10. Στα αριστερά της εισόδου του Πολυανείου Ωδείου (στα παλιά Κατηχητικά Σχολεία), στον αύλειο χώρο του, είναι στημένη μαρμάρινη προτομή πάνω σε μαρμάρινη βάση με την εξής επιγραφή: “Χαρίτων Συμεωνίδης, Μητροπολίτης Πολυανής και Κιλκισίου (πάλι το “Κιλκισίου”) 1219-1987.
Ο μακαριστός Χαρίτων Συμεωνίδης γεννήθηκε στη Νικομήδεια της Μ. Ασίας από Πόντιους γονείς, ήρθε πρόσφυγας με την ανταλλαγή των πληθυσμών στην Καλαμάτα, σπούδασε στην Αθήνα θεολογία, χειροτονήθηκε διάκονος και τοποθετήθηκε εδώ ιεροκήρυκας το 1940.  Χειραγώγησε για χρόνια ως αρχιμανδρίτης τη νεολαία του Κιλκίς, εκλέχτηκε μητροπολίτης του στα 1965, απομακρύνθηκε από το θρόνο του στα 1974 από τη Χούντα του Ιωαννίδη και τον αρχιεπίσκοπο Σεραφείμ και πέθανε πικραμένος στα 1987. Περισσότερα βλέπε στην ομώνυμη οδό που δημοσίευσα σ’ αυτές τις στήλες.
11. Στην οδό Αγίου Γεωργίου στον αύλειο χώρο του Β’ Νηπιαγωγείου είναι στημένη μπρούτζινη προτομή της Ειρήνης Ευθυμιάδου με την επιγραφή: “Ειρήνη Ευθυμιάδου εκ Στρωμνίτσης, 1902-1992, παιδαγωγός και ενεργός πολίτης”.
Η Ειρήνη Ευθυμιάδου εντεκάχρονη κοπελούδα εγκαταστάθηκε πρόσφυγας στο Κιλκίς με τους γονείς της, σπούδασε νηπιαγωγός στη Θεσσαλονίκη και δούλεψε στα νηπιαγωγεία της πόλης με πάθος και μεράκι. Οργάνωσε εκατοντάδες παιδικές γιορτές στα πολλά χρόνια της θητείας της, πρόσφερε τις υπηρεσίες της εθελόντρια σε πολλές κοινωνικές εκδηλώσεις και έξω από το σχολείο της -Κατηχητικά, οδηγισμό, “φανέλλα του Στρατιώτη”, κατασκηνώσεις- ως και στο Μέτωπο του Αλβανικού Πολέμου πήγε συνοδεύοντας ρουχισμό πλεκτών μάλλινων, προσφορά των Κιλκισιωτών στους μαχόμενους στρατιώτες. Περισσότερα βλέπε στην ομώνυμη οδό που δημοσίευσα.
12. Το Εργατικό Κέντρο Κιλκίς έχει πρόσοψη στην οδό Καραολή-Δημητρίου, ωστόσο το πίσω μέρος του κτηρίου “βλέπει” και στην οδό Βυζαντίου. Εκεί, δεξιά της εισόδου, υπάρχει αναθηματική στήλη μαρμάρινη με την εξής επιγραφή: “Συμβολικό αφιέρωμα στους αγωνιστές της εργατικής τάξης, της ειρήνης και της δικαιοσύνης”.
13. Στην πλατεία Ειρήνης είναι στημένο μαρμάρινο γλυπτό που παριστάνει αντρόγυνο Ποντίων -η μάνα κρατάει και βρέφος στην αγκαλιά- με την επιγραφή: “Στη μνήμη γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού”. Το γλυπτό είναι στημένο σε βάθρο με ορθομαρμαρωμένες πλάκες σε διαστάσεις περίπου 2,5Χ1,5Χ0,20μ.
(Παρενθετικά για το χώρο της πλατείας Ειρήνης σημειώνουμε και τα παρακάτω που αφορούν στο στήσιμο προτομής του βασιλέως Κωνσταντίνου που δεν πραγματοποιήθηκε.
Στα χρόνια πριν από τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940 του δικτατορικό καθεστώς του Ιωάννη Μεταξά ετοίμασε μεγάλη μαρμάρινη προτομή του Κωνσταντίνου, βασιλιά και αρχιστράτηγου των Ελλήνων, όταν η πόλη ελευθερώθηκε στα 1913. Ήρθε η προτομή σε μεγάλο κασόνι από χοντρές σανίδες και αφέθηκε στο χώρο της σημερινής Λέσχης των Αξιωματικών, που τότε ήταν αύλειος χώρος ανάμεσα στα στρατιωτικά τούρκικα κτήρια που βρισκόταν τότε σ’ αυτό το μέρος, για να στηθεί την κατάλληλη ημέρα με την καθιερωμένη τελετή. Μας βρήκε όμως ο πόλεμος (28.10.1940) και η προτομή δεν στήθηκε, αφημένη μέσα στο κασόνι. Οι Γερμανοί την περίοδο της Κατοχής (1941-1944), παρόλο που είχαν εγκατεστημένο όρχο αυτοκινήτων στο χώρο, δεν πείραξαν το κασόνι, το άφησαν, βαρύ καθώς ήταν, στον τόπο του. Στον χρόνο όμως της Εαμοκρατίας (Νοέμβριο 1944 μέχρι Μάρτιο 1945) τα καδρόνια από την κάσα ένα ένα άρχισαν να σπάνε, έμεινε εκτεθειμένη η προτομή, της κόψανε το κεφάλι και το πετάξανε στο χώρο του σημερινού ξενώνα των Αξιωματικών και τελικά η προτομή χάθηκε, δεν στήθηκε ποτέ. (Τα περισσότερα απ’ αυτά που έγραψα είναι του Λύσανδρου Φάσσου, αυτής της κινητής “μνήμης” του Κιλκίς)).
14. Στο τέρμα της οδού Σπάρτης, στη συμβολή της με την οδό Ούλοφ Πάλμε, υπάρχει ένα τριγωνικό παρκάκι. Ακριβώς στη γωνία της συμβολής των δύο δρόμων είναι στημένος ο μαρμάρινος ανδριάντας του αντάρτη, λίγο πιο χαμηλός από το κανονικό ανάστημα ανδρός -δίκοχο στο κεφάλι, στρατιωτικό χιτώνιο, εξαρτύσεις, περίστροφο στη μέση, κιλότα στρατιωτική (ιππασίας) και μπότες- πάνω σε βάθρο είναι προσηλωμένη άσπρη μαρμάρινη πλάκα (0,20Χ0,40) με κλαδιά δάφνης με την επιγραφή: “ΕΑΜ, ΕΛΑΣ, ΕΠΟΝ, ΑΕΤΟΠΟΥΛΑ, ΔΣΕ, 1941-1949”.
Στα δεξιά του βάθρου διακρίνεται μεταλλική ταμπελίτσα (0,08Χ0,06 μ.) που γράφει: “Μαρμαρογλυπτική Εξαδάκτυλος Νικόλαος, Πλαταμών Πιερίας (και τα οικεία τηλέφωνα)”.
15. Στον αύλειο χώρο του Β’ Γυμνασίου, ακριβώς απέναντι από την είσοδο του παλιού βουλγάρικου σχολείου και αργότερα Γυμνασίου -και νυν Λαογραφικό Μουσείο- είναι στημένη η μαρμάρινη προτομή του Αθανασίου Τσούντα. Στο μαρμάρινο βάθρο με μαρμάρινη ορθομαρμάρωση (0,80Χ0,40Χ1,50 μ.) υπάρχουν οπές  με τα πλαστικά βίσματα, δείγμα ότι ήταν προσαρτημένη πλάκα με κάποια σχετική επιγραφή, η οποία θα έγραφε πάνω κάτω τα εξής: Αθανάσιος Τσούντας εκ Στενημάχου, φιλόλογος, 1880-1949. Ποιοί αφαίρεσαν και γιατί την πινακίδα μάς είναι άγνωστο (καταγραφή 2009).
Περισσότερα για τον Αθανάσιο Τσούντα βλέπε τα όσα έχω δημοσιεύσει σ’ αυτή την στήλη για την ομώνυμη οδό.
12. Στο Νοσοκομείο του Κιλκίς, καθώς μπαίνει κανείς από την κεντρική του είσοδο στον μικρό διάδρομο που οδηγεί δεξιά και αριστερά στα γραφεία της Διοικήσεως του Νοσοκομείου, μετά τις πόρτες που οδηγούν στα γραφεία είναι εντοιχισμένες ανά μία πλάκες μαρμάρινες σε μπεζ χρώμα 1,5Χ1 μ. περίπου. Η δεξιά γράφει: “Ευεργέται: Οικογένεια Νικολάου Μοσκώφ, Κωνσταντίνος Μοσκώφ, Ηρακλής Μοσκώφ”. Η αριστερή γράφει: “Δωρηταί: “Άπαντες κάτοικοι του νομού Κιλκίς Σουλτογιάννης Ι, Βαγιόπουλος Δ., Τσουντάνης Δ, υπουργός Αποστολίδης Α.”.
Για τον Νικόλαο Μοσκώφ γνωρίζω ότι χάρισε για το κτίσιμο του Νοσοκομείου τα περισσότερα από τα μισά απ’ όσα ξοδεύτηκαν. Περισσότερα βλέπε τα όσα έχω γράψει στην ομώνυμη οδό σ’ αυτήν εδώ τη στήλη (Οδοί Κιλκίς).
17. Στον αύλειο χώρο του Νοσοκομείου στα δεξιά πριν την κεντρική είσοδο υπάρχει μαρμάρινη προτομή του Χρίστου Δρέλλια, νομάρχη Κιλκίς στην μεταξική περίοδο (1936-1941), στην εποχή του οποίου χτίστηκε το Νοσοκομείο. Σε μια μικρή μεταλλική ταμπέλα γράφει: “Ο εμπνευστής και δημιουργός Χρίστος Δέλλιας-νομάρχης”. Πιο κάτω υπάρχει επιγραφή σκαλισμένη στο μαρμάρινο βάθρο της προτομής με κεφαλαία γράμματα· γράφει: “Τιμή και ευγνωμοσύνη σ’ αυτούς που πρόσφεραν για την κατασκευή του Νοσοκομείου.
Πιο κάτω σε μεταλλική ταμπέλα γράφει: “Εθεμελιώθη 4.8.1937. Εγκαινιάσθη 28.2.1939” (Προφανώς αναφέρεται στο Νοσοκομείο και όχι στον ...Δρέλλια).
Ο Χρίστος Δρέλλιας το χτίσιμο του Νοσοκομείου και τον εξοπλισμό του για την άμεση λειτουργία του το έκανε έργο ζωής του. Το πήρε πολύ ζεστά, υποχρέωσε τους πολίτες σε αναγκαστική εργασία -του το επέτρεπε το δικτατορικό καθεστώς-, τους χωρικούς σε καταβολή γεωργικών προϊόντων -όπως καπνών-, σε επίταξη των αγροτικών κάρων και ζώων για τη μεταφορά οικοδομήσιμων υλικών. Και σε χρόνο ρεκόρ το μεγαλοπρεπέστατο για την εποχή του Νοσοκομείο εγκαινιάσθηκε. Περισσότερα βλέπε στο βιβλίο μου “Κιλκισιώτικες αναμνήσεις” στις σελ. 204-206. Ωστόσο είναι λυπηρό που έναν τέτοιο άνθρωπο τον σκότωσαν σε χωριό του Κιλκίς αντάρτες στα σκληρά χρόνια της Κατοχής.
18. Στον αύλειο χώρο του ναϊδρίου του νοσοκομείου Ι. Ναού των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, που έκτισε με δωρεές του ο ομογενής από την Στενήμαχο Κωνσταντίνος Ουτσκούνης μεγαλέμπορος της Αμερικής, υπάρχει η μαρμάρινη προτομή του πάνω σε υψηλή μαρμάρινη βάση με την επιγραφή -σκαλισμένα στο μάρμαρο γράμματα: “Χατζη-Κώστας Ουτσκούνης 1965” (Προφανέστατα το έτος είναι της χρονιάς που εγκαινιάσθηκε ο ναός και στήθηκε η προτομή). Περισσότερα βλέπε στην ομώνυμη οδό που δημοσίευσα σ’ αυτή τη στήλη.
19. Στη β πτέρυγα του Νοσοκομείου, την Ορθοπεδική, μπαίνοντας στον διάδρομο μετά την είσοδο, συναντάει ο επισκέπτης την μπρούτζινη προτομή του ορθοπεδικού γιατρού Απόστολου Καββαδία, του θεμελιωτή αυτής της κλινικής -τα χρόνια που υπηρέτησε στο Νοσοκομείο Κιλκίς είναι 1954-1961.
Στον Απόστολο Καββαδία οφείλεται η καλή φήμη της Ορθοπεδικής Κλινικής του Νοσοκομείου. Αυτός ίδρυσε το Φυσικοθεραπευτικό του τμήμα -έφερε από τη Γαλλία φυσικοθεραπεύτριες-, αυτός ίδρυσε το Δημοτικό Σχολείο της πτέρυγας για τους μαθητές με χρόνια θεραπεία, αυτός ίδρυσε την κινητή ορθοπεδική μονάδα με γιατρούς, νοσοκόμες, μηχανήματα, που όργωνε όλη τη Βόρεια Ελλάδα και πρόσφερε επί τόπου ορθοπεδική περίθαλψη, αυτός ίδρυσε στην Αθήνα Ινστιτούτο Ορθοπεδικής.
20. Στο Δημαρχείο, στο διάδρομο έξω από το Γραφείο του Δημάρχου, βρίσκεται ένα μικρό “θαύμα” της γλυπτικής τέχνης, “Ο χορός” του γλύπτη Αντωνίου Σώχου, που ήταν καθηγητής της Αρχιτεκτονικής στο Μετσόβειο Πολυτεχνείο και είχε στα 1937 εκθέσει γλυπτά του σε έκθεση στη Θεσσαλονίκη -γεννημένος στην Τήνο στα 1888. Την έκθεση επισκέφθηκε και ο τότε μεταξικός νομάρχης Κιλκίς Χρίστος Δρέλλιας, εντυπωσιάστηκε από το γλυπτό και παρότρυνε τον τότε δήμαρχο του Κιλκίς Τζιερόπουλο να αγοράσει το γλυπτό για λογαριασμό του Δήμου, με σκοπό να στηθεί στο πάρκο του Κιλκίς. Η αγορά έγινε, το γλυπτό σε κιβώτιο έμεινε στις αποθήκες του Δήμου -μεσολάβησαν και ο πόλεμος με την Κατοχή, 1940-1944, έως ότου με το νέο Δημαρχείο το γλυπτό στήθηκε σε διαδρόμους του Δημαρχείου.
Το γλυπτό στηρίζεται σε χαμηλή βάση, είναι μαρμάρινο, έχει ύψος λίγο πάνω από το μέτρο. Παρουσιάζει γυμνή χορεύτρια σε κίνηση με τα χέρια “στεφάνι” πάνω από το κεφάλι της -με το αριστερό κρατάει την άκρη του χιτώνα της που πέφτει από τα μαλλιά της πίσω από την πλάτη μέχρι τις πατούσες των ποδιών της- και αποτελεί με τις πτυχώσεις του το φυστικό στήριγμα, τη βάση του αγάλματος· όλα έχουν αναλογίες περίτεχνες και χάρη και ομορφιά.