Κυριακή, 26 Μαΐου 2024, 4:50:13 πμ
Παρασκευή, 04 Μαρτίου 2011 13:36

Κωνσταντινίδης Γεώργιος: Στρατηγικές αντιμετώπισης των μαθητών με μαθησιακές δυσκολίες

Η μοναδικότητα των παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες επιβάλλει στους παιδαγωγούς να κάνουν χρήση μιας σειράς διδακτικών στρατηγικών  προσαρμοσμένων στις ανάγκες αυτές. Καταρχήν, στους στόχους του ΑΠΕ καλό θα ήταν να περιλαμβάνονται στόχοι, οι οποίοι να αφορούν γνώσεις και δεξιότητες απαραίτητες σε όλα τα σχολικά μαθήματα.
Οι στόχοι αυτοί μπορεί να σχετίζονται με την εκμάθηση στρατηγικών μνημονικής συγκράτησης και την εξάσκηση σε αυτές, τις δεξιότητες μελέτης, την εύρεση των σημαντικών σημείων αναφοράς ενός κειμένου, την παραγωγή περίληψης κλπ.
Οι έρευνες διεθνώς έχουν καταδείξει το σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει στη διδασκαλία η ύπαρξη συνθηκών στην τάξη που να επιτρέπουν την αλληλεπίδραση και τη συνεργασία και να ωθούν το μαθητή να κάνει χρήση όλων των δεξιοτήτων που έχει κατακτήσει.
Τέτοιες στρατηγικές είναι:
- Η χρήση διδακτικού υλικού που να χαρακτηρίζεται από ποικιλία και ευελιξία στη χρήση και να παρουσιάζει ενδιαφέρον για τα παιδιά.
- Η διδασκαλία μέσω δραστηριοτήτων, οι οποίες είναι σαφείς, αυθεντικές και με συγκεκριμένο στόχο.
- Η χρήση τροποποιητικών διδακτικών στρατηγικών, σύμφωνα με τις οποίες το περιεχόμενο του μαθήματος παραμένει το ίδιο, αλλά αλλάζει ο τρόπος παρουσίασής του.
- Η συνεργατική διδασκαλία, κατά την οποία το μάθημα γίνεται από δύο δασκάλους, οι οποίοι ασχολούνται και οι δύο κατά καιρούς είτε με ολόκληρη την τάξη, είτε με ομάδες μαθητών, είτε με μεμονωμένους μαθητές (εξατομικευμένη διδασκαλία).
- Η ομαδοσυνεργατική μάθηση, κατά την οποία αξιοποιείται η κατά ζεύγη ή κατά ομάδες συνεργασία μεταξύ μαθητών ακόμη και διαφορετικών επιπέδων.
Η διδασκαλία μεταξύ των συνομηλίκων (peer tutoring), απαντά στην πρόκληση της διδασκαλίας σε ανομοιογενείς τάξεις, καθώς επιτρέπει την εξατομίκευση της διδασκαλίας και την αποτελεσματική αξιοποίηση του χρόνου που διαθέτει ο εκπαιδευτικός. Στη διδασκαλία μεταξύ συνομηλίκων οι μαθητές χωρίζονται σε ζευγάρια, για να διδάξουν ο ένας τον άλλο χρησιμοποιώντας υλικό που έχει ετοιμάσει ο καθηγητής. Η μέθοδος που αποδείχθηκε ιδιαίτερα αποτελεσματική για τους μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες και προβλήματα συμπεριφοράς, επειδή ενισχύει την αυτοεκτίμησή τους και τις κοινωνικές τους σχέσεις, μπορεί να εφαρμοστεί σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες τόσο σε τμήματα Ένταξης όσο και σε κανονικές τάξεις.
Ενθαρρυντικές είναι και οι προοπτικές που διανοίγονται με τη χρήση των Νέων Τεχνολογιών. Τα προϊόντα της τεχνολογίας εδώ και δεκαετίες επηρεάζουν τη διδασκαλία. Το κατάλληλο λογισμικό επεξεργασίας κειμένου, μαθηματικών και φυσικών επιστημών δημιουργεί νέο μαθησιακό περιβάλλον με δυνατότητες στήριξης των μαθητών με μαθησιακές δυσκολίες. Οι υπολογιστές διευκολύνουν την πρόσβαση στη μάθηση παρουσιάζοντας τα μαθήματα με διαφορετικούς τρόπους και υποστηρίζοντας τους μαθητές σε ιδιαίτερους τομείς δυσκολιών.
Ένα από τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματα της χρήσης των ηλεκτρονικών υπολογιστών από παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες είναι η δύναμή τους να δίνουν κίνητρα για μάθηση. Ενισχύουν τη συγκέντρωση της προσοχής, έχουν τη δυνατότητα προσαρμογής στους ρυθμούς μάθησης του χρήστη, επιμερίζουν τις εργασίες σε μικρά και σαφή στάδια, βοηθώντας έτσι την κατανόηση και την αφομοίωση του γνωστικού αντικειμένου και, επειδή εξασφαλίζουν συνθήκες ατομικής εργασίας, μειώνουν την έκθεση του μαθητή στη συχνά σκληρή κριτική του περιβάλλοντος. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η χρήση του υπολογιστή από μαθητές με δυσλεξία, όσον αφορά στην κατάκτηση της γραφής, της ανάγνωσης και της σύνθεσης κειμένου με «καθαρή» εμφάνιση. Το πολυαισθητηριακό περιβάλλον του υπολογιστή διευκολύνει πολλαπλά τη μάθηση. Όπως και σε κάθε άλλη εκπαιδευτική δραστηριότητα, έτσι και η εργασία στον υπολογιστή προϋποθέτει την καθοριστική παρουσία του δασκάλου–καθοδηγητή και την αποδοχή του συνόλου της τάξης. Πρέπει, επίσης, να στηρίζεται στις ανάγκες του μαθητή και να έχει συγκεκριμένο εκπαιδευτικό στόχο. Η χρήση βέβαια των πολυμέσων και των Νέων Τεχνολογιών απαιτούν ανοικτά και ευέλικτα αναλυτικά προγράμματα αλλά και επιμορφωμένους εκπαιδευτικούς.

Μορφές παρέμβασης
Η περισσότερο χρησιμοποιούμενη σήμερα παρέμβαση έχει να κάνει με τη διδασκαλία συγκεκριμένων δεξιοτήτων, όπου ακριβώς υστερεί το παιδί. Η χρησιμοποίηση ανάλυσης έργου με συγκεκριμένους σκοπούς και στόχους και η συνεχής αξιολόγηση στηρίζεται στις αρχές του συμπεριφορισμού.
Η νεότερη προσέγγιση υποστηρίζεται από τις αρχές της γνωστικής ψυχολογίας. Σύμφωνα με αυτήν ο μαθητής προσχωρεί στην ανάπτυξή του, χρησιμοποιώντας τις υπάρχουσες νοητικές δομές. Βοηθώντας το μαθητή να χρησιμοποιεί τις αναγκαίες στρατηγικές, με τις οποίες μαθαίνει, συντελούμε στη μείωση των μαθησιακών δυσκολιών.
Καλό είναι να ξεκινάμε αρχικά με δραστηριότητες λίγο κατώτερες των δυνατοτήτων του παιδιού με μαθησιακές δυσκολίες, προκειμένου να εξασφαλίσουμε σίγουρη επιτυχία και να προχωρούμε σε καινούρια και δυσκολότερα πράγματα. Απαραίτητος είναι ο έλεγχος, η αξιολόγηση των εργασιών, η επιβράβευση -ακόμη και η υλική στα αρχικά στάδια- και η ανατροφοδότηση της προσπάθειας. Η αξιολογική μας κλίμακα πρέπει να διαμορφώνεται βάσει των ατομικών δυνατοτήτων και της ατομικής προόδου του μαθητή με μαθησιακές δυσκολίες και όχι σύμφωνα με το μέσο όρο της τάξης.
Δημιουργός του σύγχρονου, δημοκρατικού, ανοιχτού, πλουραλιστικού σχολείου, ο εκπαιδευτικός, είναι αυτός που με την αγάπη του, τις γνώσεις του και την παιδαγωγική του κατάρτιση θα μετατρέψει το σχολείο σε μια ζεστή αγκαλιά για όλους ανεξαιρέτως τους μαθητές.