Κτήτορες αυτού του οικισμού οι μετακινούμενοι κτηνοτρόφοι που έρχονταν με τα κοπάδια τους το φθινόπωρο και ξεχειμώνιαζαν στο νότιο μέρος του Πολυκάστρου, στις δύο πλευρές της σιδηροδρομικής γραμμής. Με τον ερχομό όμως τον προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία (Βουλγαρία σήμερα) το 1924 πολλοί από αυτούς έφεραν και τα κοπάδια τους . Το γεγονός αυτό δημιούργησε στενότητα χώρου, έτσι με την παρότρυνση των αρχών οι λίγες αυτές οικογένειες από τα Μ. Λιβάδια αναγκάστηκαν να μετακινηθούν Β.Α. του Πολυκάστρου όπου έστησαν τις καλύβες τους. Όμως η εγκατάσταση τους δεν ήταν χωρίς προβλήματα, αφού οι κάτοικοι της γύρω περιοχής (Πευκόδασος κλπ) προσπάθησαν να την ματαιώσουν. Οι αψιμαχίες και οι προστριβές ήταν η καθημερινότητα, με αποτέλεσμα να πηγαίνουν συνεχώς στα δικαστήρια. Το κάψιμο των Μεγάλων Λιβαδίων το 1944 από του Γερμανούς κατακτητές έγινε η αφορμή και επιτακτική ανάγκη για αναζήτηση μιας μόνιμης πλέον εγκατάστασης. Με μπροστάρη τον αρχηγό της μεγάλης οικογένειας των Κουλιναίων τον Δημήτρη Κουλίνα (παππού του τέως δημάρχου Πολυκάστρου Δημ. Κουλίνα) πήραν την απόφαση για μόνιμη πια εγκατάσταση και το 1948 έκτισαν κρυφά και αυθαίρετα ένα μικρό σπίτι χωρίς θεμέλια, στηριγμένο σε δοκάρια και γύρω γύρω έβαλαν καλάμια αι άχυρα για να φαίνεται σαν καλύβα. Αυτό είχε όμως σαν αποτέλεσμα για ακόμη μεγαλύτερες αντιδράσεις και νέους δικαστικούς αγώνες με τους κατοίκους της περιοχής. Τελικά η επιμονή και υπομονή του Δημ. Κουλίνα νίκησε, έτσι δημιουργήθηκε ο μικρός αυτός οικισμός που πήρε το επώνυμο των κατοίκων του, αφού, όλοι τους (εκτός από την οικογένεια Φράγκου που παντρεύτηκε μία Κουλίνα), έφεραν το επώνυμο Κουλίνας. Ο νέος αυτός οικισμός διοικητικά υπαγόταν στην κοινότητα Πολυκάστρου. Τα Κουλιναίικα, όπως και ο διπλανός μικρός οικισμός Λατόμι (Καραθοδωραίικα) δεν είχαν σχολείο. Σχολείο απέκτησαν ύστερα από ενέργειες του τότε επιθεωρητή δημοτικών σχολείων Παιονίας, οποίος ζήτησε από την κοινότητα Πολυκάστρου, στοιχεία να τα χρησιμοποιήσει ως πειστήρια στον Υπουργείο Παιδείας και να προβεί αυτό στην ίδρυση σχολείου. Η κοινότητα με το υπ’ αριθμό 1041/21-7-1953 έγγραφό της, απάντησε πως από τους δύο οικισμούς το Λατόμι διαθέτει διδακτήριον τύπου μονοτάξιου Δημοτικού Σχολείου μεθ’ όλων των απαραίτητων δια την λειτουργίας μέσων και επίπλων… όπερ οίκημα ανήγειρον επί σκοπώ όπως στεγαστεί εκεί υπηρεςσία μονοταξίου Δημ. Σχολείου…» Ένα χρόνο μετά με Β.Β. που δημοσιεύτηκε στις 16-12-1954 στο φύλλο 303, τεύχος Α’ της εφημερίδας της Κυβέρνησης, ιδρύθηκε σχολείο με την επωνυμία «1/τάξιον Δημοτικόν Σχολείον Λατομίου - Κουλιναίων». με έδρα το Λατόμι. Το σχολικό έτος 1955-56 άρχισε η λειτουργία του με πρώτο δάσκαλο τον Αναστάσιο Τσαρουχά. Στα σχετικά έγγραφα ο δάσκαλος φέρεται ως ιδιωτικός και με επιστολή του Επιθεωρητή οι κάτοικοι των οικισμών καλούνται να καταβάλουν χρηματικό ποσό για να συγκεντρωθεί το ανάλογο μίσθωμα. Ο αριθμός των μαθητών την περίοδο εκείνη ήταν 18.
Στην ίδρυση του σχολείου στο Λατόμι αντέδρασαν έντονα οι κάτοικοι των Κουλιναίικων και ζητούσαν ως έδρα τον δικό τους οικισμό και για να ασκήσουν ακόμα μεγαλύτερη πίεση, απέσυραν τα παιδιά τους από το σχολείο και άρχιζαν να κτίζουν σχολείο. Στην προσπάθειά τους αυτή ενισχύθηκαν οικονομικά και την τότε κοινότητα Πολυκάστρου με το ποσό των 10.000 δρχ. Ο αγώνας και οι πιέσεις έφεραν το επιθυμητό αποτέλεσμα και από το σχολικό έτος 1959-60 λειτούργησε το σχολείο με το χαρακτηριστικό μάλιστα το «εν Κουλιναιική» που αναγράφεται στα έγγραφα της περιόδου εκείνης, αλλά και η αναφορά του δασκάλου προς τον επιθεωρητή πως οι μαθητές του σχολείου δεν είχαν ανάγκη συσσιτίου, διότι «…σιτίζονται δι’ αγνού γάλακτος και βουτύρου εκ των οικιών των και δεν έχουν χρείαν του συσσιτίου…» και παρακαλεί «… όπως διατεθώσι τα τρόφιμα εις έτερον σχολείον…».
Ο επόμενος δάσκαλος, το σχολικό έτος 1961-62 Ιωάννης Αλεξίου κατέβαλε ιδιαίτερη προσπάθεια για τον εξοπλισμό, τη συγκρότηση, την υποδομή αλλά και την όλη εμφάνιση του διδακτηρίου, δίδαξε δε μέχρι τα Χριστούγεννα του 1968, οπότε μετακινήθηκε και στη θέση του ήρθε ο δάσκαλο Κωνσταντίνος Κυμπαρίδης με μετακίνηση από το δημοτικό σχολείο Φανού. Ο αείμνηστος Κ. Κυμπαρίδης (από το Βαλτοτόπι) είναι ο τελευταίος δάσκαλος τον Ιούνιο του 1969. Το σχολείο είχε μόνο πέντε μαθητές, οι οποίοι το επόμενο έτος γράφτηκαν στο Δημοτικό Σχολείο Πολυκάστρου. Κάπου εκεί άρχισε και η φυγή από τα Κουλιναίικα προς το Πολύκαστρο στο πολυπολιτισμικό πια Πολύκαστρο, αφού σ’ αυτό κατοικούν Πόντιοι, Θρακιώτες, Μικρασιάτες, Σαρακατσάνοι, Βλάχοι και ντόπιοι. Τα Κουλιναίικα ως οικισμός αναφέρονται για πρώτη φορά στην απογραφή του 1961 ενταγμένα στην τότε κοινότητα Πολυκάστρου με 177 κατοίκους και το διπλανό Λατόμι με 57 κατοίκους.
Σήμερα ανάμεσα στα εγκαταλειμμένα και μικρά σπίτια ψηλά στην κορυφή του οικισμού στέκει αγέρωχος Βιγλάτορας του κάμπου το άλλοτε κονάκι του Στέργιου Δημ. Κουλίνα. Το δε μικρό σχολείο έπεσε «θύμα» της νέας σιδηροδρομικής γραμμής.
Πηγές:
«τα σχολεία μας από την ίδρυσή τους»– έκδοση Νομαρχία Κιλκίς, 2004, επιμέλεια Χρήστος Π. Ίντος Σχολικός Σύμβουλος Π.Ε.
«Ιστορικό Λέυκωμα Δήμου Παιονίας – Παιονία από τα μυθικά χρόνια στον 21ο αιώνα», επιμέλεια Χρήστος Π. Ίντος 2023.
