Κτισμένος στην κορυφή του ομώνυμου λόφου, σε υψόμετρο 370μ, ο ναός του αγίου Γεωργίου δεσπόζει στην πεδιάδα που απλώνεται προς νότο και διαχρονικά αποτελεί σημείο αναφοράς για την πόλη μας.
Ο ταγματάρχης του μηχανικού Νικόλαος Σχινάς στις «Οδοιπορικές σημειώσεις» του, που εκδόθηκαν το 1886, αναφερόμενος στο Κιλκίς ή «Καλκίς» ή «Καλκίτσι» ή «Κουκούσι», όπως ήταν οι διάφορες ονομασίες της πόλης, γράφει ότι «ταύτης υπέρκειται 53 μέτρα μοναστήριον ελληνικόν ισομεγέθες τω του εν Αττική Δαφνίου». Η σύγκριση, βεβαίως, έχει το στοιχείο της υπερβολής, φανερώνει όμως τη μεγάλη σημασία της μονής, για την οποία δεν γνωρίζουμε την ακριβή χρονολογία ίδρυσης της.
Ο Τούσε Βαχόφ στο βιβλίο «Κουκους», που εκδόθηκε στη Σόφια το 1968, γράφει ότι το μοναστήρι υπήρχε πριν τις σλαυικές επιδρομές, οι οποίες ξεκινούν τη μεσοβυζαντινή περίοδο. Η αρχαιολογική έρευνα έχει αποδείξει ότι στην περιοχή αυτή υπήρξε συνεχής κατοίκηση από τους προϊστορικούς ακόμη χρόνους και ο λόφος λειτουργούσε ως οχυρή ακρόπολη, όπου οι κάτοικοι κατέφευγαν κατά τη διάρκεια εχθρικών ή ληστρικών επιδρομών.
Μετά την τουρκική κατάκτηση, που στην περιοχή του Κιλκίς πραγματοποιείται με την πτώση του Γυναικόκαστρου (1373/74) από τα στρατεύματα του Εβρενός μπέη, ενός χριστιανού εξωμότη που πολλοί πίστευαν ότι καταγόταν από την παλιά βυζαντινή οικογένεια των Βρανάδων, το Κιλκίς ερημώνεται και μαζί ερημώνεται και το μοναστήρι. Οι κάτοικοι του, άγνωστο πόσοι ήταν τότε, για να σωθούν από τη βαριά φορολογία, τους βίαιους εξισλαμισμούς, τις αυθαιρεσίες των αρχών και τις βιαιότητες των τουρκικών αποσπασμάτων, τρομαγμένοι καταφεύγουν στα δάση και στα ορεινά άσυλα. Άγνωστο πότε επιστρέφουν και έτσι στα μέσα του 15ου αι., όπως αναφέρει ο Βασίλης Δημητριάδης, στο Κιλκίς υπήρχαν 24 οικογένειες, 2 χήρες, 2 άγαμοι χριστιανοί και μόνο 2 οικογένειες μουσουλμάνων.
Ένα τμήμα του αποστολικού με τους αγίους Ματθαίο, Λουκά, Ανδρέα, Σίμωνα και Θωμά αναρτημένο στο νότιο τοίχο του ναού που χρονολογείται στον 17ο αιώνα πιστοποιεί τη λειτουργία του ναού την περίοδο αυτή.
Στα χρόνια της ελληνικής επανάστασης η περιοχή του Κιλκίς υφίσταται καταστροφές από την εκδικητική μανία των Τούρκων, όπως καταγράφεται σε ένα φιρμάνι του 1828 που αναφέρει ο Ιωάννης Βασδραβέλλης. Πιθανώς τότε να καταστρέφεται μερικώς ή ολικώς και το μοναστήρι του αγίου Γεωργίου.
Γύρω στα 1830 όπως αναφέρει ο Γεώργιος Τουσίμης, ερευνητής του ΥΠΕΞ, το μοναστήρι ξαναχτίζεται στα θεμέλια του ερειπωμένου ναού και η χρονολογία αυτή συμπίπτει με την αναγραφόμενη στην εικόνα του τιμώμενου αγίου, που είναι το έτος 1832. Ο Γεώργιος Σμιάρης, από τους πρώτους Στρωμνιτσιώτες που ήρθαν εδώ τον Αύγουστο του 1913, στις χειρόγραφες σημειώσεις του αναφέρει ότι «κατά πληροφορίας γερόντων γηγενών ο ναός εκτίσθη δια προσωπικής εργασίας των ευλαβών χριστιανών κατοίκων όλης της περιοχής Κιλκίς». Να σημειώσω ότι την εποχή αυτή το χριστιανό στοιχείο στην περιοχή υπερτερεί του μουσουλμανικού όπως προκύπτει από τα στοιχεία της απογραφής του 1831 σύμφωνα με την οποία στον καζά του Αβρέτ – Χισάρ (Γυναικόκαστρου) από τους 10.457 απογραφέντες οι 6.949 είναι χριστιανοί (Νικολάι Τοντόρωφ, «Η βαλκανική πόλη 15ος -19ος αιώνας»). Η απογραφή του 1831 είναι η πρώτη γενική απογραφή του πληθυσμού της οθωμανικής αυτοκρατορίας, πραγματοποιήθηκε αποκλειστικά για φορολογικούς σκοπούς και κάλυπτε μόνο τον άρρενα πληθυσμό. Το θρήσκευμα εξακολουθούσε να είναι η βάση για την κατανομή του πληθυσμού σε μεγάλες ομάδες.
Από τον παλιό ναό σώζονται ένα μικρό τμήμα του λιθόκτιστου πεζουλιού στη νοτιοδυτική γωνία των προστώων και το θεμέλιο του περιμετρικού πεζουλιού που βρέθηκε με ανασκαφικό τρόπο. Η εικόνα της Σταύρωσης, Αποκαθήλωσης και Ανάστασης του ζωγράφου Μαργαρίτη Λάμπου από την Κολακιά (Χαλάστρα) που φιλοτεχνήθηκε το 1846 συνδέεται με την ανακαίνιση του ναού πριν τα μέσα του 19ου αι.
Μέχρι την εμφάνιση και την επικράτηση της Ουνίας το 1858 στο Κιλκίς στις δυο εκκλησίες άγιο Γεώργιο και την Παναγία λειτουργούσαν έξι πατριαρχικοί ιερείς. Η εκκλησία της Παναγίας βρισκόταν επί της 21ης Ιουνίου πριν τα σκαλιά του 2ου δημοτικού και καταστράφηκε από την πυρκαγιά που ξέσπασε κατά τη διάρκεια της μάχης του 1913.
Ο καθηγητής της θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ Αθανάσιος Αγγελόπουλος στο βιβλίο του «Αι ξέναι προπαγάνδαι εις την επαρχίαν Πολυανής κατά την περίοδον 1870-1912» γράφει πως το ζήτημα της κυριότητας του ναού του αγίου Γεωργίου υπήρξε αντικείμενο έντονης διαμάχης μεταξύ των Βουλγαροουνιτών και των Βουλγαροεξαρχικών κατά διάστημα 1886 – 1891 που έληξε υπέρ των πρώτων με παρέμβαση της Υψηλής Πύλης. Ο ναός παρέμεινε στα χέρια των αδελφών του Ελέους του Αγίου Βικεντίου του Παύλου και μετά τη δραματική της συρρίκνωση της βουλγαροουντικής κοινότητας Κιλκίς το 1893. Ένας ευρέως διαδεδομένος αστικός μύθος έλεγε ότι μια από τις υπόγειες στοές στα έγκατα του λόφου συνέδεε το καθολικό μοναστήρι με το ιερό της εκκλησίας και μέσα από αυτή τη στοά οι Γαλλίδες καλόγριες, κρατώντας φανάρια και ψέλνοντας, έφταναν κρυφά στην εκκλησία για να λειτουργήσουν.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ
Περισσότερα άρθρα και φωτογραφίες στην ιστοσελίδα και στο fb του τεχνικού γραφείου K4station.
