Ένα «δεκάλογο», που συμπυκνώνει την αντίληψή της για το πώς θα πρέπει να είναι η Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) στην Ευρώπη τα επόμενα χρόνια, έδωσε σήμερα στη δημοσιότητα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ο «δεκάλογος» αυτός προσβλέπει, κατά την Επιτροπή, «στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της βιωσιμότητας της γεωργίας σε όλη την ΕΕ, έτσι ώστε οι ευρωπαίοι πολίτες να έχουν υγιεινά και ποιοτικά τρόφιμα, να προστατεύεται το περιβάλλον και να αναπτύσσονται οι αγροτικές περιοχές».
Επί της ουσίας, η Επιτροπή επιθυμεί την εισαγωγή αγροπεριβαλλοντικών στοιχείων στην άσκηση της ΚΑΠ, ενώ προτείνει και τον περιορισμό της εισοδηματικής στήριξης των ευρωπαίων αγροτών. Όπως αναφέρει <<μετά τα 150.000 ευρώ η στήριξη θα μειώνεται σταδιακά και θα υπόκειται σε ανώτατο όριο μετά τα 300.000 ευρώ ανά εκμετάλλευση και ανά έτος, λαμβανομένου υπόψη του αριθμού των θέσεων απασχόλησης που δημιουργεί η εκμετάλλευση>>.
Ιδιαίτερο βάρος δίδεται ακόμη στη στήριξη στους αγρότες που βρίσκονται σε περιοχές με φυσικά μειονεκτήματα, κάτι που σαφώς αφορά την Ελλάδα.
Αναλυτικά τα 10 σημεία-κλειδιά της αναμόρφωσης της ΚΑΠ που πρότεινε σήμερα η Επιτροπή είναι τα εξής:
1) Καλύτερα στοχευμένες εισοδηματικές ενισχύσεις που προωθούν την ανάπτυξη και την απασχόληση. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει μια <<πιο δίκαιη, απλούστερη και καλύτερα στοχευμένη στήριξη του εισοδήματος των αγροτών>>, ώστε να αξιοποιηθεί καλύτερα το δυναμικό της ευρωπαϊκής γεωργίας. Η βασική στήριξη του εισοδήματος θα αφορά μόνον τους ενεργούς αγρότες. Μετά τα 150.000 ευρώ θα μειώνεται σταδιακά και θα υπόκειται σε ανώτατο όριο μετά τα 300.000 ευρώ ανά εκμετάλλευση και ανά έτος, λαμβανομένου υπόψη του αριθμού των θέσεων απασχόλησης που δημιουργεί η εκμετάλλευση. Επίσης, θα κατανέμεται πιο δίκαια μεταξύ των αγροτών, των περιφερειών και των κρατών - μελών.
2) Δραστικότερα και καταλληλότερα μέσα διαχείρισης των κρίσεων για καλύτερη αντιμετώπιση των νέων οικονομικών προκλήσεων. Η Επιτροπή προτείνει πιο αποτελεσματικό δίχτυ προστασίας για τους γεωργικούς κλάδους που είναι περισσότερο εκτεθειμένοι σε κρίσεις (ιδιωτική αποθεματοποίηση και δημόσια παρέμβαση) ενώ παράλληλα τάσσεται υπέρ της σύστασης ασφαλίσεων και ταμείων αλληλοβοήθειας.
3) Μια <<περιβαλλοντική>> πληρωμή με στόχο τη μακροπρόθεσμη παραγωγικότητα και τη διατήρηση των οικοσυστημάτων. Για να ενισχυθεί <<η οικολογική βιωσιμότητα του γεωργικού τομέα και για να ανταμειφθούν οι προσπάθειες των αγροτών>>, η Επιτροπή προτείνει τη διοχέτευση του 30% των άμεσων ενισχύσεων σε μεθόδους που προωθούν τη βέλτιστη χρήση των φυσικών πόρων. Τέτοιου είδους μέθοδοι, απλές στην εφαρμογή τους και αποτελεσματικές από οικολογική άποψη, κατά την Επιτροπή είναι: η διαφοροποίηση των καλλιεργειών, η διατήρηση μόνιμων βοσκοτόπων και η διατήρηση των προστατευόμενων οικολογικών περιοχών και των φυσικών τοπίων.
4) Συμπληρωματικές επενδύσεις για έρευνα και καινοτομία. <<Για τη δημιουργία μιας ανταγωνιστικής γεωργίας της γνώσης>>, η Επιτροπή προτείνει τον διπλασιασμό του προϋπολογισμού για αγρονομική έρευνα και καινοτομία, καθώς και την εφαρμογή στην πράξη των αποτελεσμάτων της έρευνας, μέσω μιας νέας σύμπραξης για την καινοτομία. Τα κονδύλια αυτά θα ενθαρρύνουν, κατά την Επιτροπή, τη μεταφορά γνώσεων, τη συμβουλευτική υποστήριξη των αγροτών και τη στήριξη ερευνητικών σχεδίων ειδικά για τους αγρότες, εξασφαλίζοντας μια πιο στενή συνεργασία μεταξύ του γεωργικού τομέα και της επιστημονικής κοινότητας.
5) Πιο ανταγωνιστική και ισόρροπη τροφική αλυσίδα. Για να ενισχυθεί η θέση των γεωργών, η Επιτροπή προτείνει τη στήριξη των οργανώσεων των παραγωγών και των διακλαδικών οργανώσεων, καθώς και τη δημιουργία απευθείας δικτύων ανάμεσα στους παραγωγούς και τους καταναλωτές (χωρίς πολλούς μεσάζοντες). Επιπλέον, οι ποσοστώσεις για τη ζάχαρη, που δεν έχουν πλέον λόγο ύπαρξης, δεν θα συνεχιστούν μετά το 2015.
6) Ενθαρρύνονται οι αγροπεριβαλλοντικές πρωτοβουλίες. Κατά την Επιτροπή, <<πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε εδάφους και να ενθαρρύνονται οι αγροπεριβαλλοντικές πρωτοβουλίες σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο>>. Για τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή προτείνει οι δύο από τις έξι προτεραιότητες της πολιτικής για την αγροτική ανάπτυξη να είναι οι εξής: πρώτον, η διατήρηση και η αποκατάσταση των οικοσυστημάτων καθώς και η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, και, δεύτερον, η αποτελεσματική χρήση των πόρων.
7) Διευκολύνεται η εγκατάσταση νέων αγροτών. Για να δημιουργηθούν θέσεις απασχόλησης και να ενθαρρυνθούν οι νέες γενιές να ασχοληθούν με τη γεωργία, η Επιτροπή προτείνει ένα νέο μέσο για τη στήριξη της εγκατάστασης νέων αγροτών, το οποίο θα απευθύνεται σε αγρότες κάτω των 40 ετών και θα χορηγείται τα πρώτα 5 χρόνια.
8) Κίνητρα για την αγροτική απασχόληση και την επιχειρηματικότητα . Για την προώθηση της απασχόλησης και του επιχειρηματικού πνεύματος, η Επιτροπή προτείνει μια σειρά μέτρων που σκοπό έχουν να ενθαρρύνουν την οικονομική δραστηριότητα στις αγροτικές περιοχές, καθώς και τις πρωτοβουλίες για τοπική ανάπτυξη. Για παράδειγμα, θα δημιουργηθεί μια <<πρώτη εργαλειοθήκη>> για τη στήριξη σχεδίων μικροεπιχειρήσεων, με χρηματοδότηση έως και 70.000 ευρώ για μια περίοδο πέντε ετών. Θα ενισχυθούν επίσης οι ομάδες τοπικής δράσης LEADER.
9) Μεγαλύτερη προσοχή στις ευάλωτες περιοχές. Για να αποφευχθεί η ερημοποίηση και να διατηρηθεί ο πλούτος των εδαφών μας, η Επιτροπή δίνει στα κράτη - μέλη τη δυνατότητα να χορηγούν μεγαλύτερη στήριξη στους αγρότες που βρίσκονται σε περιοχές με φυσικά μειονεκτήματα, μέσω πρόσθετης αντιστάθμισης. Η βοήθεια αυτή θα συμπληρώνει τις άλλες μορφές στήριξης που χορηγούνται σήμερα στο πλαίσιο της πολιτικής για την αγροτική ανάπτυξη.
10) Μια απλούστερη και αποτελεσματικότερη Κοινή Γεωργική Πολιτική. Για να αποφευχθεί ο άσκοπος διοικητικός φόρτος, η Επιτροπή προτείνει την απλούστευση διαφόρων μηχανισμών της ΚΑΠ, ιδίως των κανόνων σχετικά με την πολλαπλή συμμόρφωση και τα συστήματα ελέγχου, χωρίς όμως να θίγεται η αποτελεσματικότητα. Θα απλουστευθούν επίσης οι ενισχύσεις υπέρ των μικρών αγροτών. Για τους αγρότες αυτούς προβλέπεται κατ' αποκοπή πληρωμή 500 έως 1.000 ευρώ ανά έτος και ανά εκμετάλλευση. Τέλος, θα ενθαρρυνθεί η εκχώρηση εκτάσεων από μικρούς αγρότες, που παύουν τη γεωργική τους δραστηριότητα, σε άλλους που επιθυμούν την αναδιάρθρωση του αγροκτήματός τους.
Παρουσιάζοντας τέλος τις προτάσεις αυτές, ο επίτροπος Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης Ντατσιάν Τσόλος προέβη στην εξής δήλωση: <<Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει μια νέα εταιρική σχέση ανάμεσα στην Ευρώπη και τους αγρότες με στόχο την επισιτιστική επάρκεια, τη βιώσιμη χρήση των φυσικών πόρων και την οικονομική ανάπτυξη. Οι επόμενες δεκαετίες θα είναι καθοριστικές για την εδραίωση μιας ισχυρής γεωργίας που θα μπορεί να ανταποκρίνεται τόσο στις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής και του διεθνούς ανταγωνισμού όσο και στις προσδοκίες των πολιτών. Η Ευρώπη χρειάζεται τους αγρότες. Οι αγρότες χρειάζονται τη στήριξη της Ευρώπης. Η Κοινή Γεωργική Πολιτική δεν είναι κάτι αφηρημένο. Είναι τα τρόφιμα που έρχονται στο τραπέζι μας, είναι το μέλλον των μισών και πλέον εδαφών μας>>

Δηλώσεις των ευρωβουλευτών Σπ.Δανέλλη και Γ. Παπαστάμκου
«Στην ΕΕ θα διεκδικήσουμε καλύτερο αποτέλεσμα, αλλά η ελληνική γεωργία πρέπει να αναβαπτισθεί σε νέες αρχές», τονίζει σε ανακοίνωσή του σχετική με τις σημερινές προτάσεις της Επιτροπής για την αναμόρφωση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) ο ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ και μέλος της Επιτροπής Γεωργίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Σπύρος Δανέλλης.
Ο Σπ. Δανέλλης σημειώνει ότι «οι σοσιαλιστές στο Ευρωκοινοβούλιο θεωρούμε θετικές τις προτάσεις της Κομισιόν για τους μικρούς παραγωγούς, τους νέους αγρότες, τις περιοχές με τα φυσικά μειονεκτήματα, αλλά και την ενίσχυση που προβλέπεται για το ρόλο των ομάδων παραγωγών, των διεπαγγελματικών οργανώσεων και των άλλων συλλογικών οργάνων».
Ωστόσο, αναφέρει ότι «βρίσκουμε ότι υπάρχουν και πολλά αρνητικά σημεία ή ελλείψεις, όπως είναι η απουσία δημοσιονομικών και άλλων προβλέψεων για τη διαχείριση της οικονομικής κρίσης, ιδιαίτερα στον πυλώνα της αγροτικής ανάπτυξης ή οι άτολμες προτάσεις για τον κανονισμό οργάνωσης της αγοράς. Και φυσικά στο επόμενο διάστημα θα διεκδικήσουμε το καλύτερο αποτέλεσμα για τον ελληνικό γεωργικό τομέα και την ύπαιθρο».
Ο ευρωβουλευτής σημειώνει επίσης ότι οι προτάσεις για την νέα ΚΑΠ δεν είναι τίποτα άλλο, από μια αναγκαία προσαρμογή όλης της ευρωπαϊκής γεωργίας στην πραγματικότητα της κλιματικής αλλαγής, της εξάντλησης των φυσικών πόρων, της ενέργειας, της έντασης της ανταγωνιστικότητας, της απώλειας του μεριδίου του παραγωγού στην προστιθέμενη αξία του αγροδιατροφικού προϊόντος, της περιθωριοποίησης περιοχών της υπαίθρου, της ανεργίας.
«Έτσι και στην Ελλάδα, οι νέες προτάσεις θα πρέπει να δώσουν έναυσμα για το ξεκίνημα μιας νέας αντίληψης και πορείας της γεωργίας στη χώρα μας. Η συνεχής εστίαση αποκλειστικά στους δημοσιονομικούς πόρους, αγνοώντας προκλητικά και συστηματικά όλα αυτά τα χρόνια τις ανάγκες για διαρθρωτικές αλλαγές που συνεχώς διογκώνονταν μας έχει οδηγήσει σήμερα σε μια μη ανταγωνιστική και μη βιώσιμη γεωργία είτε μιλάμε με οικονομικούς όρους είτε με περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς. Πόσο μάλλον, που συχνά τα αιτήματα για επιπρόσθετους πόρους θα μπορούσαν να ικανοποιηθούν με τα ποσά που καταβάλλει ως πρόστιμα η χώρα εξαιτίας των συστηματικών παραβάσεων ορισμένων. Η εστίαση στους πόρους έχει απομακρύνει ένα μεγάλο τμήμα του αγροτικού χώρου από τον καταναλωτή, το περιβάλλον, την πραγματικότητα μιας διεθνούς αγοράς -την οποία έχουμε ανάγκη- και που συνεχώς μεταλλάσσεται και εξελίσσεται ερήμην μας. Η γεωργία θα πρέπει να αναβαπτισθεί στο δυναμισμό μιας αενάως ανανεούμενης ποιοτικής, ανταγωνιστικής, εξωστρεφούς υγιούς επιχειρηματικότητας», τονίζει ο κ. Δανέλλης.

Ο Γ. Παπαστάμκος
Εξ άλλου, σύμφωνα με τον Ευρωβουλευτή της ΝΔ Γιώργο Παπαστάμκο, το διαπραγματευτικό θεμέλιο της «νέας εταιρικής σχέσης Ευρώπης-Αγροτών» συνεπάγεται ποσοτικές και ποιοτικές μεταβολές. Μεταβολές, οι οποίες θα σφραγίσουν το μέλλον της Ελλάδας της υπαίθρου».
«Η σύνολη αξιολόγηση των νομοθετικών προτάσεων της Επιτροπής αποκαλύπτει μεταρρυθμιστικό δυναμικό που πρέπει να βρεθεί στο επίκεντρο μίας εις βάθος συζήτησης στο πλαίσιο του εθνικού μας συστήματος δράσης. Πέραν της όποιας εστίασης στο τί συνεπάγεται ποσοτικά η νέα ΚΑΠ, για την Ελλάδα είναι μία πρώτης τάξεως ευκαιρία να ευθυγραμμίσει τα μελλοντικά ευρωπαϊκά κανονιστικά εργαλεία με τους ιδίους πολιτικούς στόχους, δηλαδή πώς θα καταστεί η ελληνική αγροτική οικονομία βιώσιμη, ανταγωνιστική, πραγματικός μοχλός εξόδου της χώρας μας από την οικονομική κρίση», υπογραμμίζει ο Έλληνας Ευρωβουλευτής.
Στη σχετική ανακοίνωσή του ο Γ. Παπαστάμκος υπογραμμίζει ακόμη ότι έχει κατ' επανάληψη επισημάνει «έναν εναλλακτικό τρόπο υπολογισμού του μέσου ύψους ενισχύσεων. Εάν ληφθούν υπόψη οι μέσες ενισχύσεις ανά δικαιούχο και όχι ανά εκτάριο γης, τότε η Ελλάς καταλαμβάνει μία από τις χαμηλότερες θέσεις. Ως προς την κατανομή των πόρων της ΚΑΠ, είναι επιτακτική η ανάγκη ανάδειξης αντικειμενικών κριτηρίων, επί τη βάσει των ιδιαιτεροτήτων του ελληνικού γεωργικού τομέα, όπως το μερίδιο του γεωργικού εισοδήματος στο ΑΕΠ, το πλήθος και η διάρθρωση των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, το ποσοστό των γεωργικών γαιών με φυσικά και άλλα μειονεκτήματα, οι περιβαλλοντικά ευάλωτες περιοχές, το ποσοστό απασχόλησης στον γεωργικό τομέα. Η «δίκαιη» κατανομή των πόρων της ΚΑΠ δεν ταυτίζεται με την «ίση» κατανομή, η οποία θα παρέβλεπε τις έντονες διαφορές μεταξύ των κρατών μελών».
Θετικές κρίνονται, τέλος, από το Γ. Παπαστάμκο οι προτάσεις της Επιτροπής για θέσπιση 'οροφής' στο ύψος των άμεσων πληρωμών, διατήρηση συνδεδεμένων ενισχύσεων σε ευάλωτους τομείς, περαιτέρω στήριξη των νέων γεωργών, ειδικό καθεστώς για τους μικρούς γεωργούς, καταβολή ενισχύσεων μόνον σε 'ενεργούς' γεωργούς. Σχετικά με τις προτάσεις της Επιτροπής για την ενίσχυση της περιβαλλοντικής απόδοσης των άμεσων ενισχύσεων, ο κ. Παπαστάμκος υποστηρίζει ότι τα περιβαλλοντικά μέτρα θα πρέπει να είναι απλά στην εφαρμογή τους, να συνοδεύονται από επαρκές αντιστάθμισμα και να μην δημιουργούν επιπρόσθετο διοικητικό άχθος τόσο στους παραγωγούς όσο και στις εθνικές διοικήσεις. Προκρίνει δε την ανάγκη ενός καταλόγου πλειόνων μέτρων, στον οποίο θα συμπεριληφθούν και μέτρα που ανταποκρίνονται στις ιδιαιτερότητες της χώρας μας και των λοιπών μεσογειακών κρατών μελών (π.χ. μόνιμες καλλιέργειες, όπως οπωρώνες, αμπελώνες, ελαιώνες, οι οποίες εμφανίζουν σημαντικά περιβαλλοντικά οφέλη).