Παρασκευή, 29 Μαρτίου 2024, 11:18:47 πμ
Σάββατο, 10 Σεπτεμβρίου 2022 14:49

Περί των ονομάτων παλαιότερων καταστημάτων στο Κιλκίς

Γράφει ο Θανάσης Βαφειάδης, τοπογράφος, συγγραφέας.

Αναφορά σε ονομασία καταστήματος της πόλης μας συναντούμε για πρώτη φορά στην απόφαση της 22-6-1915 του Δημοτικού Συμβουλίου Κιλκίς όπου αναγράφονται τα γενόμενα έξοδα για τον εορτασμό της 21ης Ιουνίου και αναφέρεται ότι ο Δήμος δεξιώθηκε τους εκδρομείς από τη Θεσσαλονίκη στο καφενείο «ΗΡΑΚΛΕΙΑ».

Μια ακόμη αναφορά έχουμε τον Ιούνιο του 1925 όπου αναφέρεται ότι «η επιμνημόσυνος πανήγυρις πτώσεως ιστορικής πόλεως Κιλκίς τελείται στο κοινοτικόν καφεζυθοπωλείον η «ΩΡΑΙΑ ΘΕΑ».

Οι παλιές ονομασίες των καταστημάτων αναμενόμενο ήταν να σχετίζονται με τον τόπο καταγωγής των προσφύγων. Σε μια φωτογραφία της δεκαετίας του 1920 βλέπουμε τους τεχνίτες του καροποιείου Σαλτσίδη να ποζάρουν μπροστά σε μισοτελειωμένα τετράτροχα κάρα κάτω από την ταμπέλα του εργαστηρίου με τίτλο το «ΚΑΡΣ». Σε μια μεταγενέστερη φωτογραφία του καρροποιείου – σιδηρουργείου των Κάλφα – Δημητρίου, που επισυνάπτω, διακρίνουμε τον τίτλο «Η ΘΡΑΚΗ». «Η ΧΑΡΙΟΥΠΟΛΙΣ» ήταν η ονομασία του προπολεμικού κουρείου του Αναστάση Παπασταύρου, που παρουσίαζε τον εαυτό του σαν απόγονο Βυζαντινών αυτοκρατόρων!

Μεγαλώνοντας η πόλη, με τα χτισμένα με λαμαρίνες παλιομάγαζα να κυριαρχούν ακόμη και στην κεντρική της οδό, είχε έρθει η ώρα να αποκτήσει έναν αέρα μεγαλούπολης. Κι αυτόν τον αέρα δεν μπορούσαν να τον δώσουν οι «παράγκες που τις έστηναν τη μια πλάι στην άλλη για να μην τις πάρει και τις σηκώσει καμιά μπόρα και καθώς έγερναν λίγο παρουσίαζαν κάποια γραφικότητα και ομόνοια» όπως έγραφε ο αξέχαστος Λάζαρος Παυλίδης, αλλά οι επιγραφές των καταστημάτων. Μια τέτοια επιγραφή που θύμιζε την πρωτεύουσα είχε το καφενείο «ΦΑΛΗΡΟ» των αδελφών Κασαπίδη που λειτούργησε από το 1957 έως το 1960 στην οδό Λέκκα. Κι αν τα είκοσι ξύλινα τραπέζια με φορμάικα και οι ψάθινες καρέκλες από ξύλο οξιάς που διέθετε δεν αρκούσαν για να θυμίζουν τα πολυτελή αθηναϊκά καφενεία, η κόμμωση του «Μητάκου» με το τσουλούφι «κοκοράκι» αλλά Έλβις Πρίσλει παρέπεμπε στους νέους της Αθήνας που εκείνη την εποχή ξημεροβραδιάζονταν στα κλαμπ χορεύοντας ροκ- εν –ρολ. Αίσθηση Αθήνας χάριν ονόματος δημιουργούσε και η «ΓΛΥΦΑΔΑ» του Αλέξανδρου Σαλτσίδη που το πρωί δούλευε σαν πεταλωτίδικο και το βράδυ, στην αυλή, σαν ταβέρνα, και βρισκόταν απέναντι από το γνωστό κινηματογράφο των αδελφών Ιωσήφ και Γαβριήλ Ποζίδη που σύμφωνα με τους τουρκόφωνους έπαιζε δυο έργα «ένα δικό μας (τούρκικο) και ένα ξένο (ελληνικό). Και μιας και ο λόγος περί καταστημάτων διασκέδασης να θυμίσουμε την «ΕΚΑΛΗ» του Στέφου Καζαντζή, μια καλύβα εξοπλισμένη με γραμμόφωνο, που βρισκόταν πέραν των βορείων προαστίων, στη μέση του πουθενά. Σε έναν Εμπορικό Οδηγό του 1961 βρίσκω διαφημίσεις του καταστήματος υφασμάτων – νεωτερισμών – ετοίμων ενδυμάτων η «ΑΘΗΝΑΙΑ» των αδελφών Καραπαναγιωτίδη στην 21ης Ιουνίου 88 και του καταστήματος υποδημάτων πολυτελείας «ΑΘΗΝΑΪΚΟΝ» του Γεωργίου Γεραμιάν στην 21ης Ιουνίου 84. Λογικό ήταν να ήθελαν οι κάτοικοι του Κιλκίς να φορούν αθηναϊκά ενδύματα και υποδήματα, ιδίως όταν έκαναν την περίφημη «βόλτα» της Κυριακής, πηγαινοερχόμενοι ακατάπαυστα από το ένα φανάρι μέχρι το άλλο και τούμπαλιν καλύπτοντας με τσόφλια από πασατέμπο το οδόστρωμα. Σ’ ένα «νυφοπάζαρο» δεν θα πήγαιναν φορώντας παραδοσιακές στολές και τσερβούλια αλλά ντυμένοι σαν πρωτευουσιάνοι με την τελευταία λέξη της αθηναϊκής μόδας.

Κι επειδή η Αθήνα ήταν πολύ μικρή για το Κιλκίς έπρεπε να υπάρχει και κάτι από Ευρώπη, όπως το αρωματοπωλείο «Η ΒΙΕΝΝΕΖΑ» του Χριστόφορου Τουτουντζίδη που έφερνε ένα ευρωπαϊκό άρωμα που γινόταν εντονότερο κι από τις ξενικές ονομασίες των καλλυντικών, κολώνιες, μπριγιαντίνες, κρέμες και πούδρες, που πουλούσε. Κι αν ένα αρωματοπωλείο μπορεί να συσχετισθεί με την Ευρώπη τι σχέση μπορούσε να έχει ένα καφενείο με μια ευρωπαϊκή χώρα, όπως η «ΓΑΛΛΙΑ» του μπάρμπα-Μιλτιάδη, που βρισκόταν στη νότια πλευρά της πλατείας δημαρχείου; Σημειωτέον ότι εκτός από καφενείο λειτουργούσε και ως οδοντιατρείο, όπου ο ιδιοκτήτης με τη βοήθεια τανάλιας αφαιρούσε έναντι αμοιβής μιας δραχμής τα χαλασμένα δόντια.

Δεν υπήρχε όμως μόνο προτίμηση στις δυτικές χώρες αλλά και στις ανατολικές όπως αποδεικνύει το όνομα του καταστήματος νεωτερικών Αφων Μιχαηλίδου «Η ΡΩΣΣΙΚΗ ΑΓΟΡΑ», που βρίσκω σε Εμπορικό Οδηγό του 1937-38.

Το κατάστημα με το πιο ευφάνταστο όνομα ήταν το εστιατόριο «ΤΑ 5Φ», ονομασία που προέρχονταν από το ίδιο πρώτο των λέξεων της πρότασης «φίλε, φέρε φίλους, φάε, φύγε». Το εστιατόριο αυτό ανήκε στον Τάκη Γεωργιάδη και βρισκόταν στη συμβολή των οδών 21ης Ιουνίου και Σόλωνος. Ξεκίνησε τη λειτουργία του το 1937-38 και συνέχισε μετά τον πόλεμο.

Λαϊκό εστιατόριο ήταν «Η ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ» του Ιωάννη Γρηγοριάδη που είχε φθηνές τιμές και δούλευε κυρίως το μεσημέρι με μαγειρευμένα φαγητά. Το πιο διάσημο εστιατόριο ήταν τα «ΤΡΙΑ ΑΔΕΡΦΙΑ» των Ρούλη, Θανάση και Κώστα Τσισμαλίδη ενώ το πιο διάσημο ουζερί ήταν τα «ΜΠΑΚΑΛΙΑΡΑΚΙΑ» του Γιάννη Γιορτσίδη που μέχρι το καλοκαίρι του 1960 ήταν το καφενείο «Η ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΤΩΝ ΦΙΛΩΝ» του Αργύρη Καλογιάννη. Το πρώτο ζαχαροπλαστείο ήταν «ΤΑ ΟΛΥΜΠΙΑ» που άνοιξαν οι Κοζανίτες Κώστας Βασάδος και Νίκος Κόντος στα μέσα της δεκαετίας του 1930.

Πολλές ονομασίες είχαν σχέση με την άριστη ποιότητα ή την αίσθηση πολυτέλειας όπως το στεγνοκαθαριστήριο «ΤΟ ΑΡΙΣΤΟΝ» του Σωκράτη Ιωαννίδη που λειτουργούσε από το 1956 στην οδό Βασιλίσσης Σοφίας 2 ή το κουρείο «Η ΑΙΓΛΗ» του Αθ. Αντωνιάδη που είχε ανοίξει προπολεμικά.

Δεν έλειπαν τα ξενικά ονόματα όπως το υαλοπωλείο «MURANO» του Πανταζή Σμιάρη επί της 21ης Ιουνίου από το 1955, οι «καλλιτεχνικαί επιπλώσεις ΜΟΝΤΕΡΝ» του Παναγιώτη Ιωαννίδη στην 21ης Ιουνίου 257, τα υποδήματα πολυτελείας «ΛΟΥΞ» του Ιωάννη Κοκοβιάδη στην 21ης Ιουνίου 117.

Τα περισσότερα ονόματα ήταν συνηθισμένα όπως η «ΕΙΛΙΚΡΙΝΕΙΑ» για τα παντοπωλεία, σαν του Αναστάση του Τσογγίδη που βρισκόταν απέναντι από το σπίτι μου στη Ν. Παναγιώτου ή είχαν σχέση με τα θέση τους στο χώρο της πόλης όπως το γαλακτοπωλείο το «ΚΕΝΤΡΟΝ» του Εμμανουήλ Μήτσκου στην Γ. Καπέτα ή το ζαχαροπλαστείο η «ΓΩΝΙΑ» του Κυριάκου Μαργαριτόπουλου στη συμβολή της Καπέτα και της Καλούδη. Άλλα πάλι όφειλαν την ονομασία τους σε κάποιο χαρακτηριστικό στοιχείο του περιβάλλοντος χώρου ή του κτίσματος, όπως το εξοχικό κέντρο «ΒΡΥΣΟΥΛΑ» στη δυτική έξοδο της πόλης ή τα «ΣΚΑΛΟΠΑΤΙΑ» του Παύλου Δαμιανίδη όπου χρειαζόταν να τ’ ανέβεις για να συμποσιασθείς αλλά δύσκολα τα κατέβαινες αν η κρασοκατάνυξη σε είχε βαρέσει κατακέφαλα.

Τέλος υπήρχαν και τα πιο ασυνήθιστα ονόματα όπως το καφενείο τα «ΧΕΛΙΔΟΝΑΚΙΑ» του Παναγιώτη Λεχωνίδη απέναντι από την παλιά Τράπεζα, που σύχναζε η νεολαία, το κέντρο διασκεδάσεως «ΚΑΒΑΛΛΑΡΗΔΕΣ» μετά τα «ΣΚΑΛΟΠΑΤΙΑ» και η ταβέρνα «ΤΕΣΣΕΡΑΜΙΣΥ» στην Κ. Μακούλη που έκλεινε στις 4.30 το πρωί και από εκεί πήρε το όνομά της.

Αν με ρωτήσετε ποιο ήταν το πιο παράξενο όνομα θα έλεγα «Ο ΚΑΤΩ ΚΟΣΜΟΣ», το καφενεδάκι του Σάββα Σαρηγιαννίδη δίπλα στο παλιό δημαρχείο. Τον πραγματικό κάτω κόσμο βέβαια καλόν θα είναι να αργήσουμε να τον επισκεφθούμε αν και με όλα αυτά που συμβαίνουν γύρω μας αρχίζω να πιστεύω ότι έχουν βαλθεί να στείλουν εκεί και μάλιστα αδιάβαστους. Κι αν τη γλυτώσουμε και δεν πάθουμε κανένα εγκεφαλικό βλέποντας τους λογαριασμούς του ρεύματος ή δεν πνιγούμε από τα θεόρατα κύματα ανοησίας που εξαπολύουν εναντίον μας καθημερινά τα Μέσα Μαζικής Εξαπάτησης το πιο πιθανό είναι ότι θα χάσουμε το μυαλό μας και δε θα θυμόμαστε όχι τα ονόματα των παλιών καταστημάτων αλλά ούτε καν το όνομα μας.

 

Περισσότερα άρθρα και φωτογραφίες στην ιστοσελίδα και στο fb του τεχνικού γραφείου K4station.