Υπάρχουν και άλλοι ποικίλοι ορισμοί και προσεγγίσεις της έννοιας «Παιδεία» από την Αρχαία Εποχή: στα έργα του Πλάτωνα «Πολιτεία» και «Νόμοι» και στα «Πολιτικά» του Αριστοτέλη αναλύεται ο καίριος ρόλος της Παιδείας για τη συγκρότηση μιας ανεπτυγμένης κοινωνίας, αλλά θα λέγαμε ότι «Παιδεία» με την ευρύτερη έννοιά της είναι και «η επαρκής πνευματική και ψυχική ανάπτυξη και καλλιέργεια του ατόμου, η εκδήλωση ήθους και ευγενούς συμπεριφοράς του», στοιχεία- που πιστεύουμε-ότι δεν απορρέουν μόνο από την επίτευξη του κοινωνικού και πολιτισμικού ρόλου της θεσμοθετημένης Εκπαίδευσης, αλλά και από τη συνδυασμένη επίδραση οικογενειακών, γενικών κοινωνικών και πολιτιστικών παραγόντων.
Οπλισμένο το άτομο με τα στοιχεία αυτά, έχει την ικανότητα να διεκπεραιώνει με πολιτισμική επάρκεια τις απαιτήσεις κάθε κοινωνικής περίστασης και να συμμετέχει αποτελεσματικά και με πληρότητα στην κοινωνική αλληλεπίδραση. Αυτήν την ευρύτερης έννοιας «Παιδεία» την έχεις, όταν μπορείς να αγαπάς, να συμπεριφέρεσαι με ευγένεια, λεπτότητα και σεβασμό στον απέναντί σου, να ενδιαφέρεσαι ουσιαστικά γι ’αυτόν, όταν επιθυμείς βαθιά να προσφέρεις, όταν αισθάνεσαι ελεύθερος να υπερασπίζεσαι τη διαφορετικότητα, όταν έχεις τη ροπή να μοιράζεσαι, όταν στηρίζεις με τον τρόπο σου σημαντικές αρχές και αξίες, «Παιδεία» έχεις: όταν είσαι «’Άνθρωπος».
Η «Παιδεία» αυτή δεν έχει να κάνει με πανεπιστημιακούς τίτλους και διδακτορικά, αλλά αποκλειστικά με συμπεριφορές, που κάνουν τη ζωή να φαίνεται τόσο ενδιαφέρουσα και όμορφη. Παιδεία έχει η απλή γυναίκα του χωριού, η οποία-ενώ περνάς άγνωστος μπροστά από το σπίτι της δέχεται την καλημέρα σου, σε καλωσορίζει εγκάρδια, με ένα τεράστιο χαμόγελο και με λίγα λεπτά γνωριμίας είναι έτοιμη να σου προσφέρει ένα ποτήρι νερό ή και να σου χαρίσει προϊόντα του λαχανόκηπού της, που φροντίζει η ίδια.
Παιδεία έχει ο αναλφάβητος γέροντας, που με απέραντο σεβασμό, παρίσταται σε μια εκδήλωση για να τιμήσει τους Ήρωες της Επανάστασης του 1821 και με πολύ ενδιαφέρον και προσοχή ακούει και μαθαίνει γι’ αυτούς. Παιδεία έχει ο απλός εργάτης του μεροκάματου, που με εγκαρδιότητα ανοίγει το σπιτικό του και υποδέχεται για φαγητό τον μετανάστη-συνάδελφό του.
Παιδεία έχει η νέα -που ενώ περιμένει για ώρες στο ταμείο της Τράπεζας- δίνει με χαρά τη σειρά προτεραιότητάς της σε ένα μεσήλικα. Στην Παιδεία μυούνται όλοι οι μαθητές, που με σακούλες απορριμμάτων στο χέρι μαζεύουν τα σκουπίδια δρόμων της πόλης τους και εκπαιδεύονται να αναζητούν για το παραμικρό σκουπιδάκι τους τον κάδο απορριμμάτων.
Παιδεία έχει ο εφημερεύων ιατρός του Δημόσιου Νοσοκομείου, ο οποίος επισκέπτεται δέκα φορές-στη διάρκεια της νύχτας -έναν επιβαρυμένο ασθενή για να διαπιστώσει ότι όλα πάνε καλά και του σφίγγει ενθαρρυντικά το χέρι. Παιδεία έχει ο δάσκαλος, που αφιερώνει μέρος του ελεύθερου χρόνου του αμισθί, για να βοηθήσει μαθητές με μαθησιακές ή άλλου είδους δυσκολίες.
Παιδεία έχει ο πολιτικός, που ενώ σε συνεδρίαση της Βουλής δέχεται προσβλητικότατη και χυδαία επίθεση, κρατάει την ποιότητα του πολιτικού του λόγου και της συμπεριφοράς του.
Αυτά τα δείγματα συμπεριφοράς, που προαναφέρθηκαν μπορεί ενδεχομένως να φαίνονται μικρής πολιτισμικής και κοινωνικής εμβέλειας και σημασίας, φανερώνουν όμως παγιωμένες αντιλήψεις, νοοτροπίες και πρακτικές του επικρατούντος επιπέδου Παιδείας της συνολικής κοινωνίας και είναι δείγματα δικά μας της ελληνικής κοινωνίας. Οφείλουμε γι΄ αυτό -σαν οικογένεια, σαν κοινωνία, σαν εκπαίδευση- να δημιουργούμε την κατάλληλη υποδομή και να δίνουμε τα κατάλληλα ερεθίσματα στη νέα γενιά μας ώστε να γίνονται αυτοί μελλοντικοί Έλληνες πολίτες ανοιχτών οριζόντων, με σεβασμό στις πανανθρώπινες αξίες και τον πολιτισμό, με σεβασμό στον Άνθρωπο, το φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον, με συλλογική αντίληψη και αλληλεγγύη στον συνάνθρωπο, ευαίσθητοι στα μηνύματα των καιρών, πολίτες που με την ευγενή, γεμάτη ήθος συμπεριφορά τους, θα συνεχίσουν να δίνουν την αφορμή για την παγκόσμια καθιέρωση και αναγνώριση και του Ελληνικού λαού ως «ενός λαού με Παιδεία».
