Η χώρα βρίσκεται στην Κεντρική Αφρική, με μικρή πρόσβαση στον Ατλαντικό Ωκεανό. Είναι πλούσια σε φυσικούς πόρους και μεταλλεύματα. Απέκτησε την ανεξαρτησία της από τους Βέλγους το 1960, το 1965 πήρε το όνομα Ζαϊρ, όταν ανέλαβε την εξουσία ο πρόεδρος Μομπούτου. Η διακυβέρνηση της χώρας από τον Μομπούτου χαρακτηρίστηκε από τη διαφθορά, την αντιλαϊκή και απολυταρχική πολιτική. Το 1990 εγκαθιδρύθηκε ο πολυκομματισμός, αλλά η κατάσταση στη χώρα εξακολουθεί να είναι τραγική.
Οι πρώτοι Έλληνες έφτασαν στο Ζαϊρ από το Βορρά και συγκεκριμένα από τις νότιες περιοχές του Σουδάν, στα τέλη του 19ου αιώνα. Στην πλειοψηφία τους ήταν πράκτορες του μεγαλοεπιχειρηματία Άγγελου Καπάτου από το Σουδάν. Δύο από αυτούς ο Μ.Α. Κουμπίδης και ο Ν. Μεταξάς το 1907, ίδρυσαν στην πόλη Άμπα την εταιρεία εμπορίου και μεταφορών «Societe du Hayt Vele et du Nil» η οποία απέκτησε παραρτήματα σε όλο τον πρώην Βελγικό Κονγκό. Οι Βέλγοι ασχολήθηκαν ελάχιστα με το λιανικό εμπόριο, το κενό αυτό το εκμεταλλεύτηκαν οι Έλληνες οι οποίοι άρχισαν να εγκαθίστανται σε σταθμούς με καταστήματα λιανικού εμπορίου. Οι ομογενείς διακινούσαν εγχώρια εξαγώγιμα προϊόντα, αλλά ασχολούνταν και με το εμπόριο προϊόντων εισαγωγής όπως υφάσματα, παπούτσια, γεωργικά εργαλεία κ.α.
Εκμεταλλεύτηκαν την πολιτική των Βέλγων να διαθέσουν τεράστιες εκτάσεις ακαλιέργητης γης στους Ευρωπαίους, και έτσι καταπιάστηκαν με την καλλιέργεια προϊόντων εξαγωγής, όπως η ζάχαρη, ο καπνός, ο καφές κ.α. Επίσης ήρθαν στο τότε Βελγικό Κονγκό, Έλληνες από τη Νότια Αφρική και τη Ροδεσία, για να εργαστούν στα μεταλλορυχεία της Κατάνγκας. Η Ελληνική Κοινότητα στη χώρα ήταν το 1941 η πέμπτη σε μέγεθος μετά από εκείνη των Βέλγων, των Πορτογάλων, των Ιταλών και των Βρετανών. Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η χώρα ήταν ο τόπος προορισμού της μεγαλύτερης ομάδας μεταναστών από την Ελλάδα, μετά τη Νότια Αφρική. Επίσης μεγάλος ήταν και ο αριθμός των Κυπρίων. Κατά τη δεκαετία του 1950, πολλοί Έλληνες έφτασαν εδώ από την Αίγυπτο, την οποία εγκατέλειπαν λόγω των πολιτικών και κοινωνικών αναταραχών που είχε προκαλέσει το καθεστώς του Νάσερ. Στα χρόνια της ακμής της, η Ελληνική παρουσία στο Ζαϊρ έφτασε τα 7.000 μέλη, οργανωμένη σε 8 κοινότητες σε ισάριθμες πόλεις, με δικά της σχολεία και Ελληνορθόδοξες εκκλησίες. Η οικονομική κατάσταση των Ελλήνων ομογενών υπήρξε ικανοποιητική παρά το γεγονός ότι η ανεξαρτησία της χώρας ακολούθησε μια πολιτική ενθικοποίησης.
Ωστόσο στα τέλη του 1973 με προεδρικό διάταγμα αγροτοβιομηχανικές επιχειρήσεις, ορυχεία και εμπορικές επιχειρήσεις που ανήκαν σε ξένους, πέρασαν στο κράτος η σε Ζαϊρινούς υπηκόους χωρίς αποζημιώσεις τις περισσότερες φορές.
Όπως ήταν φυσικό, τα μέτρα αυτά έπληξαν καίρια τους Έλληνες, γι’ αυτό πολλοί αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη χώρα. Η εθνικοποίηση δεν είχε τα αναμενόμενα αποτελέσματα, αντιθέτως τα πράγματα χειροτέρεψαν. Έτσι με άλλο διάταγμα το 1976-1977 πάρθηκαν αποφάσεις προς μια εντελώς αντίστροφη πορεία. Αυτή η μεταβολή επανέφερε πολλούς Έλληνες πίσω στο Ζαϊρ. Παρά τη συρίκνωση το ελληνικό στοιχείο αποτελεί σπουδαίο οικονομικό παράγοντα και σε ορισμένες περιοχές κατέχει τον απόλυτο σχεδόν έλεγχο στην παραγωγή ορισμένων προϊόντων. Σήμερα, στην περιοχή της πρωτεύουσας Κινσάσας κατοικούν σχεδόν οι μισοί των ομογενών της χώρας. Περί τους 1.500 στο Άνω Ζαϊρ, περίπου 600 στο Λουμπούμπασι, Λικάσι και Κολουέζι. Και σήμερα οι περισσότεροι ασχολούνται κυρίως με το εμπόριο, τις μεταφορικές και βιομηχανικές επιχειρήσεις. Η παροικία στο σύνολό της διαθέτει κοινότητες με ιερούς ναούς και σχολεία μέχρι τη βαθμίδα του Λυκείου στην Κινσάσα και το Λουμπούμπασι. Στην πρωτεύουσα Κινσάσα εδρεύει η Ιερά Μητρόπολη Κεντρώας Αφρικής και Εξαρχία πάσης Ισημερίας του Πατριαρχείου της Αλεξάνδρειας. Μαζί με τους Έλληνες ιερείς λειτουργούν και ιθαγενείς ιερείς για τις ανάγκες των εκκλησιαστικών κοινοτήτων των ορθόδοξων Ζαϊρινών.

συνεχίζεται
Βιβλιογραφία: ΑΤΛΑΣ της Ελληνικής Διασποράς
Εκδόσεις: «ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ»