Μέχρι τότε, το πρωταρχικό ερώτημα είναι το πώς θα χρησιμοποιήσουν τόσο ο πρόεδρος όσο οι Ρεπουμπλικανοί τη δύναμή τους: Συμβιβασμός ή σύγκρουση;
Η κατάκτηση της Γερουσίας από τους Ρεπουμπλικανούς ήταν αναμενόμενη, αλλά η ορμή με την οποία έγινε ήταν κάτι που λίγοι περίμεναν. Αντί για μία μακρά νύχτα στις αμφίρροπες πολιτείες, οι υποψήφιοι των Ρεπουμπλικανών επικράτησαν γρήγορα ακόμη και εκεί που συνήθως οι Δημοκρατικοί ευνοούνται και στις δυσκολότερες στιγμές.
«Αλλαγή εξουσίας» βλέπει το CNN, oι Ρεπουμπλικανοί «καβαλούν το κύμα της οργής» για τους New York Times, «νύχτα πολύ χειρότερη από ό,τι φοβούνταν οι Δημοκρατικοί» περιγράφει η Washington Post, «βατερλώ του Ομπάμα» διαβάζει η Wall Street Journal. Ανάλογοι είναι οι τίτλοι στα ευρωπαϊκά ΜΜΕ: «Χαστούκι στον Ομπάμα», «Αμερικανικό χάος», «Goodbye Mr. President», «πανωλεθρία των Δημοκρατικών».
Υπεύθυνος για την ήττα είναι ο μεγάλος απών της προεκλογικής εκστρατείας: Ο αμερικανός πρόεδρος. Οι Δημοκρατικοί υποψήφιοι για τις έδρες που κρίνονταν απέφευγαν τον Μπαράκ Ομπάμα σε μία εποχή που η δημοτικότητά του έχει υποχωρήσει αρκετά.
Μετά την κάλπη, τα όσα ανέφεραν οι ψηφοφόροι στις εταιρείες που έκαναν τα exit poll δείχνουν ότι οι Αμερικανοί ψήφισαν περισσότερο εναντίον του προέδρου και λιγότερο επειδή πείστηκαν από τους Ρεπουμπλικανούς: Για κάθε δύο που ψήφιζαν υπέρ του, τρεις δήλωναν ότι επέλεξαν επειδή ήθελαν να ψηφίσουν εναντίον του Ομπάμα.
Αν προσπαθήσει κανείς να εφαρμόσει το γνωστό σχήμα ερμηνείας «είναι η οικονομία, ανόητε», τα πράγματα είναι λίγο περίεργα: Η ανεργία έχει υποχωρήσει και η αμερικανική οικονομία μπορεί να μην έχει βρει ακόμη την παλιά της ορμή, αλλά τα επίπεδα ανάπτυξής της είναι αξιοπρεπή.
Συγκριτικά με τις προηγούμενες ενδιάμεσες εκλογές, ήταν λιγότεροι όσοι θεωρούν χειρότερη την κατάσταση της οικονομίας, αλλά όχι λίγοι -όπως και όσοι εκτιμούν πως οι επόμενες γενιές θα τα βρουν πιο δύσκολα από ό,τι η σημερινή, σύμφωνα με τις ερωτήσεις που συνόδευαν τα exit poll μετά την κάλπη της Τρίτης.
Η «κουτσή πάπια», το Tea Party και στο βάθος η Χίλαρι
Στο πολιτικό πεδίο, η «κατάρα της εξαετίας» που έπληξε και τον Ομπάμα φέρνει την Ουάσινγκτον ξανά σε καθεστώς «κουτσής πάπιας»: Ο αγαπημένος όρος των αμερικανικών ΜΜΕ δείχνει την δυσκολία κίνησης της Ουάσινγκτον όταν Κογκρέσο και Λευκός Οίκος είναι μοιρασμένα.
Είναι αποδυναμωμένος ο Ομπάμα; Ναι, αλλά όχι αδύναμος. Ο αμερικανός πρόεδρος ασκεί ακόμη την εξουσία, αλλά πλέον οι δυναμικές στις οποίες καλείται να κινηθεί αρκετά πιο εύθραυστες.
Το κεντρικό ερώτημα, στο οποίο συμφωνούν όλες οι αναλύσεις στον διεθνή Τύπο, είναι, από τη μία πλευρά, εάν οι Ρεπουμπλικανοί θα χρησιμοποιήσουν τη νέα εξουσία τους παραγωγικά ή όχι και, από την άλλη, εάν ο πρόεδρος θα επιδιώξει σύγκρουση ή συνεννόηση.
Μέχρι πρότινος, οι Ρεπουμπλικανοί είχαν αναλωθεί σε πολεμικές εκστρατείες που μπλόκαραν αποφάσεις της κυβέρνησης παρά προωθούσαν ένα δικό τους πολιτικό πρόγραμμα -η περυσινή «παράλυση» ήταν το πιο ενδεικτικό παράδειγμα.
Τώρα όμως, και μάλιστα ενόψει των προεδρικών εκλογών, καλούνται να διευκολύνουν και όχι να εμποδίσουν τη λειτουργία της Ουάσινγκτον. Και μάλιστα όταν το αίσθημα απογοήτευσης στρέφεται και εναντίον τους.
Επιπλέον, η εκλογική τους νίκη φέρνει και μία οξύμωρη κατάσταση στα εσωτερικά του κόμματος: Η πιο συντηρητική πτέρυγα των Ρεπουμπλικανών, το Tea Party, είναι ακόμη ηχηρή και «σκληροπυρηνικά» μέλη της στο Κογκρέσο (όπως ο Τεξανός Τεντ Κρουζ) απορρίπτουν συμβιβασμούς με τον πρόεδρο.
Όμως πλέον, με ακόμη περισσότερους βουλευτές στην ομάδα του μετά την ενδιάμεση κάλπη, ο ρεπουμπλικανός πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων Τζον Μπένερ (θεωρούμενος ο ίδιος μετριοπαθής) έχει ακόμη και το περιθώριο να θυσιάσει την στήριξη των μελών από το Tea Party, αν επιθυμεί να έρθει πιο κοντά στον πρόεδρο.
Από την πλευρά του Λευκού Οίκου, οι ελπίδες του Ομπάμα για την παρακαταθήκη που ήθελε να αφήσει με τα δύο τελευταία χρόνια διακυβέρνησής του λιγοστεύουν. Ακόμη κι έτσι όμως, διατηρεί το περιθώριο να κυβερνήσει με μονομερείς προεδρικές πράξεις σε κεντρικά ζητήματα -όπως επίσης και να ασκήσει το προεδρικό βέτο σε νομοσχέδια που του έρχονται από το Κογκρέσο. Το πόσο επιθετικά θα τα εφαρμόσει είναι εξίσου καθοριστικό.
Τέλος, η ευκολία με την οποία κρίθηκαν οι αμφίρροπες περιφέρειες δεν σημαίνει ότι οι Ρεπουμπλικανοί έχουν καταφέρει να διευρύνουν τη βάση τους: Η υψηλή αποχή των «δυνατών» για τους Δημοκρατικούς πληθυσμιακών ομάδων ήταν εκείνο που ευνόησε τους αντιπάλους τους.
Οι Ρεπουμπλικανοί ακόμη δεν έχουν καταφέρει να διεισδύσουν σε ομάδες όπως οι ισπανόφωνοι ή οι Αφροαμερικανοί στο βαθμό που το έχουν καταφέρει οι Δημοκρατικοί. Παράλληλα, οι ίδιοι οι Δημοκρατικοί βουλευτές και γερουσιαστές έχουν την «πικρή ηρεμία» ότι ο αγώνας έληξε και κρατούν την ελπίδα όταν κριθούν οι επόμενες έδρες, θα γίνουν σε πολιτείες που τους είναι πιο εύκολες.
Έτσι, το αποτέλεσμα μάλλον προοιωνίζεται σφοδρή μάχη για τον Λευκό Οίκο το 2016, παρά ισχυρό ρεύμα των Ρεπουμπλικανών για την προεδρία. Από αυτήν την άποψη, ένα όνομα που δεν έχει άμεση σχέση με την εκλογική μάχη της Τρίτης εμφανίζεται σκόρπια αλλά συνεχώς στον αμερικανικό Τύπο την Τετάρτη: Η Χίλαρι Κλίντον. Πρόθεσή της ήταν να εκφραστεί στις αρχές του 2015 για το εάν θα διεκδικούσε το χρίσμα για τις προεδρικές εκλογές, αλλά δεν αποκλείεται να επισπεύσει τις αποφάσεις της μετά την πικρή ήττα της ενδιάμεσης κάλπης.
Η κατάκτηση της Γερουσίας από τους Ρεπουμπλικανούς ήταν αναμενόμενη, αλλά η ορμή με την οποία έγινε ήταν κάτι που λίγοι περίμεναν. Αντί για μία μακρά νύχτα στις αμφίρροπες πολιτείες, οι υποψήφιοι των Ρεπουμπλικανών επικράτησαν γρήγορα ακόμη και εκεί που συνήθως οι Δημοκρατικοί ευνοούνται και στις δυσκολότερες στιγμές.
«Αλλαγή εξουσίας» βλέπει το CNN, oι Ρεπουμπλικανοί «καβαλούν το κύμα της οργής» για τους New York Times, «νύχτα πολύ χειρότερη από ό,τι φοβούνταν οι Δημοκρατικοί» περιγράφει η Washington Post, «βατερλώ του Ομπάμα» διαβάζει η Wall Street Journal. Ανάλογοι είναι οι τίτλοι στα ευρωπαϊκά ΜΜΕ: «Χαστούκι στον Ομπάμα», «Αμερικανικό χάος», «Goodbye Mr. President», «πανωλεθρία των Δημοκρατικών».
Υπεύθυνος για την ήττα είναι ο μεγάλος απών της προεκλογικής εκστρατείας: Ο αμερικανός πρόεδρος. Οι Δημοκρατικοί υποψήφιοι για τις έδρες που κρίνονταν απέφευγαν τον Μπαράκ Ομπάμα σε μία εποχή που η δημοτικότητά του έχει υποχωρήσει αρκετά.
Μετά την κάλπη, τα όσα ανέφεραν οι ψηφοφόροι στις εταιρείες που έκαναν τα exit poll δείχνουν ότι οι Αμερικανοί ψήφισαν περισσότερο εναντίον του προέδρου και λιγότερο επειδή πείστηκαν από τους Ρεπουμπλικανούς: Για κάθε δύο που ψήφιζαν υπέρ του, τρεις δήλωναν ότι επέλεξαν επειδή ήθελαν να ψηφίσουν εναντίον του Ομπάμα.
Αν προσπαθήσει κανείς να εφαρμόσει το γνωστό σχήμα ερμηνείας «είναι η οικονομία, ανόητε», τα πράγματα είναι λίγο περίεργα: Η ανεργία έχει υποχωρήσει και η αμερικανική οικονομία μπορεί να μην έχει βρει ακόμη την παλιά της ορμή, αλλά τα επίπεδα ανάπτυξής της είναι αξιοπρεπή.
Συγκριτικά με τις προηγούμενες ενδιάμεσες εκλογές, ήταν λιγότεροι όσοι θεωρούν χειρότερη την κατάσταση της οικονομίας, αλλά όχι λίγοι -όπως και όσοι εκτιμούν πως οι επόμενες γενιές θα τα βρουν πιο δύσκολα από ό,τι η σημερινή, σύμφωνα με τις ερωτήσεις που συνόδευαν τα exit poll μετά την κάλπη της Τρίτης.
Η «κουτσή πάπια», το Tea Party και στο βάθος η Χίλαρι
Στο πολιτικό πεδίο, η «κατάρα της εξαετίας» που έπληξε και τον Ομπάμα φέρνει την Ουάσινγκτον ξανά σε καθεστώς «κουτσής πάπιας»: Ο αγαπημένος όρος των αμερικανικών ΜΜΕ δείχνει την δυσκολία κίνησης της Ουάσινγκτον όταν Κογκρέσο και Λευκός Οίκος είναι μοιρασμένα.
Είναι αποδυναμωμένος ο Ομπάμα; Ναι, αλλά όχι αδύναμος. Ο αμερικανός πρόεδρος ασκεί ακόμη την εξουσία, αλλά πλέον οι δυναμικές στις οποίες καλείται να κινηθεί αρκετά πιο εύθραυστες.
Το κεντρικό ερώτημα, στο οποίο συμφωνούν όλες οι αναλύσεις στον διεθνή Τύπο, είναι, από τη μία πλευρά, εάν οι Ρεπουμπλικανοί θα χρησιμοποιήσουν τη νέα εξουσία τους παραγωγικά ή όχι και, από την άλλη, εάν ο πρόεδρος θα επιδιώξει σύγκρουση ή συνεννόηση.
Μέχρι πρότινος, οι Ρεπουμπλικανοί είχαν αναλωθεί σε πολεμικές εκστρατείες που μπλόκαραν αποφάσεις της κυβέρνησης παρά προωθούσαν ένα δικό τους πολιτικό πρόγραμμα -η περυσινή «παράλυση» ήταν το πιο ενδεικτικό παράδειγμα.
Τώρα όμως, και μάλιστα ενόψει των προεδρικών εκλογών, καλούνται να διευκολύνουν και όχι να εμποδίσουν τη λειτουργία της Ουάσινγκτον. Και μάλιστα όταν το αίσθημα απογοήτευσης στρέφεται και εναντίον τους.
Επιπλέον, η εκλογική τους νίκη φέρνει και μία οξύμωρη κατάσταση στα εσωτερικά του κόμματος: Η πιο συντηρητική πτέρυγα των Ρεπουμπλικανών, το Tea Party, είναι ακόμη ηχηρή και «σκληροπυρηνικά» μέλη της στο Κογκρέσο (όπως ο Τεξανός Τεντ Κρουζ) απορρίπτουν συμβιβασμούς με τον πρόεδρο.
Όμως πλέον, με ακόμη περισσότερους βουλευτές στην ομάδα του μετά την ενδιάμεση κάλπη, ο ρεπουμπλικανός πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων Τζον Μπένερ (θεωρούμενος ο ίδιος μετριοπαθής) έχει ακόμη και το περιθώριο να θυσιάσει την στήριξη των μελών από το Tea Party, αν επιθυμεί να έρθει πιο κοντά στον πρόεδρο.
Από την πλευρά του Λευκού Οίκου, οι ελπίδες του Ομπάμα για την παρακαταθήκη που ήθελε να αφήσει με τα δύο τελευταία χρόνια διακυβέρνησής του λιγοστεύουν. Ακόμη κι έτσι όμως, διατηρεί το περιθώριο να κυβερνήσει με μονομερείς προεδρικές πράξεις σε κεντρικά ζητήματα -όπως επίσης και να ασκήσει το προεδρικό βέτο σε νομοσχέδια που του έρχονται από το Κογκρέσο. Το πόσο επιθετικά θα τα εφαρμόσει είναι εξίσου καθοριστικό.
Τέλος, η ευκολία με την οποία κρίθηκαν οι αμφίρροπες περιφέρειες δεν σημαίνει ότι οι Ρεπουμπλικανοί έχουν καταφέρει να διευρύνουν τη βάση τους: Η υψηλή αποχή των «δυνατών» για τους Δημοκρατικούς πληθυσμιακών ομάδων ήταν εκείνο που ευνόησε τους αντιπάλους τους.
Οι Ρεπουμπλικανοί ακόμη δεν έχουν καταφέρει να διεισδύσουν σε ομάδες όπως οι ισπανόφωνοι ή οι Αφροαμερικανοί στο βαθμό που το έχουν καταφέρει οι Δημοκρατικοί. Παράλληλα, οι ίδιοι οι Δημοκρατικοί βουλευτές και γερουσιαστές έχουν την «πικρή ηρεμία» ότι ο αγώνας έληξε και κρατούν την ελπίδα όταν κριθούν οι επόμενες έδρες, θα γίνουν σε πολιτείες που τους είναι πιο εύκολες.
Έτσι, το αποτέλεσμα μάλλον προοιωνίζεται σφοδρή μάχη για τον Λευκό Οίκο το 2016, παρά ισχυρό ρεύμα των Ρεπουμπλικανών για την προεδρία. Από αυτήν την άποψη, ένα όνομα που δεν έχει άμεση σχέση με την εκλογική μάχη της Τρίτης εμφανίζεται σκόρπια αλλά συνεχώς στον αμερικανικό Τύπο την Τετάρτη: Η Χίλαρι Κλίντον. Πρόθεσή της ήταν να εκφραστεί στις αρχές του 2015 για το εάν θα διεκδικούσε το χρίσμα για τις προεδρικές εκλογές, αλλά δεν αποκλείεται να επισπεύσει τις αποφάσεις της μετά την πικρή ήττα της ενδιάμεσης κάλπης.
Πηγή: Το Βήμα
