Κύριε Διευθυντά,Με πολύ ενδιαφέρον διάβασα στην εφημερίδα σας όσα γράψατε σχετικά με την ιστορία της τοπικής αυτοδιοίκησης του Νομού Κιλκίς (Νομαρχία, Νομάρχες, Δήμοι Κιλκίς, Αξιούπολης, Δήμαρχοι). Για την ιστορική αλήθεια, για την ενημέρωση των αναγνωστών της εφημερίδας σας, όσων ενδιαφέρονται για την ιστορία της τοπικής αυτοδιοίκησης και γενικότερα την ιστορία, θέτω στη διάθεσή σας μερικά στοιχεία από τα οποία διαπιστώνεται ποιος ήταν ο πρώτος Δήμος στο Νομό Κιλκίς μετά την απελευθέρωση της περιοχής το 1912 και το 1913.
Οι Δήμοι στην Ελλάδα ιδρύθηκαν με Βασιλικό Διάταγμα (ΒΔ) της 8ης (20ης) Απριλίου του 1835 και λειτούργησαν στο τότε ελεύθερο ελληνικό κράτος μέχρι το 1912. Ήταν μεγάλες γεωγραφικές ενότητες χωριών, ολόκληρες επαρχίες, κάτι αντίστοιχο με όσα εφαρμόστηκαν με το Νόμο 3852/2010, το γνωστό στις μέρες μας «Καλλικράτη». Με το Νόμο ΔΝΖ΄ (4057) ΦΕΚ 58/14-2-1912 «Περί συστάσεως Δήμων και Κοινοτήτων» έπαυσε να ισχύει το ως τότε σύστημα διοίκησης των Δήμων και καθιερώθηκε μικτό σύστημα, δηλαδή δημιουργία Δήμων και Κοινοτήτων. Τα χωριά οργανώθηκαν σε Κοινότητες, οι δε πόλεις και κωμοπόλεις σε Δήμους.
Εκλογές για την ανάδειξη των τοπικών αρχών ορίστηκαν για το Νοέμβριο του 1912, οι οποίες όμως, δεν πραγματοποιήθηκαν, διότι μεσολάβησαν οι Βαλκανικοί πόλεμοι του 1912–1913. Τελικά οι εκλογές διενεργήθηκαν στις 9 Φεβρουαρίου του 1914 .
Μετά τους Βαλκανικούς πολέμους, για τις περιοχές που απελευθερώθηκαν, με το Νόμο ΔΡΛΔ΄ (4137)/28-2-1913 ορίστηκε ο τρόπος «..διοικήσεως των στρατιωτικών κατεχομένων χωρών». Η οριστική εφαρμογή αυτού του Νόμου έγινε το 1914 . Για την περίοδο 1912-1914 στις απελευθερωμένες πόλεις και κωμοπόλεις της Βόρειας Ελλάδας έγινε ο διορισμός Δημάρχων. Πολλοί βέβαια Δήμαρχοι και Κοινοτάρχες εκλέχτηκαν στις εκλογές του 1914.
Η Γουμένισσα μετά την απελευθέρωσή της από τον τουρκικό ζυγό, 23-10-1912, (στην στρατιωτική ιστορία αναφέρεται η 22α Οκτωβρίου), ορίστηκε έδρα Δήμου. Αυτό διαπιστώνεται από τα πρακτικά του Δήμου αυτού της περιόδου 1913-1919, από την αλληλογραφία, τη σφραγίδα του και από βιβλιογραφικές πηγές .
Στο έγγραφο 1575/14-11-1914 της Υποδιοίκησης Γιαννιτσών που υποβλήθηκε στη Γενική Διοίκηση Μακεδονίας με πίνακα και στοιχεία όλων των οικισμών της αναφέρεται: Γουμένιτσα, έδρα Δήμου, ειρηνοδικείου, συμβολαιογράφου, αστυνομικού σταθμού, γραφείου τηλεγραφικού και ταχυδρομικού, έχει ελληνικήν Κοινότητα ήτις διατηρεί δύο μικτάς αστυκάς σχολάς… Με το Νόμο ΔΝΓ΄ του 1919 πολλοί Δήμοι, μεταξύ αυτών και της Γουμένισσας, καταργήθηκαν και ονομάστηκαν Κοινότητες.
Πρώτος Δήμαρχος της Γουμένισσας αμέσως μετά την απελευθέρωση του 1912 ήταν ο γιατρός Ευάγγελος Ι. Ίντος (1880-1962). Τον διόρισε ο Γενικός Διοικητής Μακεδονίας και Υπουργός Δικαιοσύνης στην Κυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας και Ακαδημαϊκός αργότερα, Δημήτριος Ρακτιβάν του οποίου η οικογένεια κατάγονταν από τη Μακεδονία (Βέροια). Με τον υπουργό ο γιατρός συνδέονταν από τα φοιτητικά του χρόνια, όταν σπούδαζε στην Αθήνα στις αρχές του 1900.
Η Μελπομένη Αυγερινού, γυναίκα που προσέφερε πολύτιμες υπηρεσίες στην εθνική υπόθεση την περίοδο του Μακεδονικού Αγώνα, έγραψε στα απομνημονεύματά της: ….Αφού επεράτωσε (ο Ε. Ίντος) τας σπουδάς του απροσκόπτως, μετέβη εις Γουμένιτσαν της Μακεδονίας, ιδιαιτέραν αυτού πατρίδαν όπου εξασκεί το επάγγελμα του ιατρού. Μετά πολλής μου δε ευχαριστήσεως επληροφορήθην ότι ο κ. Ρακτιβάν εκτιμών αυτόν, τον διώρισε Δήμαρχον Γουμενίτσης ….
Με την ανάθεση των καθηκόντων του Δημάρχου στον Ευάγγελο Ίντο αναγνωρίσθηκε η προσφορά του στο φοιτητικό κίνημα που αναπτύχθηκε τα χρόνια εκείνα στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας υπέρ της Μακεδονίας. Ήταν ο πρωτεργάτης μεγάλης συγκέντρωσης στην αίθουσα του Συλλόγου «Παρνασσός» της πρωτεύουσας τον Οκτώβριο του 1904, όπου μίλησε για το θέμα ο γνωστός καθηγητής Σπυρίδων Λάμπρου ενώπιον της πολιτικής, πνευματικής ηγεσίας της χώρας και των φοιτητών του Πανεπιστημίου .
Ο ίδιος οργανώθηκε στο κόμμα των Φιλελευθέρων του οποίου υπήρξε ένθερμος υποστηρικτής μέχρι τον θάνατο του εθνάρχη Ελευθερίου Βενιζέλου. Κατά την περίοδο της κυβέρνησης της Εθνικής Άμυνας στη Θεσσαλονίκη (τριανδρία Βενιζέλος, Δαγκλής, Κουντουργιώτης) στήριξε το έργο της, όπως και των Γαλλικών συμμαχικών δυνάμεων την περίοδο του Α΄ Παγκοσμίου που έδρασαν στην τότε επαρχία Γουμενίτσης και είχαν έδρα του αρχηγείου τους την κωμόπολη της οποίας ήταν Δήμαρχος. Για την προσφορά του κατά την περίοδο του πολέμου παρασημοφορήθηκε με ανώτατη τιμητική διάκριση από το γαλλικό στρατό.
Ως ιατρός ιδιώτευσε στη Γουμένισσα και υπηρέτησε στο Νοσοκομείο της ως και τη δεκαετία του 1940. Στη συνέχεια υπηρέτησε στη Χαλκιδική και αποσύρθηκε στη Θεσσαλονίκη, όπου και απεβίωσε το 1962.
Άσκησε τα καθήκοντα του Δημάρχου Γουμένισσας, ως διορισμένος από την Κυβέρνηση Βενιζέλου από τον Οκτώβριο του 1912 μέχρι τις δημοτικές και κοινοτικές εκλογές της 9ης Φεβρουαρίου 1914. Ήταν υποψήφιος Δήμαρχος στις εκλογές εκείνες, εξελέγη και άσκησε τα καθήκοντα μέχρι 25-11-1915 (α.α. πρακτικού Δήμου Γουμέντσης 34/1915). Επίσης διετέλεσε Δήμαρχος από 16-06-1917 μέχρι και 15-04-1919.
Τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς καταργήθηκε ο τότε Δήμος Γουμένισσας. Ο Ε. Ιντος συνέχισε να ασχολείται με την τοπική αυτοδιοίκηση και στις 24-11-1919 ανέλαβε καθήκοντα προέδρου του Κοινοτικού Συμβουλίου. Ακολούθησαν πολλά άλλα γεγονότα σχετικά με την Μικρασιατική εκστρατεία και καταστροφή, την αναστολή εκλογών και πολλές στη συνέχεια αλλαγές στο διοικητικό σύστημα της χώρας. Ίσως μας δοθεί ευκαιρία μια άλλη φορά να ασχοληθούμε με τα θέματα αυτά σε σχέση με τα αυτοδιοικητικά της περιόδου εκείνης στον τόπο μας.
Του
Χρήστου Π. Ίντου
