Εδώ βρέθηκε σε ώριμη το 1546 μ Χ, με τους μαθητές του, ο μεγάλος αγιογράφος-μοναχός, Θεοφάνης Στρελίντζας - Μπαθάς ή Θεοφάνης ο Κρητικός ή Θεοφάνης ο Κρής (Κρίς), που γεννήθηκε και πέθανε στο Ηράκλειο και της Κρήτης (1490-1559 μ Χ).
Ήταν ο ιδρυτής της Κρητικής Σχολής και αγιογράφησε, εκτός από άλλες μονές και το Καθολικό, την Τράπεζα και τις εικόνες του τέμπλου της μονής Σταυρονικήτα.
Είχα την τύχη να προσκυνήσω, να φιλοξενηθώ και να ξεναγηθώ, μαζί με άλλους επισκέπτες, στο μοναδικό αυτό τόπο, που είναι ένα ζωντανό βυζαντινό κομμάτι και συγχρόνως ένα καταπληκτικό-μοναδικό εκκλησιαστικό μουσείο.
Στην πάνω μέρος του τέμπλου στο καθολικό της μονής στέκει το δωδεκάορτο, δεκαπέντε εικόνες από τις σημαντικότερες εορτές της Εκκλησίας, που έχουν σχέση με τη ζωή του Κυρίου μας Ιησού Χριστού.
Αυτές οι εικόνες διαστάσεων περίπου 55χ40 εκ. είναι από τις τελευταίες εργασίες του Θεοφάνη του Κρητός και μια κορυφαία στιγμή στην ιστορία της εκκλησιαστικής εικονογραφίας.
Έχω στην κατοχή μου μια επετειακή φωτογραφική έκδοση, αρκετών χρόνων, του δωδεκαόρτου από το τέμπλο της Ι.Μ. Σταυρονινήτα, που επιμελήθηκε ο π. Σταμάτης Σκληρής, φωτογράφισε εκπληκτικά ο Κώστας Πασχαλίδης και τύπωσε μοναδικά ο Αλέξανδρος Ματσούκης.
Από την έκδοση αυτή θα παρουσιάσουμε σήμερα δύο εικόνες και σε επίκαιρες-εορταστικές ημέρες, τις υπόλοιπες.
- Η πρώτη στη σειρά εικόνα του δωδεκαόρτου της Ι.Μ. Σταυρονικήτα είναι του Ευαγγελισμού της Παναγίας που εορτάζεται την 25η Μαρτίου. Την ίδια ημέρα, όπως κάθε χρόνο, εορτάζει και η Πατρίδα μας την έναρξη και ειδικά φέτος τα διακόσια χρόνια από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης.
- Τρίτη στη σειρά είναι η εικόνα της Υπαπαντής του Κυρίου, που εορτάζεται από την Ορθόδοξη εκκλησία μας στις 2 Φεβρουαρίου.
Ο π. Σταμάτης Σκληρής αναφέρει, μεταξύ άλλων, σε σημείωμά του για το έργο του Θεοφάνη:
Η ωριμότητα του ζωγράφου είναι έκδηλη, οι γραμμές σαφείς και κατασταλαγμένες, οι πινελιές λιγόλογες, οι μορφές γαλήνιες, τα σώματα ευθυτενή, οι κινήσεις αθόρυβες, ιεροπρεπείς, ισορροπημένες.
Κυριαρχεί πλούτος λιτότητας, λιτός ο φωτισμός, η κτίση μεταμορφωμένη, εσωτερικός πνευματικός φωτισμός, παντού δεσπόζει ο Θεάνθρωπος.
