο ως κάτι ενιαίο. 
Αυτό που θα έσωζε την αμερικανική στρατηγική θα ήταν η Ρωσία ή η Κίνα ή αμφότερες να γίνουν ανοιχτά επιθετικές, όπως η Γερμανία στις παραμονές τόσο του Α’ όσου και του Β’ παγκοσμίων πολέμων. Εν ανάγκη να παρασυρθούν σε επιθετική συμπεριφορά! Τότε θα έπαιζαν το παιχνίδι των ΗΠΑ. Αντιθέτως, όμως, βλέπουμε ότι η Ρωσία και η Κίνα τείνουν χείρα φιλίας προς την ΕΕ! 
Είναι άκρως πιθανό οι ΗΠΑ να επιχειρήσουν να εξαναγκάσουν τη Ρωσία ή την Κίνα να παίξουν ‘’επιθετικά’’ μέσω αθέμιτων προκλήσεων στις οποίες οι Ρωσία και Κίνα θα είναι αναγκασμένες να απαντήσουν, παγιδευόμενες έτσι στην αμερικανική στρατηγική.
Παράδειγμα, το μέτωπο της Ουκρανίας. Θα ήταν παράλογο να προσδοκά κάποιος ότι η Ρωσία μπορεί να δεχτεί χωρίς αντίδραση την είσοδο της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, γιατί κάτι τέτοιο θα είχε εξαιρετικά δυσμενείς επιπτώσεις για τη ρωσική ασφάλεια αλλά και για το ίδιο το μέλλον της Ρωσίας ως μεγάλης Δύναμης.  Προσοχή: για το ζήτημα αυτό δεν εξετάζουμε τώρα ποιος έχει ‘’δίκιο’’, αλλά μέχρι πού είναι διατεθειμένοι να φτάσουν οι Αμερικανοί και πόσο οι Ρώσοι είναι (ή δεν είναι) διατεθειμένοι να υποχωρήσουν.