Η μείωση του μαθητικού δυναμικού στον νομό Κιλκίς είναι εκρηκτική τα τελευταία χρόνια. Από το 2018 μέχρι σήμερα, μέσα σε επτά μόλις χρόνια, καταγράφεται απώλεια 1.626 μαθητών, ποσοστό που αντιστοιχεί σε μείωση 29%.
Με αφορμή το άνοιγμα των σχολείων, συναντήθηκα με τον Διευθυντή Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Κιλκίς κ. Σωτήριο Μαρκάδα, ο οποίος παρουσίασε την εικόνα της εκπαίδευσης στον νομό και ανέδειξε τα βασικά ζητήματα που απασχολούν τη σχολική κοινότητα. Όπως τόνισε, παρά την καλή συνολική εικόνα, εξακολουθούν να υπάρχουν ορισμένες εκκρεμότητες που χρειάζονται αντιμετώπιση.
Ετοιμότητα και κενά
Οι ελλείψεις σε εκπαιδευτικό προσωπικό αφορούν κυρίως τους δασκάλους των ολοήμερων σχολείων. Κάποια από αυτά δεν θα ξεκινήσουν άμεσα τη λειτουργία τους. Σύμφωνα με τη δέσμευση της Υπουργού Παιδείας, τις επόμενες 10–15 ημέρες θα πραγματοποιηθεί ο δεύτερος κύκλος τοποθέτησης αναπληρωτών και θα γίνουν πρόσθετες τοποθετήσεις. Άλλωστε εντός των προσεχών ημερών θα προσδιοριστεί με μεγαλύτερη ακρίβεια ο αριθμός των μαθητών που θα εγγραφούν στα ολοήμερα σχολεία.
Ειδικό πρόβλημα καταγράφεται στην παράλληλη στήριξη, όπου οι ανάγκες των μαθητών συνεχώς αυξάνονται και υπερβαίνουν τον αριθμό των δασκάλων που τελικά τοποθετούνται στα σχολεία. Σε συνεργασία με το ΚΕΔΑΣΥ γίνεται το μοίρασμα των δασκάλων στα παιδιά που χρειάζονται επιπλέον στήριξη, ωστόσο οι γονείς συχνά εκφράζουν παράπονα, καθώς δεν είναι δυνατόν να καλυφθούν όλοι οι μαθητές μέσα στη διάρκεια της σχολικής χρονιάς. Παρά τις εξαγγελίες για βήματα αντιμετώπισης της εκθετικής αύξησης των παιδιών που χρειάζονται παράλληλη στήριξη, μέχρι στιγμής δεν υπάρχει σαφής ενημέρωση σχετικά με τον τρόπο και το χρονοδιάγραμμα εφαρμογής τους.
Νέα και προοπτικές
Στα θετικά νέα συγκαταλέγεται η λειτουργία του 5ου Δημοτικού Σχολείου Κιλκίς ως πειραματικό από φέτος, ένα βήμα που ανοίγει τον δρόμο και για τη δημιουργία πειραματικού νηπιαγωγείου στο άμεσο μέλλον. Πρόκειται για μια σημαντική εξέλιξη, καθώς τα πειραματικά σχολεία λειτουργούν ως «κόμβοι καινοτομίας» για ολόκληρη την εκπαιδευτική κοινότητα.
Όσον αφορά τα τμήματα υποδοχής, ο Διευθυντής Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Κιλκίς επεσήμανε ότι είναι στελεχωμένα και λειτουργικά, παρότι δεν υπάρχει κάποιος μηχανισμός αξιολόγησης της αποτελεσματικότητάς τους. Όπως επεσήμανε ο κ. Μαρκάδας δεν υπάρχει πρόβλεψη να αξιολογηθεί με μετρήσιμα αποτελέσματα το πραγματικό τους έργο. «Γίνεται έργο, αλλά δεν μπορούμε να δούμε με ακρίβεια μέχρι πού φτάνει και ποιο είναι το πραγματικό αποτέλεσμα στην πράξη», τόνισε.
Υποδομές και ασφάλεια
Πέντε σχολεία του νομού έχουν ενταχθεί στο πρόγραμμα ανακαίνισης «Μαριέττα Γιαννάκου», με τις εργασίες να βρίσκονται σχεδόν στο στάδιο ολοκλήρωσης . Πρόκειται για το 4ο, 7ο και 9ο Δημοτικά Σχολεία Κιλκίς, καθώς και τα σχολεία 2ο Δημοτικό Σχολείο Πολυκάστρου και του Ευρωπού στην Παιονία. Σύμφωνα με τον Διευθυντή Πρωτοβάθμιας κ. Μαρκάδα, όποιες μικρές εργασίες απομένουν θα ολοκληρωθούν το επόμενο διάστημα, χωρίς να επηρεάζεται η ομαλή λειτουργία των σχολείων.
Σε γενικές γραμμές, τα σχολικά κτήρια θεωρούνται λειτουργικά και ασφαλή για τη χρήση τους. Παρ’ όλα αυτά, όπως επισήμανε ο κ. Μαρκάδας, η αντισεισμική τους θωράκιση δεν συνοδεύεται από μια θεσμοθετημένη διαδικασία τακτικών ελέγχων· έτσι, ζητήματα όπως μια αιφνίδια ρηγμάτωση αντιμετωπίζονται κατά περίπτωση από τις τεχνικές υπηρεσίες των δήμων.
Εξοπλισμός και ψηφιακές ανάγκες
Όσον αφορά τον εξοπλισμο, η εικόνα είναι σε γενικές γραμμές ικανοποιητική. Οι αίθουσες διαθέτουν τα βασικά μέσα για τη διδασκαλία, ωστόσο –όπως υπογράμμισε ο κ. Μαρκάδας– παραμένει έντονη η ανάγκη για περισσότερα κονδύλια για την ενίσχυση του τεχνολογικού υλικού, ώστε τα σχολεία του νομού να μπορέσουν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της σύγχρονης εκπαιδευτικής διαδικασίας και να προετοιμάσουν καλύτερα τους μαθητές για το μέλλον.
Επιημαίνεθ πως υπάρχει πολύ καλή σχέση με τους συλλόγους γονέων οι οποίοι σε πολλές περιπτώσεις στηρίζουν σημαντικά τα σχολεία, ακόμη και οικονομικά, διοργανώνοντας δραστηριότητες, όπως μπαζάρ ή σχολικούς χορούς.
Το δημογραφικό «σκιάζει» το μέλλον
Πίσω όμως από την εικόνα ετοιμότητας, το μεγάλο πρόβλημα που «σκιάζει» τη λειτουργία της εκπαίδευσης είναι το δημογραφικό. Ο νομός καταγράφεται ως ο δεύτερος πανελλαδικά σε μείωση πληθυσμού με αποτέλεσμα η συρρίκνωση να γίνεται εμφανής και στις σχολικές αίθουσες. Η μείωση του μαθητικού δυναμικού οδηγεί σε τμήματα με λίγους μαθητές, ενώ αρκετά σχολεία της υπαίθρου βρίσκονται στο όριο της λειτουργίας τους.
Η μείωση του μαθητικού δυναμικού στον νομό Κιλκίς είναι εμφανής τα τελευταία χρόνια. Από το 2018, μέσα σε επτά χρόνια, καταγράφεται απώλεια 1.626 μαθητών, ποσοστό που αντιστοιχεί σε μείωση 29%. Η συρρίκνωση αυτή επηρεάζει άμεσα τη λειτουργία των σχολείων, τα τμήματα και τον σχεδιασμό των εκπαιδευτικών, καθιστώντας το δημογραφικό ζήτημα τη μεγαλύτερη πρόκληση για την εκπαίδευση στην περιοχή.
Όπως εξήγησε ο Διευθυντής Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Κιλκίς, κ. Σωτήριος Μαρκάδας, δεν υπάρχει κίνδυνος για άμεσο κλείσιμο σχολείων στο Κιλκίς, καθώς οι προσαρμογές γίνονται σταδιακά και με μεγάλη προσοχή. «Κάνουμε διορθωτικές κινήσεις, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαίτερες συνθήκες κάθε περιοχής, όπως την κοινωνική δομή, τη γεωγραφικη τοποθεσία και την κουλτούρα των γονέων», τόνισε. Η προσέγγιση είναι προσεκτική, ώστε να μην χαθούν θέσεις εργασίας και να διατηρηθεί η εκπαιδευτική παρουσία στις μικρές περιοχές.
Ωστόσο, όπως πιθανολόγησε, δεν είναι πιθανό να συνεχιστεί η τρέχουσα κατάσταση με τόσο μειωμένο μαθητικό πληθυσμό και τόσα σχολεία. Είναι πιθανό μέσα στα επόμενα δύο χρόνια σε ορισμένα δημοτικά να μην υπάρχει δεύτερο τμήμα, γεγονός που αναδεικνύει την ανάγκη για στρατηγική και προσεκτικό σχεδιασμό. «Γίνεται διαρκής προσπάθεια να κρατήσουμε ζωντανά τα σχολεία, κυρίως στην ύπαιθρο, γιατί το κλείσιμό τους σημαίνει και μαρασμό των τοπικών κοινωνιών», υπογράμμισε ο κ. Μαρκάδας, σημειώνοντας ότι το πρόβλημα δεν αφορά μόνο την εκπαίδευση αλλά και το μέλλον ολόκληρου του νομού.
Με λίγες εκκρεμότητες αλλά και με θετική διάθεση συνεργασίας από όλες τις πλευρές, η φετινή σχολική χρονιά ξεκινά στο Κιλκίς με οργανωμένα βήματα και αισιοδοξία. Ωστόσο, το δημογραφικό «καμπανάκι» εξακολουθεί να χτυπά δυνατά, υπενθυμίζοντας ότι η εκπαίδευση δεν μπορεί να μείνει ανεπηρέαστη από τη γενικότερη πληθυσμιακή συρρίκνωση της περιοχής.
Η συνεχής μείωση του πληθυσμού –που κατατάσσει την περιοχή δεύτερη στη χώρα σε συρρίκνωση– δεν είναι απλώς ένα στατιστικό στοιχείο, αλλά μια πραγματικότητα που επηρεάζει άμεσα τη λειτουργία των σχολείων. Λιγότεροι μαθητές σημαίνουν λιγότερα τμήματα, πιθανές συγχωνεύσεις ή κλείσιμο σχολείων, αλλά και περιορισμό των ευκαιριών για τα παιδιά της επαρχίας.
Αν δεν υπάρξει συνολική στρατηγική αντιμετώπισης του δημογραφικού, οι συνέπειες θα είναι ορατές όχι μόνο στην εκπαίδευση αλλά και στην ίδια τη βιωσιμότητα των μικρών περιοχών. Η πορεία των σχολείων του Κιλκίς και η δυνατότητα των παιδιών να έχουν ποιοτική εκπαίδευση συνδέεται άρρηκτα με το μέλλον των ίδιων των τοπικών κοινωνιών, καθιστώντας το δημογραφικό ζήτημα ως την κεντρική πρόκληση του νομού μας.
