Πέμπτη, 5 Δεκεμβρίου 2024, 10:14:04 μμ
Παρασκευή, 08 Νοεμβρίου 2024 10:05

Αλλοίωση γλώσσας σημαίνει αλλοίωση πολιτισμού

Ο Νίκος Κωνσταντινίδης.

Εκπαιδευτικός - συγγραφέας

 

 Προϋπόθεση για τη σωστή γραφή μιας λέξης αποτελεί η ετυμολογική της αναγνώριση. Να ξέρουμε την προέλευσή της, τα μέρη που την συνθέτουν, για να δίνουμε τη σωστή ερμηνεία. Οι ελληνικές λέξεις εκτός από την ορθογραφία κουβαλούν και την ιστορία τους, καθώς είναι από μόνες  ομιλούσες.

Η ελληνική είναι η αρχαιότερη γλώσσα της Ευρώπης και είναι η μητέρα γλώσσα των ευρωπαϊκών γλωσσών. Μία στις τέσσερις λέξεις στην αγγλική, είναι ελληνική. Το θέατρο, η τραγωδία, η δημοκρατία και χιλιάδες άλλες ελληνικές λέξεις, έχουν το ίδιο όνομα σε άπασα την οικουμένη.

Αυτό  το παγκοσμίως μοναδικό κληρονόμημα, χρέος μας είναι  να το προστατεύσουμε. Αν τις απλοποιήσουμε δίχως γραμματικό σεβασμό , θα ψάχνουμε την ετυμολογική τους ερμηνεία, μέσα από ξένες γλώσσες, όπου έχουν πολιτογραφηθεί διατηρώντας ως και τα πνεύματά τους. Η λέξη salt στην αγγλική, έχει το «σ» μπροστά γιατί αντικαθιστά τη δασεία την οποία εμείς καταργήσαμε, στη δασυνόμενη λέξη αλς, αλός = θάλασσα.

Και «αι καταληκτικαί των λέξεων συλλαβαί έχουσι  λόγον» λέει  ο Πλάτων. Η κατάληξη  «-ις», στα τριτόκλιτα της γραμματικής  εκφράζει  κίνηση, ροή, εξέλιξη.  Άλλο η ποίησις και άλλο το ποίημα. Η κατάληξη «μα» φανερώνει κάτι το τετελεσμένο. Ενώ η κατάληξη –«ις» γεν. της  ινός, ως λέξη σημαίνει δύναμη. Αν μετατραπεί σε  «η» (ποίηση), χάνει τη δυναμική της.

Το ρήμα «ομιλώ», σημαίνει ότι ανήκω σε «όμιλο». Ότι είμαι ομού με άλλους. Στις μέρες μας, χάριν συντομίας,  χρησιμοποιούμε το μιλώ αντί για ομιλώ. Δεν λέμε όμως ποτέ «μιλία» αλλά ομιλία. Στη σωστή κατανόηση μιας λέξης βοηθά επομένως η σωστή γραφή της. Κανένα γλωσσικό στοιχείο στην ελληνική γλώσσα δεν είναι περιττό.  Είναι λάθος να τσεκουρώνουμε τις λέξεις. Μιλάμε στη δημοτική, αλλά λέμε «πλατεία Αριστοτέλους» κι όχι Αριστοτέλη. Μπορεί να μην χρησιμοποιούμε την λέξη αλς (θάλασσα), αλλά χρησιμοποιούμε τα παράγωγά της όπως: άλας, αλάτι, αλυκή, ίσαλα αλμύρα και άλλες πολλές.

Η περικοπή ενός γράμματος σε μια λέξη, δεν αλλάζει μόνο την προφορά της, αλλά μας αποπροσανατολίζει κι από την ετυμολογική της γραφή. Ποιο είναι πιο σωστό; Να γράφουμε καινούριος ή καινούργιος;  Κάποιοι γράφουν τη λέξη καινούργιος χωρίς το «γ», σύμφωνα με τη γραμματική Τριανταφυλλίδη, ενώ κάποιοι την γράφουν με το "γ", διατηρώντας την ετυμολογία της, καθώς το καινούργιος είναι επίθετο σύνθετο από το καινός + έργον.  

Από τη λέξη «έργον» έχουμε τις λέξεις εργαλείο, εργόχειρο, αργαλειό κι άλλες. Η Εργάνη Αθηνά αναφέρεται στα γυναικεία «έργα» της υφαντικής. (Βλέπε «Γλώσσα Ελληνική: Η Γλώσσα των Γλωσσών», Γιάννης Χ. Πρινιανάκης). Η σωστή ερμηνεία της λέξης θέλει και τη σωστή  ιστορική της γραφή. Σε τι ωφελεί, αν κοπεί μέσα από τη λέξη το γράμμα γ, τη στιγμή που ζει μέσα σε τόσες άλλες;

Η γλώσσα των Ελλήνων είναι η γλώσσα που ομιλεί η φύση. Όταν φυσάμε τα κάρβουνα, εκείνο το παρατεταμένο «φ»  ανάβει τη φωτιά, από όπου και το φως.  Το γράμμα «ρ» στο τέλος της λέξης δηλώνει την  ροή: αστήρ, αήρ, αιθήρ, πυρ κλπ.  Όταν λέμε αστέρας, αέρας, αιθέρας οι λέξεις αυτές χάνουν τη δυναμική της ροής τους, με εξαίρεση τη λέξη πυρ, που δεν αλλάζει. Το γράμμα «ν» δονεί τον εγκέφαλο. Όταν το κόβουμε πονάει, γιατί είναι ένα οργανικό στοιχείο της λέξης.«Και οι λέξεις φλέβες είναι. Μέσα τους κυλάει αίμα, πονάνε», θα μας πει ο Ρίτσος.  

 Γλώσσα είναι η ψυχή μας. Είναι η ταυτότητά μας. Αν αλλοιωθεί ένα μέρος της γλώσσας μας, θα αλλοιωθεί μοιραία και η ταυτότητά μας. Η εξέλιξη της γλώσσας είναι σαφώς αναπόφευκτη. Αρκεί όμως να γίνει, κατά τρόπο, που δεν αλλάζει την ετυμολογική της δομή. Για να μην μετατραπεί από νοητική σε συμβολική και χάσει την υπεροχή που έχει απέναντι στις άλλες γλώσσες του κόσμου.